Cúm A dễ lây nhiễm, tăng mạnh vào thời điểm giao mùa. Bệnh có thể gây biến chứng viêm tai giữa, viêm xoang, viêm màng não, viêm phổi, suy hô hấp, nhiễm trùng huyết đặc biệt ở người cao tuổi, trẻ nhỏ. Tuy nhiên, những thói quen sinh hoạt hàng ngày đơn giản có thể giúp phòng cúm A, theo BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC.

Sinh hoạt khoa học

Giữ vệ sinh cá nhân hàng ngày gồm rửa tay thường xuyên, thường xuyên lau chùi, khử trùng bề mặt. Ăn uống đủ chất, ngủ đủ giấc, vận động thường xuyên để tăng đề kháng, giữ ấm cơ thể khi trời lạnh.

Theo bác sĩ Chính, những thói quen này tạo thành "lá chắn" tự nhiên, vừa ngăn chặn đường lây truyền của virus cúm A, vừa tăng cường khả năng phòng vệ của cơ thể, giúp mỗi người chủ động bảo vệ sức khỏe trong mùa dịch.

Cơ chế lây nhiễm của cúm A là qua đường hô hấp, trực tiếp từ người sang người hoặc thông qua tiếp xúc giọt bắn, bề mặt chứa virus. Do đó, rửa tay thường xuyên, che miệng khi ho hoặc hắt hơi, mang khẩu trang khi đến nơi đông người có hai tác dụng: ngăn chặn mầm bệnh lây qua giọt bắn và hạn chế nguy cơ đưa virus từ bề mặt vào cơ thể thông qua bàn tay.

Lưu ý, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng ít nhất 20 giây hoặc dung dịch sát khuẩn chứa cồn từ 60% trở lên, chà kỹ vào các kẽ ngón tay, mu bàn tay và dưới ngón tay.

Giữ vệ sinh môi trường sống thông qua khử trùng bề mặt, thay ga giường, chăn màn định kỳ, giúp loại bỏ virus tồn tại trên đồ vật. Nhờ đó, nguy cơ lây nhiễm gián tiếp qua việc chạm vào bề mặt sẽ giảm đi đáng kể. Kết hợp với sức đề kháng tốt, đề phòng nhiễm lạnh, hệ hô hấp hoạt động ổn định sẽ giảm nguy cơ bị virus tấn công.

Tránh tiếp xúc nguồn lây

Virus có thể lây từ trước khi người bệnh có triệu chứng một ngày và kéo dài đến một tuần sau khởi phát. Vì vậy, người bệnh được khuyến cáo nên nghỉ ngơi, hạn chế đến nơi đông người. Người khỏe mạnh hạn chế tiếp xúc gần với người có dấu hiệu bệnh, tránh dùng chung đồ dùng cá nhân.

Trường hợp cần tiếp xúc, tốt nhất nên giữ khoảng cách tối đa 2 m, mang khẩu trang trong quá trình tiếp xúc. Sau tiếp xúc cần rửa tay bằng xà phòng, thay quần áo, súc họng và rửa mũi bằng nước muối sinh lý. Khi có dấu hiệu sốt, đau họng, nhức mỏi người, đau đầu, sổ mũi... mọi người cần khám sớm, không nên tự uống thuốc, điều trị bệnh tại nhà.

Bệnh cúm có khả năng lây lan nhanh ở trường học. Chỉ cần một trẻ ốm, những em khác có thể lây nhiễm theo. Vì vậy, nhà trường cần hướng dẫn học sinh che miệng khi ho, hắt hơi, rửa tay đúng cách, đeo khẩu trang khi đến nơi đông người; đồng thời tăng cường truyền thông, giáo dục sức khỏe cho phụ huynh lẫn học sinh.

"Gia đình và nhà trường cùng phối hợp, trẻ sẽ được bảo vệ toàn diện từ môi trường học tập đến sinh hoạt hàng ngày", bác sĩ Chính nói.

Tiêm vaccine định kỳ

Tiêm chủng cúm hàng năm là một trong những thói quen phòng bệnh quan trọng, bởi giúp tạo ra miễn dịch chủ động cho cơ thể. Nhờ đó, nguy cơ mắc bệnh giảm rõ rệt hoặc triệu chứng nhẹ hơn và ít biến chứng nguy hiểm.

Lợi ích của tiêm vaccine cúm đã được nhiều nghiên cứu chứng minh. Vaccine giúp giảm tới 60% nguy cơ mắc bệnh, 90% nguy cơ nhập viện và 70-80% nguy cơ tử vong do cúm, đặc biệt ở nhóm người có hệ miễn dịch yếu như trẻ nhỏ, người già, phụ nữ mang thai hoặc người mắc bệnh mạn tính.

Theo bác sĩ Chính, nên tiêm vaccine sớm để cơ thể có đủ thời gian tạo kháng thể bảo vệ. Nếu chờ đến khi bệnh lây lan mạnh mới tiêm, hiệu quả phòng bệnh sẽ không kịp phát huy và dễ xảy ra tình trạng quá tải hoặc khan hiếm vaccine.

Việt Nam đang lưu hành 4 loại vaccine cúm của Việt Nam, Hàn Quốc, Hà Lan, Pháp phòng các chủng cúm A/H3N2, A/H1N1 và cúm B. Vaccine tiêm cho trẻ từ 6 tháng tuổi đến người lớn. Trẻ em từ 6 tháng tuổi đến dưới 9 tuổi, chưa từng tiêm vaccine cúm, cần tiêm hai mũi, mỗi mũi cách nhau tối thiểu 4 tuần. Trẻ từ 9 tuổi và người lớn tiêm một mũi. Phụ nữ mang thai có thể tiêm ở bất kỳ giai đoạn nào thai kỳ, tốt nhất từ tam cá nguyệt thứ hai. Vaccine cần tiêm nhắc lại một mũi hàng năm để củng cố miễn dịch và cập nhật chủng cúm lưu hành.

Hoàng Minh