Công ty Công nghiệp Thuốc lá Hà Nam Trung Quốc đã trở thành tâm điểm tranh cãi gần đây vì trình độ chuyên môn ấn tượng của đội ngũ công nhân đứng máy mới được tuyển dụng.
Gần 1/3 trong số 135 công nhân mới phụ trách dây chuyền sản xuất có bằng thạc sĩ, trong khi số còn lại là sinh viên chưa tốt nghiệp, một số từ các trường đại học danh tiếng của Trung Quốc, theo danh sách được công bố trên trang web Cục Quản lý Độc quyền Thuốc lá Nhà nước Trung Quốc hồi tháng 4 và gần đây gây chú ý trên mạng.
Một sinh viên Trung Quốc làm bài thi. Ảnh: Shutterstock.
Chỉ vài tháng trước, một trường tư thục cũng được chú ý vì lý do tương tự - tất cả giáo viên mới của trường tiểu học thuộc Trường Ngoại ngữ Nam Sơn Thâm Quyến đều tốt nghiệp thạc sĩ từ các trường đại học hàng đầu trong và ngoài Trung Quốc, bao gồm Đại học Columbia, Thanh Hoa, và Bắc Kinh.
Những câu chuyện này đã tạo ra cuộc tranh luận sôi nổi trong bối cảnh thị trường việc làm ngày càng cạnh tranh gay gắt, khi Trung Quốc đào tạo ra ngày càng nhiều cử nhân mỗi năm.
Theo Bộ Giáo dục Trung Quốc, 9,09 triệu sinh viên tốt nghiệp đại học tham gia thị trường việc làm vào mùa hè này, mức cao kỷ lục trong lịch sử, tăng từ mức 8,74 triệu vào năm 2020.
Hơn 54% dân số Trung Quốc trong độ tuổi 18-22 có trình độ sau trung học vào năm ngoái. Năm 2002, tỷ lệ này chỉ là 15%, dữ liệu chính thức cho thấy.
"Điều này có nghĩa là chúng ta đã bước vào kỷ nguyên phổ cập giáo dục đại học. Hơn một nửa số thanh niên mà bạn gặp trên phố có bằng đại học", Jennifer Feng, chuyên gia trưởng về nhân sự của công ty tuyển dụng hàng đầu Trung Quốc 51job cho biết.
Kết quả là giá trị bằng cấp của họ đã bị giảm sút. "Việc có bằng cử nhân giờ đây giống như ngưỡng đầu vào của những người tìm việc", bà nói. "Nhiều nhà tuyển dụng chia sẻ với tôi ban đầu họ muốn tuyển một số sinh viên chưa tốt nghiệp, nhưng cuối cùng có nhiều sinh viên đã ra trường nộp đơn", bà nói.
Liu Haotian, cử nhân tài chính tốt nghiệp Đại học Tài chính Thượng Hải năm 2019, thừa nhận rằng anh đã phải hạ thấp kỳ vọng sau một năm tìm việc không thành công.
"Ban đầu tôi nhắm đến các tổ chức tài chính, nhưng dần dần tôi nhận ra mình không đủ sức cạnh tranh ở những nơi đó. Các đối thủ đều đến từ các trường đại học nổi tiếng hoặc có bằng cấp cao hơn", anh nói.
Đầu năm nay, anh cuối cùng nhận được công việc là làm nhân viên môi giới bất động sản tại Liên Gia, công ty hàng đầu trong lĩnh vực môi giới bất động sản của Trung Quốc. "Tôi chưa từng nghĩ đến công việc này, làm thế nào tôi có thể làm công việc chỉ liên quan đến bán và cho thuê nhà?", anh nói.
Nhưng Liu vẫn nhận việc vì mức lương ở đây tương đối tốt so với những nơi khác anh từng xin việc. Lương cơ bản hàng tháng là 8.000 NDT (1.238 USD) ngoài ra còn có hoa hồng, mặc dù anh chưa chốt được giao dịch nào.
Liu không phải là cử nhân duy nhất gia nhập ngành công nghiệp bất động sản trong những năm gần đây. Bất động sản vốn là ngành có ngưỡng tuyển dụng thấp và mang tiếng xấu là hay đưa ra thông tin giả, đòi hỏi các khoản phí vô lý.
Hơn 60% nhân viên kinh doanh bất động sản ở Bắc Kinh và Thượng Hải có bằng cử nhân, theo một báo cáo được công bố vào đầu tuần này bởi Viện nghiên cứu Vỏ Sò, chi nhánh nghiên cứu của Liên Gia.
Xiong Bingqi, Giám đốc Viện Nghiên cứu Giáo dục Thế kỷ 21, cho biết số lượng sinh viên tốt nghiệp không phải là vấn đề, vấn đề là thiếu việc làm trong lĩnh vực dịch vụ, vốn là lĩnh vực thu hút nhiều sinh viên mới ra trường nhất. Dịch vụ chiếm 54% GDP của Trung Quốc vào năm ngoái, vẫn còn quá yếu để tạo ra đủ việc làm cho lượng sinh viên mới tốt nghiệp.
"Vì vậy, khi một sinh viên đại học nhận công việc mà trước đây chỉ cần người học hết cấp ba làm, liệu việc đó có lãng phí tài năng hay không phụ thuộc vào cử nhân đó có thêm được giá trị nào cho công việc hay không", ông nói thêm.
"Nếu cậu ấy cải thiện công việc và tạo ra được những đổi mới thì đó không phải là lãng phí. Thay vào đó, nó sẽ giúp ngành nâng cấp và từ đó tạo ra nhiều việc làm phù hợp hơn cho những cử nhân trong tương lai", ông nói thêm.
Nhưng Liu, nhân viên môi giới bất động sản, cho biết anh không thấy bằng cấp tạo ra khác biệt đối với công việc của mình. "Tôi nghĩ người chỉ tốt nghiệp trung học cũng có thể làm công việc này tốt như cử nhân đại học. Nó liên quan nhiều hơn đến việc bạn là người như thế nào, thay vì bạn có bằng cấp gì", anh nói.
Khi được hỏi những gì anh học ở trường đại học có giúp ích cho công việc không, anh cười và đáp: "Không".
Phương Vũ (Theo SCMP)