Ben Johnson và cú sốc Olympic Seoul 1988. Ngày 24/9/1988 tại Olympic Seoul, người hâm mộ Canada vỡ òa sung sướng khi Ben Johnson đánh bại Carl Lewis để giành HC vàng 100m, lập kỷ lục thế giới ở mức 9 giây 79.
Nhưng chỉ hai ngày sau, kết quả xét nghiệm cho thấy Johnson dương tính với stanozolol - một loại steroid đồng hóa bị cấm. Ban tổ chức Olympic tước HC vàng, hủy kỷ lục và trục xuất anh khỏi Thế vận hội. Thông tin ấy tạo ra cú sốc chưa từng có, không chỉ ở Canada mà toàn thế giới thể thao. Tờ The New York Times (Mỹ) gọi đây là "vết nhơ lớn nhất lịch sử Olympic hiện đại", trong khi báo chí Canada đồng loạt chuyển từ ngợi ca sang lên án.
Johnson từng được tôn vinh như biểu tượng của sự chăm chỉ, nỗ lực và khát vọng nhập cư thành công. Nhưng khi bê bối nổ ra, anh lập tức bị gắn mác "kẻ lừa dối quốc gia". Chính phủ Canada còn mở Ủy ban điều tra Dubin Inquiry để làm rõ tình trạng doping trong thể thao. Hình ảnh Johnson thường xuyên xuất hiện trên trang nhất các tờ báo lớn, nhưng không còn với tư cách người hùng Olympic, mà là gương mặt của nỗi hổ thẹn.
Ryan Lochte và bê bối dối trá ở Olympic Rio 2016. Ryan Lochte, kình ngư Mỹ từng giành 12 huy chương Olympic, bước vào Rio 2016 với vị thế tượng đài môn bơi. Nhưng sau khi thi đấu, anh và đồng đội tạo ra một bê bối làm chấn động thế giới.
Lochte thông báo với cảnh sát việc anh cùng ba đồng đội bị cướp có vũ trang tấn công khi rời làng VĐV, đồng thời đề nghị không làm lớn vụ việc để tránh mất hình ảnh của VĐV Mỹ. Tuy nhiên, cảnh sát Brazil vẫn tiến hành điều tra và phát hiện ra kình ngư người Mỹ dối trá. Thực tế, Lochte và các đồng đội bị người dân quây, bắt đền tiền sau khi quậy phá, làm hỏng cánh cửa ở một trạm xăng. Hình ảnh giám sát lan truyền toàn cầu, vạch trần lời nói dối.
Truyền thông Mỹ phẫn nộ, gọi đây là hành động "làm xấu mặt đất nước", "trò hề Olympic". Ủy ban Olympic Mỹ phải công khai xin lỗi nước chủ nhà. Lochte sau đó bị các nhà tài trợ lớn đồng loạt cắt hợp đồng, trong đó có Speedo và Ralph Lauren, đồng thời nhận án cấm thi đấu 10 tháng.
Mesut Ozil và bức ảnh gây tranh cãi. Năm 2014, Mesut Ozil là nhân tố quan trọng giúp Đức vô địch World Cup, trở thành biểu tượng đa văn hóa thành công khi một cầu thủ gốc Thổ Nhĩ Kỳ góp phần làm rạng danh tuyển Đức.
4 năm sau, hình ảnh ấy sụp đổ. Tháng 5/2018, Ozil chụp ảnh cùng Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan - người gây nhiều tranh cãi tại châu Âu.
Truyền thông Đức công kích dữ dội, coi đây là "lời tuyên bố chính trị" không phù hợp. Khi tuyển Đức gây thất vọng, bị loại từ vòng bảng World Cup 2018, tiền vệ này trở thành tâm điểm chỉ trích: báo chí đặt câu hỏi về lòng trung thành, CĐV thì gọi anh là "kẻ phản bội".
Những chỉ trích ấy nặng nề tới mức Ozil tuyên bố giã từ đội tuyển trong cay đắng, với lời nhắn: "Khi thắng thì tôi là người Đức, còn khi thua thì tôi chỉ là kẻ nhập cư".
Sun Yang và bê bối doping. Sun Yang, kình ngư số một Trung Quốc, từng là niềm tự hào châu Á khi vô địch Olympic và nhiều lần thống trị đường bơi tự do. Nhưng từ 2018, sự nghiệp của anh rẽ sang hướng khác sau bê bối kiểm tra doping.
Trong một lần lấy mẫu máu tại Chiết Giang vào tháng 9/2018, Sun Yang cho rằng nhân viên thu thập mẫu thử không cung cấp được giấy ủy quyền từ WADA, nên đã phá hủy mẫu thử bằng búa. Vụ việc bị đưa ra tòa án thể thao quốc tế (CAS). Ban đầu, Sun Yang bị cấm 8 năm, sau giảm còn 4 năm 3 tháng.
Trong thời gian này, hình ảnh Sun Yang bị chia rẽ dữ dội. Ở Trung Quốc, một bộ phận dư luận vẫn bảo vệ anh như nạn nhân của sự thiên vị phương Tây. Nhưng ở tầm quốc tế, Sun Yang bị coi là "kẻ gian lận", bị nhiều đồng nghiệp công khai phản đối. Hình ảnh nhớ nhất là tại Giải vô địch thế giới 2019, khi Mack Horton (Australia) từ chối lên bục nhận huy chương cùng Sun (ảnh sau).
Trong mắt phần lớn công chúng toàn cầu, Sun Yang không còn là niềm tự hào mà là biểu tượng của tranh cãi doping, một vết nhơ khó xóa với thể thao Trung Quốc.
Novak Djokovic bị gọi là "nỗi nhục" của Serbia. Novak Djokovic, huyền thoại tennis với 24 Grand Slam, được xem là biểu tượng kiêu hãnh của Serbia suốt sự nghiệp lừng lẫy. Nhưng đến 2025, tên tuổi anh bị nhắc đến với cụm từ "nỗi nhục quốc gia", xuất phát từ hàng loạt phát ngôn và hành động gây tranh cãi.
Quan hệ giữa Nole và Serbia đổ vỡ sau khi anh công khai ủng hộ cuộc biểu tình của sinh viên và những nhóm đối lập với Tổng thống Aleksandar Vucic. Tháng 3/2025, Djokovic đăng ảnh từ một cuộc biểu tình với khoảng 300.000 người cùng dòng trạng thái: "Lịch sử, thật đáng kinh ngạc".
Các cuộc biểu tình như vậy nhằm phản đối chính phủ sau vụ phần mái nhà ga xe lửa ở Novi Sad sập khiến 16 người thiệt mạng. Phong trào biểu tình có từ cuối năm 2024, lan rộng đến 400 thành phố và vẫn tiếp tục đến đầu năm 2025.
Căng thẳng leo thang từ đầu tháng này, khi Djokovic đưa giải đấu ATP 250 Belgrade Mở rộng từ quê nhà sang Hy Lạp. Sự kiện này chuyển tới nhà thi đấu đa năng OAKA tại Athens, đồng thời được đổi tên thành Hellenic Championship và khởi tranh từ 2/11. Đây là hệ quả từ bất đồng quan điểm giữa Nole và chính phủ Serbia, đặc biệt là ông Vucic, về một số chính sách cũng như dự luật sắp ban hành.
Hồng Duy
Ảnh: Reuters, Express, NBC, FIFA, Anadolu, AFP