Bác sĩ Trần Huỳnh Tấn, Quản lý Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC cho biết như trên trong bối cảnh Đồng Nai ghi nhận ca tử vong do bệnh dại khi bị chó nhà nuôi liếm vào vết thương hở, song không tiêm vaccine. 5 người khác làm thịt con chó ăn, sau đó bị phơi nhiễm với virus dại. Bác sĩ đánh giá tình huống trên chỉ ra các hành động vô tình làm tăng nguy cơ phơi nhiễm virus dại mà nhiều người không biết.
Hôn chó, để chó liếm vào mặt, mắt, miệng, vết thương hở... dễ khiến cơ thể người bị nhiễm vi khuẩn, ký sinh trùng, trong đó có virus dại. Ảnh minh họa: Vecteezy
Để chó liếm vào vết thương hở, mặt
Theo Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế, 96% ca dại ở Đông Nam Á do bị cắn. Vị trí cắn càng gần thần kinh trung ương như đầu, mặt, cổ, nguy cơ phát bệnh dại càng nhanh. Virus lây nhiễm trên người người khi bị động vật có vú máu nóng như chó, mèo liếm vào vết thương, vùng da bị trầy xước hoặc khi thú cưng liếm vào vùng mặt, mắt, miệng với tỷ lệ thấp. Mặt khác, chó, mèo là động vật có vú máu nóng khi bị ôm hôn, cưng nựng quá nhiều sẽ không thích, thể hiện bản năng hung dữ, săn mồi để tấn công lại bằng cách cắn, cào.
Virus dại tồn tại trong nước bọt của con vật, xâm nhập vào cơ thể người qua vết thương, di chuyển dọc dây thần kinh đến hệ thần kinh trung ương và gây bệnh dại. Như trường hợp người đàn ông 54 tuổi, ở Đồng Nai có vết thương độ 3 ở ngón tay trái, thường có thói quen vuốt ve, cưng nựng chó, bị chó liếm vào vết thương song chủ quan dẫn đến nhiễm dại và tử vong.
Giết mổ chó, mèo
Theo bác sĩ Tấn, giết mổ chó, mèo làm tăng nguy cơ lây nhiễm virus dại, đặc biệt khi con vật đang ủ bệnh hoặc mắc bệnh dại. Trong quá trình thực hiện, người giết mổ có thể bị con vật cắn hoặc bị virus có trong não, mô, máu, nước bọt của con vật xâm nhập vào các vết xước, vết thương hở.
Việt Nam từng ghi nhận nhiều trường mắc dại hoặc phơi nhiễm dại khi làm thịt chó như 5 trường hợp ở Đồng Nai và người đàn ông 73 tuổi ở Gia Lai.
Nam giới tiêm vaccine dại phòng nguy cơ mắc bệnh tại Trung tâm Tiêm chủng VNVC. Ảnh: Bình An
Cách phòng bệnh
Bệnh dại có nguy cơ tử vong gần 100% khi khởi phát. Trong quá trình ủ bệnh, virus không gây triệu chứng, khiến hệ miễn dịch không thể nhận diện. Khi di chuyển đến não, virus sẽ gây ra viêm não tủy, làm phá hủy tế bào thần kinh của não, tủy sống và di chuyển đến các mô, các cơ quan nội tạng.
Để tránh nhiễm dại, mọi người không nên giết mổ chó, mèo, hạn chế hôn, cưng nựng, ngủ cùng và tránh để chúng liếm vào miệng, mắt, chân tay... Các gia đình cần tiêm phòng cho thú cưng đầy đủ, tiêm nhắc lại hàng năm, định kỳ kiểm tra nguy cơ bệnh tật. Mọi người không thả rông chó hoặc để chó đi hoang, lạc nhằm giảm nguy cơ gây bệnh dại cho cộng đồng.
Cách phòng ngừa bệnh dại là tiêm vaccine và huyết thanh kháng dại khi bị cắn, cào, liếm hoặc tiêm trước phơi nhiễm. Việt Nam có hai loại vaccine dại gồm Verorab (Pháp) và Abhayrab (Ấn Độ).
Người bị động vật cắn, cào nhưng chưa từng tiêm vaccine hoặc lịch tiêm các mũi trước đây không xác định rõ ràng có lịch tiêm 5 mũi, vào các ngày 0-3-7-14-28, đường tiêm ở bắp, hoặc 8 mũi vào ngày 0-3-7-28, với đường tiêm trong da. Tùy theo mức độ vết thương, bác sĩ có thể chỉ định phối hợp thêm huyết thanh kháng dại. Nếu con vật theo dõi được và còn sống sau 10 ngày, bác sĩ có thể chỉ định dừng tiêm tùy theo tình trạng vết thương.
Người có nguy cơ cao phơi nhiễm bệnh dại như bác sĩ thú y, nhân viên vườn thú, làm việc tại cơ sở chăm sóc thú cưng... nên tiêm vaccine để dự phòng. Phác đồ gồm ba mũi vào ngày 0, 7, 21 hoặc 28. Nếu sau đó bị cắn, cào, mọi người chỉ cần tiêm thêm hai mũi, không cần huyết thanh kháng dại dù vết thương nặng.
Diệu Thảo