Theo thống kê của Quỹ Dân số Liên hiệp quốc mới đây, Việt Nam hiện là một trong 5 nước có tỷ lệ phụ nữ phá thai cao nhất thế giới, đứng đầu trong khu vực Đông Nam Á. Phó giáo sư Phạm Thị Thanh Hiền, Phó giám đốc Trung tâm tư vấn kế hoạch hóa gia đình, Bệnh viện phụ sản Trung ương, cho biết, một phần lý do là hiểu biết của nhiều người về an toàn tình dục, tránh thai đúng cách chưa cao.
Kết quả khảo sát và phỏng vấn các trường hợp đến trung tâm bỏ thai trong năm 2013 cho thấy, có tới 1/3 chị em sử dụng các biện pháp tránh thai nhưng thất bại, dẫn đến mang thai ngoài ý muốn. Không ít người trong số này từng phá thai nhiều lần. Theo bác sĩ, dưới đây là những lý do khiến tránh thai kém hiệu quả:
Sử dụng các biện pháp tránh thai nhiều rủi ro khiến không ít người phải chọn cách bỏ thai. Người đến Trung tâm tư vấn sức khỏe sinh sản và kế hoạch hóa gia đình, BV phụ sản Trung ương, thuộc đủ nhóm tuổi, từ 14 tới trên 50. Ảnh: MT.
Lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp
Thuốc tránh thai khẩn cấp có thành phần tương tự như viên tránh thai hằng ngày nhưng liều cao gấp 4 lần. Nó có tác dụng ức chế sự rụng trứng và ức chế trứng bám vào niêm mạc tử cung nên ngăn chặn quá trình thụ thai. Thuốc tránh thai khẩn cấp có hiệu quả thấp (khoảng hơn 70%) và khả năng tránh thai thất bại càng tăng lên khi dùng nhiều lần. Không những thế, thuốc có nhiều tác dụng phụ như làm rối loạn kinh nguyệt, rong kinh, rong huyết, nhức đầu, chóng mặt...
Theo chỉ định, thuốc này chỉ dùng cho những người khỏe mạnh và không được dùng quá 4 viên một tháng. Vì những lý do trên, chỉ nên coi viên tránh thai khẩn cấp như một biện pháp "chữa cháy", là cách cuối cùng khi định tránh thai, không nên lạm dụng.
Tỷ lệ phụ nữ, nhất là bạn gái trẻ sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp rất cao. Theo bác sĩ Phạm Thanh Hiền, có nhiều lý do dẫn tới việc này như mua và dùng thuốc tránh thai khẩn cấp là quá dễ dàng, chỉ cần ghé vào bất cứ tiệm thuốc tây nào cũng có. Nhiều bạn trẻ ngại sử dụng các biện pháp tránh thai khác (uống thuốc tránh thai hằng ngày thì hay quên, không thích dùng bao cao su....).
Ngoài ra, nhiều đôi quan hệ trước hôn nhân, "yêu" vụng trộm, không có sự chuẩn bị trước, dùng thuốc như một biện pháp "chữa cháy". Một lý do khác là nhiều đôi thiếu kiến thức về sức khỏe sinh sản, tình dục an toàn, không chú ý tới tỷ lệ thất bại cao cũng như tác dụng phụ dễ xảy ra ở biện pháp này.
"Rất nhiều cô gái trẻ đến nạo hút thai nói rằng họ ngại dùng thuốc tránh thai vì sợ vô sinh nhưng lại đi phá thai tới vài lần. Nhiều bạn gái nói họ biết về các biện pháp tránh thai là từ bạn bè, sách báo và không tìm hiểu kỹ lắm cách mình dùng", bác sĩ Hiền chia sẻ.
Xuất tinh ngoài hay tính ngày "an toàn" trong chu kỳ kinh nguyệt
Chưa có thống kê cụ thể nhưng theo Trung tâm tư vấn sức khỏe sinh sản và kế hoạch hóa gia đình, Bệnh viện Phụ sản Trung ương, tỷ lệ có thai ngoài ý muốn khá cao khi sử dụng các biện pháp tránh thai tự nhiên như xuất tinh ngoài, quan hệ theo "ngày an toàn" trong chu kỳ kinh nguyệt.
Tinh trùng được giải phóng chủ yếu khi xuất tinh. Tuy vậy, từ khi bắt đầu cuộc giao hợp đã có chất nhờn được tiết ra từ hệ sinh dục nam và trong đó đã có một số tinh trùng. Vì vậy, ngay cả khi nam giới hoàn toàn chủ động kiểm soát việc xuất tinh ra ngoài âm đạo thì cách này vẫn không an toàn.
Tương tự, việc tính ngày để "yêu" dựa trên các giai đoạn khác nhau trong chu kỳ kinh nguyệt của người phụ nữ cũng có thể thất bại. Theo lý thuyết, ngày rụng trứng được tính là từ ngày hành kinh đầu tiên ngược lại 14 ngày, chẳng hạn bạn hành kinh vào ngày mùng 1, ngày rụng trứng lùi lại 14 ngày, tức vào ngày 16. Tuy nhiên, chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ cũng rất dễ thay đổi khi có sự thay đổi của môi trường, ăn uống, tâm trạng... Vì vậy, nếu muốn tránh thai theo cách này thì phải phối hợp thêm các biện pháp an toàn khác như dùng bao cao su vào những ngày "có nguy cơ"...
Theo bác sĩ Thanh Hiền, muốn lựa chọn biện pháp tránh thai tự nhiên như xuất tinh ngoài, tính chu kỳ kinh nguyệt, cần sự phối hợp vô cùng ăn ý, nhịp nhàng giữa hai bên nam, nữ, và dù có làm được điều đó, tỷ lệ thất bại của phương pháp này cũng vẫn cao.
Dùng bao cao su sai cách
Sử dụng bao cao su là biện pháp duy nhất vừa giúp tránh thai vừa bảo vệ bạn khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Bao cao su có hiệu quả tránh thai cao, tới 98% nếu sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, rất nhiều người, dù đã dùng nhiều lần nhưng vẫn chưa biết cách dùng đúng bao cao su, dẫn đến việc mang thai ngoài ý muốn.
Sai lầm hay gặp nhất là mặc "áo mưa" muộn. Một khảo sát của nước ngoài cho thấy, có tới 20-50% người tham gia thừa nhận chỉ dùng bao cao su sau khi đã có quan hệ xâm nhập. Quan niệm của nhiều người cho rằng, chỉ cần đeo bao trước khi xuất tinh là hoàn toàn sai lầm. Đúng ra, phải đeo bao cao su trước khi có bất cứ hành vi xâm nhập nào.
Những cách sử dụng "áo mưa" sai lầm khác có thể gặp là: Tháo bao quá sớm, trước khi cuộc yêu kết thúc, không chừa chỗ trống ở phía đầu để chứa tinh dịch, không bóp xẹp đầu bao trước khi đeo khiến bao dễ bị vỡ, rách trong lúc quan hệ, không kiểm tra bao trước khi dùng nên có thể sử dụng phải bao đã bị thủng, rách, hết hạn sử dụng...
Theo Phó giáo sư Phạm Thị Thanh Hiền, mỗi biện pháp tránh thai đều có những ưu, nhược điểm riêng và phù hợp với từng người, ở từng giai đoạn cụ thể khác nhau. Khi tiếp nhận khách hàng đến trung tâm tư vấn để lựa chọn cách tránh thai, các y bác sĩ sẽ giải thích cho họ về các biện pháp hiện có và mặt ưu điểm, nhược điểm của từng cách, chẳng hạn:
- Thuốc tránh thai hằng ngày có hiệu quả cao, chi phí hợp lý nhưng phải uống liên tục khiến nhiều chị em hay quên. Cách này cũng chống chỉ định với những người có bệnh lý tim mạch, huyết khối, ra máu bất thường. Đa số chị em dùng thuốc rất hợp nhưng một số có thể gặp các tác dụng phụ như đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, tăng cân, nám da...
- Biện pháp dùng que cấy tránh thai (cấy dưới da cánh tay) có tác dụng kéo dài trong ba năm, hiệu quả tránh thai cao nhưng chi phí cao, nhiều chị em bị rối loạn kinh nguyệt (rong kinh, mất kinh), tăng cân trong sáu tháng đầu.
- Miếng dán tránh thai có ưu điểm là mỗi tuần chỉ cần dán một miếng (riêng tuần có kinh trong tháng không dán), nhưng cũng có người gặp các tác dụng phụ như cương ngực, rong kinh...
Chị em sau khi được tư vấn có thể cùng bác sĩ lựa chọn một biện pháp phù hợp. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng nhiều người mới phát hiện những tác dụng không mong muốn và phải thay đổi phương pháp khác. Ngoài ra, theo bác sĩ Thanh Hiền, bất cứ biện pháp tránh thai nào, dù hiệu quả cao đến mấy như đặt dụng cụ tử cung hay thắt vòi trứng, vẫn có tỷ lệ thất bại. Trung tâm từng ghi nhận 7 trường hợp sau triệt sản vẫn có thai. Vì vậy, chị em ngoài việc cần hiểu biết về sức khỏe tổng thể, sức khỏe sinh sản của bản thân, xin tư vấn để lựa chọn được biện pháp tránh thai phù hợp, vẫn cần theo chú ý dõi chu kỳ kinh nguyệt của mình. Nếu thấy có các rối loạn như kinh nguyệt bất thường, mất kinh, rong kinh... thì cần quay lại với bác sĩ để được xác định rõ tình trạng và có sự điều chỉnh, xử lý.
Vương Linh