Hơn 14 quốc gia cấp phép

Hiện nay, kháng thể đơn dòng của AstraZeneca đã được Mỹ và nhiều quốc gia như Việt Nam, Bahrain, Pháp, Tây Ban Nha, Singapore, Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất, Ai Cập, Ả Rập Xê Út, Nga, Áo, Ý, Đức, Úc... cấp phép sử dụng để phòng ngừa Covid-19, giúp bảo vệ người dân trước tình hình dịch bệnh vẫn đang diễn biến phức tạp với các biến thể có tốc độ lây lan nhanh như Omicron.

Kháng thể đơn dòng của AstraZeneca là kháng thể đơn dòng đầu tiên được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) cấp phép lưu hành để phòng ngừa Covid-19 cho những đối tượng đặc biệt. Nhóm người này gồm những người bị suy giảm miễn dịch từ trung bình đến nặng do tình trạng sức khỏe hoặc dùng thuốc ức chế miễn dịch; những người có khả năng cao không đáp ứng miễn dịch đầy đủ với vaccine Covid-19, những người không đủ điều kiện tiêm ngừa Covid-19 do bị ung thư máu hoặc các bệnh ung thư khác đang được hóa trị; những người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch chống thải ghép sau khi cấy ghép nội tạng; những người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch để điều trị các bệnh tự miễn như xơ cứng bì toàn thể, viêm khớp dạng thấp, những người gặp phản ứng nghiêm trọng khi tiêm vaccine Covid-19...

Mỹ là một trong những quốc gia đầu tiên phê duyệt và sử dụng khẩn cấp kháng thể đơn dòng của AstraZeneca cho người từ 12 tuổi trở lên thuộc nhóm đối tượng đặc biệt. Vào ngày 12/1/2021, Mỹ công bố sẽ mua thêm 500.000 liều kháng thể đơn dòng của AstraZeneca để bảo vệ "nhóm người yếu thế" sau khi đã mua và sử dụng 700.000 liều trước đó. Đến tháng 2/2022, hãng dược AstraZeneca công bố cung cấp thêm 1 triệu liều cho Mỹ, trong đó bao gồm 500.000 liều mua bổ sung. Như vậy, tổng số liều kháng thể đơn dòng đã đặt mua và sử dụng tại Mỹ được nâng lên thành 1,7 triệu liều.

Tuy nhiên, con số này hiện vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu của người cần dùng kháng thể đơn dòng để phòng Covid-19 tại Mỹ. Theo thống kê, quốc gia này hiện có 7 triệu người trưởng thành bị suy giảm miễn dịch đang dùng thuốc hoặc đang được điều trị, khiến họ có phản ứng miễn dịch kém. Trong khi nguồn cung vẫn còn rất khan hiếm, khách hàng tại Mỹ đang phải chờ đợi để được sử dụng kháng thể đơn dòng.

Tại khu vực Đông Nam Á, Việt Nam là quốc gia thứ 2 sau Singapore đặt mua hỗn hợp kháng thể đơn dòng của AstraZeneca. Hệ thống bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đã phối hợp với AstraZeneca để đưa kháng thể đơn dòng về Việt Nam nhằm bảo vệ "những người bệnh yếu thế" trước Covid-19. Kháng thể đơn dòng của AstraZeneca sẽ được phân phối tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội và Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM.

Hiệu quả phòng ngừa Covid-19

Đại dịch Covid-19 gây ảnh hưởng đến 450 triệu người và khiến hơn 6 triệu người tử vong. Nhờ sự ra đời của vaccine ngừa Covid-19, những người khỏe mạnh tiêm đủ liều vaccine đã có đủ khả năng bảo vệ chống lại virus corona và có thể bắt đầu trở lại cuộc sống bình thường mới.

Tuy nhiên, trong cộng đồng vẫn tồn tại khoảng 3-5% người không tiêm được vaccine hoặc bị suy giảm miễn dịch, khiến nguy cơ bị tổn thương, thậm chí tử vong do Covid-19 cao hơn. Theo đại diện Bệnh viện đa khoa Tâm Anh, giải pháp kháng thể đơn dòng phòng ngừa Covid-19 của AstraZeneca là hy vọng mới giúp bảo vệ những đối tượng này khỏi nguy cơ mắc bệnh.

GS.TS Ngô Quý Châu, Chủ tịch Hội hô hấp Việt Nam, Giám đốc chuyên môn Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết: Người bị suy giảm miễn dịch từ vừa đến nặng thường có khả năng tự sản xuất kháng thể không đầy đủ, thậm chí không sản xuất ra kháng thể để chống lại virus dù đã tiêm đủ liều vaccine Covid-19. Kháng thể đơn dòng đi theo con đường miễn dịch thụ động, nghĩa là tiêm vào cơ thể một lượng kháng thể đã được tổng hợp sẵn. Kháng thể đơn dòng sẽ tạo ra hiệu quả bảo vệ chống lại virus corona thông qua cơ chế trung hòa các tác nhân gây bệnh và ngăn chúng xâm nhập vào tế bào khỏe mạnh. Kháng thể đơn dòng của AstraZeneca được sử dụng bằng đường tiêm bắp ở cơ mông.

Theo nhà sản xuất, "cocktail kháng thể" của AstraZeneca là sự kết hợp của hai kháng thể đơn dòng tác dụng kéo dài tixagevimab (AZD8895) và cilgavimab (AZD1061). Hai kháng thể này có nguồn gốc từ tế bào lympho B do các bệnh nhân phục hồi sau nhiễm Covid-19 hiến tặng cho Đại học Vanderbilt, Mỹ. So với kháng thể truyền thống, kháng thể đơn dòng của AstraZeneca đã được tối ưu hóa bằng công nghệ độc quyền, giúp kéo dài thời gian bán hủy hơn gấp 3 lần và có khả năng bảo vệ cơ thể ít nhất 6 tháng với cả biến thể Omicron chỉ sau 1 lần tiêm bắp.

Ông Ray Hoffman (sống tại Mỹ) phải sử dụng thuốc ức chế miễn dịch sau khi cấy ghép gan và thận, khiến ông có nguy cơ bị tổn thương, thậm chí tử vong cao nếu mắc Covid-19. Ông là một trong những người đầu tiên được sử dụng kháng thể đơn dòng của AstraZeneca. Dù vẫn mắc Covid-19 sau đó nhưng nhờ được bảo vệ bởi kháng thể đơn dòng, ông chỉ bị nghẹt mũi, sốt nhẹ, rồi khỏi bệnh.

Các nghiên cứu cho thấy, kháng thể đơn dòng thế hệ mới sẽ cung cấp cho cơ thể đủ lượng kháng thể cần thiết để chống lại virus corona, kể cả biến thể Omicron, chỉ sau vài giờ tiêm. Hiệu quả này có thể đạt 83% và không có trường hợp nào bệnh nặng hay tử vong trong suốt 6 tháng theo dõi.

Lợi ích được quan sát thấy ở cả những người bị suy giảm miễn dịch do bệnh lý hoặc đang sử dụng các thuốc, phác đồ điều trị ức chế miễn dịch khiến cơ thể không tạo đủ đáp ứng miễn dịch với vaccine phòng Covid-19 như người cấy ghép tạng, bệnh nhân ung thư, HIV, đang điều trị thuốc ức chế miễn dịch (ví dụ như dùng corticoid liều cao, kéo dài) hoặc đã điều trị trong vòng 6 tháng... Những người không thể tiêm bất kỳ loại vaccine Covid-19 nào hiện có vì từng gặp phải phản ứng nghiêm trọng với các thành phần của vaccine như dị ứng nặng, sốc phản vệ... vẫn được chỉ định tiêm kháng thể đơn dòng của AstraZeneca.

GS.TS Ngô Quý Châu cho biết: "Liệu pháp kháng thể đơn dòng sẽ cung cấp thêm một lớp "phòng thủ ngay tức thì" để gia tăng khả năng bảo vệ cho những trường hợp có nguy cơ cao. Kháng thể đơn dòng của AstraZeneca sẽ mang đến cho bệnh nhân hy vọng được sớm quay trở lại cuộc sống bình thường mới như những người khác, đồng thời giảm thiểu nguy cơ chuyển biến nặng, nhập viện và tử vong do Covid-19".

Phương Quỳnh