Virus corona có cấu trúc rất đơn giản, bao gồm một vỏ protein bao bọc vật liệu di truyền trong nó. Trong quá trình nhân lên sau khi xâm nhập tế bào vật chủ, xuất hiện những sao chép bị lỗi, gọi là đột biến.

Việc SARS-CoV-2 xuất hiện các biến thể là điều đã được dự đoán trước. Một số biến thể xuất hiện và biến mất trong khi một số tiếp tục tồn tại và lan rộng. Hiện nay, các nhà khoa học vẫn đang tích cực nghiên cứu các loại vắc xin Covid-19 thế hệ mới, đặc biệt là các liệu pháp kháng thể đơn dòng nhằm tăng khả năng kích thích cơ thể sinh kháng thể hoặc có thể đưa lượng kháng thể có sẵn từ bên ngoài vào cơ thể để phòng bệnh chỉ trong vài giờ.

Tại sao các biến thể Covid-19 liên tục xuất hiện?

Tất cả virus đều thay đổi dần theo thời gian và đều có thể dẫn đến các biến thể. SARS-CoV-2 là một loại virus ARN, dễ bị đột biến vì cấu trúc mạch đơn, kém bền vững. Các nhà khoa học đã phát hiện SARS-CoV-2 có đặc điểm là các đột biến dễ xảy ra hơn, sinh ra các biến thể Covid-19 mới. Nhờ vào các protein gai (spike protein), SARS-CoV-2 bám vào đường hô hấp, sau đó sẽ xâm nhập vào tế bào biểu mô của vật chủ và nhân lên. Khi sự biến đổi gen làm cho các protein gai này dễ hòa màng với màng tế bào vật chủ hơn thì khả năng lây nhiễm xảy ra nhanh hơn.

Bộ Y tế và dịch vụ Nhân sinh Mỹ (HHS) thành lập một cơ quan liên ngành về SARS-CoV-2 có tên gọi là SIG, nhằm xác định nhanh chóng các đặc điểm của các biến thể Covid-19 mới phát sinh cũng như hiệu quả của vaccine, điều trị, chẩn đoán với các biến thể mới này. SIG cho biết hiện có 4 nhóm biến thể Covid-19 là biến thể đang được theo dõi, biến thể đáng quan tâm, biến thể đáng lo ngại, biến thể có hậu quả nghiêm trọng.

Năm biến thế lưu hành hiện nay

Cũng theo SIG, đang có nhiều biến thể Covid-19 khác với biến thể được phát hiện lần đầu tiên ở Trung Quốc. Những biến thể Covid-19 được phát hiện ở Anh, Brazil, Nam Phi, Ấn Độ và các khu vực khác... Có 5 biến thể virus corona đáng lưu ý, gồm:

Delta: Biến thể Delta (B.1.617.2) thuộc nhóm biến thể đáng lo ngại. Delta xuất hiện ở Ấn Độ tháng 9/2021 và lây lan nhanh ở hầu hết các quốc gia đang có dịch Covid-19. Vaccine ngừa Covid-19 có thể ngăn tình trạng bệnh nặng hơn phải nhập viện và tử vong do chủng Delta. Các phương pháp điều trị Covid-19 bằng kháng thể đơn dòng do FDA cấp phép có hiệu quả với người nhiễm chủng Delta.

Alpha: Biến thể Covid-19 Alpha được phát hiện lần đầu tiên tại Anh, đánh dấu cho đợt bùng phát Covid-19 toàn cầu từ cuối năm 2020, trong đó có Việt Nam. Biến thể Alpha có khả năng lây truyền cao hơn 70% so với chủng cũ.

Gamma: Biến thể Covid-19 Gamma được phát hiện đã tồn tại ở Brazil từ tháng 11/2020, có khả năng lây lan cao gấp 2,5 lần so với chủng SARS-CoV-2 gốc xuất hiện ban đầu.

Beta: Biến thể Covid-19 Beta được phát hiện lần đầu tiên tại Nam Phi. Biến thể Beta có khả năng lây nhiễm cao gấp 1,5 lần so với biến thể Alpha ở Anh.

Omicron: Biến thể Covid Omicron (B.1.1.529) được phát hiện lần đầu tiên vào tháng 11/2021 tại Nam Phi, được đưa vào nhóm biến thể đáng lo ngại - VOC. Omicron đang dần thay thế chủng Delta ở nhiều quốc gia. Omicron có khả năng lây truyền cao hơn chủng cũ.

Nhiều dữ liệu cho thấy Covid-19 do biến thể Omicron gây ra các triệu chứng nhẹ hơn so với các thể khác. Một số phương pháp điều trị Covid-19 bằng kháng thể đơn dòng vẫn có hiệu quả với Omicron. Sự xuất hiện của Omicron cho thấy tầm quan trọng của việc tiêm vaccine và tiêm nhắc lại.

Các nhà khoa học cho biết, khi Covid-19 vẫn lây nhanh trong cộng đồng, các đột biến sẽ tiếp tục xảy ra. Thậm chí, các biến thể Covid-19 mới được phát hiện hàng tuần. Những đột biến của virus đã dẫn đến những biến thể Covid-19 mới dễ lây lan hơn. Biến thể Delta và Omicron là minh chứng cho điều này. Các nhà khoa học phát hiện những đột biến mới này dường như ảnh hưởng đến protein gai của SARS-CoV-2, giúp chúng bám chặt hơn vào tế bào ở mũi, phổi và các bộ phận khác của cơ thể người, khiến chúng dễ dàng lây nhiễm hơn các chủng cũ.

Với những đặc trưng của loại virus RNA, SARS-CoV-2 sẽ còn tiếp tục có nhiều biến thể Covid-19 mới. Tuy nhiên, điều đáng mừng là đang có nhiều phương cách mới để giúp con người chống lại các biến thể này, trong đó có sự xuất hiện của kháng thể đơn dòng.

Anh Chi