Các nghị sĩ trong đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe hôm 3/7 gây sức ép lên chính phủ để hủy chuyến thăm của Chủ tịch Tập Cận Bình sau khi Trung Quốc thông qua luật an ninh Hong Kong hôm 30/6.
Các quan chức cấp cao trong cả hai uỷ ban đối ngoại của LDP đã soạn một dự thảo nghị quyết nhằm phản đối luật an ninh Hong Kong, có hiệu lực từ 1/7 và được áp dụng ngay để bắt và truy tố người biểu tình tại đặc khu. Các ủy ban dự kiến thông qua nghị quyết vào tuần tới và tiếp tục đệ trình lên văn phòng Thủ tướng Shinzo Abe.
"Chúng tôi không thể chỉ đứng im và theo dõi. Chúng tôi phản đối mạnh mẽ điều luật này", dự thảo nghị quyết viết. "Chúng tôi không thể không nghi ngờ liệu các giá trị cơ bản như tự do, nhân quyền và dân chủ còn được duy trì ở Hong Kong hay không".
Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe (trái) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Osaka tháng 6/2019. Ảnh: Reuters.
Chuyến thăm cấp nhà nước của Chủ tịch Tập Cận Bình, bao gồm hội nghị thượng đỉnh với Thủ tướng Abe, cuộc gặp với Nhật hoàng Naruhito và một buổi tiệc tại cung điện hoàng gia, dự kiến diễn ra vào mùa xuân này, song đã bị hoãn do Covid-19.
Hồi cuối tháng 5, các nghị sĩ Nhật Bản cũng kêu gọi chính quyền Thủ tướng Abe "cân nhắc lại" lời mời ông Tập. Thủ tướng Nhật Bản tháng trước cho hay vẫn duy trì liên lạc với Trung Quốc, song vẫn chưa thể sắp xếp thời gian cụ thể cho chuyến thăm.
Luật an ninh Hong Kong mới được thông qua hình sự hóa 4 loại tội phạm an ninh quốc gia gồm ly khai, lật đổ, khủng bố và thông đồng với nước ngoài hoặc các phần tử bên ngoài để gây nguy hiểm cho an ninh. Người Hong Kong vi phạm luật có thể bị kết án chung thân, quyền tố tụng và xét xử các "trường hợp nghiêm trọng" thuộc về chính quyền trung ương.
Nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế lo ngại luật an ninh mới sẽ làm suy yếu chính sách "một quốc gia, hai chế độ", cam kết cho Hong Kong mức độ tự trị cao. Nhật Bản trước đó cho biết "lấy làm tiếc" về luật an ninh Hong Kong và cam kết sẽ hợp tác với các nước liên quan để giải quyết vấn đề một cách hợp lý.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và nhiều nghị sĩ Mỹ cũng thể hiện sự bất bình khi Trung Quốc thông qua luật an ninh mới. Lưỡng viện quốc hội nước này đã thông qua dự luật Quyền tự trị Hong Kong để trình lên Tổng thống Donald Trump. Theo dự luật này, Mỹ sẽ áp lệnh trừng phạt đối với các cá nhân, doanh nghiệp hỗ trợ Trung Quốc thực thi luật an ninh, hạn chế quyền tự chủ của Hong Kong.
Chính phủ Anh và Australia đều tuyên bố xem xét các biện pháp để mở cửa tiếp nhận người Hong Kong. Canada cũng thông báo đình chỉ hiệp ước dẫn độ và xuất khẩu vật tư quân sự cho đặc khu sau khi Trung Quốc thông qua luật an ninh mới.
Bắc Kinh nhiều lần khẳng định luật này sẽ củng cố thêm chính sách "một quốc gia, hai chế độ", ủng hộ sự phát triển của đặc khu. Trung Quốc cũng yêu cầu các nước ngừng can thiệp vấn đề Hong Kong và các vấn đề nội bộ của nước này.
Ngọc Ánh (Theo Japan Times)