Làn sóng Covid-19 thứ hai đang đẩy Ấn Độ vào cuộc khủng hoảng trầm trọng, với bệnh viện quá tải, nguồn cung oxy cạn kiệt và nhiều bệnh nhân tuyệt vọng nằm chờ chết. Mỗi ngày, chính phủ báo cáo hơn 300.000 ca nhiễm mới, mức kỷ lục so với thế giới và chiếm gần một nửa số ca nhiễm mới của toàn cầu.
Giới chuyên gia cho rằng những con số đó đáng kinh ngạc, nhưng chỉ phản ánh được một phần quy mô của đại dịch của Ấn Độ. Số ca nhiễm tăng đột ngột trong những tuần gần đây, với sự xuất hiện của biến chủng mới được cho là tác nhân hàng đầu, ngày càng khiến nhiều người hoài nghi về báo cáo gần 200.000 ca tử vong, với hơn 2.000 người chết mỗi ngày, của giới chức Ấn Độ.
Người đàn ông ngồi chờ tới lượt hỏa táng cho người thân bên ngoài khu hỏa táng ở New Delhi. Ảnh: NYTimes.
Nhiều cuộc phỏng vấn tại các khu hỏa táng trên khắp đất nước, nơi lửa gần như không tắt, đã phác họa một bức tranh đại dịch tàn khốc hơn. Giới phân tích cho rằng chính trị gia và ban quản lý bệnh viện có thể chưa thống kê hết số lượng lớn người chết vì đại dịch. Thêm vào đó, nhiều gia đình cũng có thể đang che giấu việc người thân chết vì Covid-19.
"Từ tất cả mô hình đã thực hiện, chúng tôi tin số người chết thực tế có thể gấp hai tới 5 lần so với báo cáo", Bhramar Mukherjee, nhà dịch tễ học tại Đại học Michigan, người theo dõi sát sao tình hình Ấn Độ, cho hay.
Tại một trong những khu hỏa táng lớn ở thành phố Ahmedabad, bang Gujarat, phía tây Ấn Độ, lửa cháy suốt 24 giờ mỗi ngày, như một nhà máy công nghiệp không bao giờ đóng cửa. Suresh Bhai, một nhân viên tại đây, nói rằng anh chưa từng thấy một dây chuyền nào hoạt động không ngưng nghỉ như vậy.
Tuy nhiên, anh không viết nguyên nhân cái chết là do Covid-19 vào những tờ giấy trao cho gia đình nạn nhân. "Bệnh tật, bệnh tật, bệnh tật. Đó là những gì chúng tôi viết", anh kể.
Khi được hỏi lý do, Suresh Bhai cho biết anh chỉ làm theo chỉ thị của cấp trên.
Ngày 24/4, giới chức báo cáo gần 350.000 ca nhiễm mới trong khi số người chết cũng tiếp tục tăng lên. Tại một bệnh viện ở thủ đô New Delhi, bác sĩ cho biết 20 bệnh nhân ở khu chăm sóc đặc biệt đã chết vì áp lực oxy giảm. Bác sĩ đổ lỗi cho tình trạng thiếu oxy trầm trọng của thành phố là nguyên nhân dẫn tới những ca tử vong này.
Nhiều tháng trước, Ấn Độ dường như ứng phó rất tốt đại dịch. Sau khi lệnh phong tỏa đầu tiên hồi đầu năm ngoái được nới lỏng, quốc gia không báo cáo số ca nhiễm và tử vong cao như nhiều quốc gia lớn khác. Nhiều quan chức và dân thường thậm chí ngừng thực hiện các biện pháp phòng ngừa, như thể tin rằng những ngày tồi tệ nhất đã kết thúc.
Hiện vô số người Ấn Độ phải cầu cứu trên mạng xã hội, mong tìm được giường bệnh, thuốc men hoặc oxy. The Hindustan Times, trang tin hàng đầu của Ấn Độ, có bài đăng "tình trạng khẩn cấp quốc gia" về đại dịch Covid-19 của quốc gia này. Trên khắp cả nước, hỏa táng hàng loạt đang diễn ra. Đôi khi hàng chục ngọn lửa bùng lên cùng lúc.
Tại Bhopal, thành phố lớn ở miền trung Ấn Độ, nơi từng chứng kiến vụ rò rỉ khí đốt thảm khốc khiến hàng nghìn người chết vào những năm 1980, người dân địa phương cho biết các khu hỏa táng chưa bao giờ bận rộn như vậy kể từ thảm kịch đó.
Trong vòng 13 ngày giữa tháng 4, quan chức Bhopal báo cáo 41 ca tử vong liên quan tới Covid-19. Nhưng một khảo sát của NYTimes về khu vực hỏa táng và chôn cất nạn nhân Covid-19 chính của thành phố cho thấy hơn 1.000 ca tử vong trong cùng thời điểm.
"Nhiều cái chết không được ghi nhận và chúng đang gia tăng mỗi ngày", G.C. Gautam, bác sĩ tim mạch tại Bhopal, nói. Ông nói các quan chức làm như vậy bởi "họ không muốn gây ra sự hoảng loạn".
Câu chuyện tương tự cũng được ghi nhận ở Lucknow và Mirzapur, hai thành phố lớn ở bang Uttar Pradesh, và trên khắp bang Gujarat, nơi giới chức chỉ báo cáo khoảng 73 tới 121 ca tử vong liên quan tới Covid-19 mỗi ngày trong cùng giai đoạn giữa tháng 4. Tuy nhiên, Sandesh, một trong số trang báo hàng đầu của Gujarat, chỉ ra con số thực tế cao hơn vài lần, vào khoảng 610 ca mỗi ngày.
Các tờ báo lớn nhất Ấn Độ đã lập tức phản ánh sự khác biệt về thống kê số người chết giữa đại dịch. "Số ca tử vong vì Covid-19 ở Gujarat vượt xa số liệu của chính phủ", một tiêu đề trang nhất của The Hindu gần đây.
Số ca tử vong không được thống kê đầy đủ giữa Covid-19 là tình trạng xuất hiện ở nhiều quốc gia, trong đó có cả Anh và Mỹ. Tuy nhiên, Ấn Độ là một quốc gia lớn và nghèo hơn. Người dân nước này trải rộng khắp 28 bang và một số vùng lãnh thổ, với mỗi nơi có cách thống kê ca tử vong khác nhau.
Ngay cả trong một năm không có đại dịch, chuyên gia cho biết chỉ 1/5 số ca tử vong của Ấn Độ được điều tra y tế, đồng nghĩa một số lượng lớn người chết mà không được báo cáo nguyên nhân tử vong.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), một trường hợp tử vong nên được ghi nhận liên quan tới Covid-19 nếu đây là nguyên nhân trực tiếp hoặc gián tiếp, ngay cả khi người đó có bệnh lý nền trước đó như ung thư. Nhưng ở nhiều nơi tại Ấn Độ, điều đó dường như không xảy ra.
Thi thể người chết vì Covid-19 được hỏa táng ở Đông Delhi cuối tuần trước. Ảnh: NYTimes.
Rupal Thakkar có kết quả dương tính với Covid-19 vào giữa tháng 4. Ngày 16/4, cô nhập viện Shalby Limited, một bệnh viện tư ở thành phố Ahmedabad, nhưng nồng độ oxy của cô đột ngột giảm. Một ngày sau, Thakkar qua đời ở tuổi 48.
Bệnh viện này ghi nguyên nhân tử vong là "đột tử tim mạch", khiến gia đình Thakkar phẫn nộ.
"Đây là cú sốc lớn", Dipan Thakkar, em trai Thakkar, nói. "Tại sao một bệnh viện tư lại thông đồng với chính phủ che giấu con số tử vong thực tế? Đó là một hành vi vi phạm có tổ chức. Đó là hành vi bất hợp pháp".
Giới chức Shalby không trả lời yêu cầu bình luận. Tuy nhiên, sau khi câu chuyện của Thakkar được đưa tin khắp các trang báo Ấn Độ, bệnh viện đã cấp giấy chứng tử thứ hai, trong đó ghi Covid-19 là một phần nguyên nhân.
Trong khi đó, một số gia đình không muốn phơi bày sự thật này, theo tiến sĩ Mukherjee của Đại học Michigan. Một số gia đình không muốn hỏa táng người thân theo các quy trình nghiêm ngặt để kiểm soát Covid-19 của chính phủ, do đó họ giấu việc thành viên gia đình bị chết vì Covid-19. Một số khác cảm thấy xấu hổ vì việc mất đi người thân, như thể đó là lỗi của họ.
Chuyên gia cho biết mục đích chính trị cũng có thể là một trong số yếu tố tác động đến thống kê số người chết. Nhiều bang do đảng Bharatiya Janata cầm quyền của Thủ tướng Narendra Modi kiểm soát có thể đối mặt với áp lực để báo cáo thấp hơn thực tế. Tiến sĩ Mukherjee dẫn chứng bê bối năm 2019, khi chính quyền của ông Modi cố gắng giấu số liệu cho thấy tỷ lệ thất nghiệp tăng.
Khi nói tới dữ liệu Covid-19, "chính quyền các bang chịu áp lực rất lớn từ chính phủ", theo Mukherjee.
Hỏa táng là một phần quan trọng trong nghi thức mai táng của người Hindu, được xem là cách giải phóng linh hồn khỏi cơ thể. Những người làm việc tại các nhà hỏa táng cho biết họ hoàn toàn kiệt sức và không bao giờ có thể nhớ được hết số người chết.
Tại Surat, một thành phố công nghiệp ở Gujarat, lò thiêu xác hoạt động không ngừng. Ngày 14/4, các nhà hỏa táng ở Surat và thành phố Gandhi Nagar cho biết họ đã xử lý 124 người chết, trong khi giới chức chỉ báo cáo 73 ca tử vong vì Covid-19 trên toàn bang.
Tại Kanpur, bang Uttar Pradesh, thi thể người chết phải chuyển tới một số khu hỏa táng dự phòng tại các công viên thành phố. Trong khi ở Ahmedabad, những cột khói đen khổng lồ tiếp tục bốc lên từ nhà hỏa táng Vadaj.
Thanh Tâm (Theo NYTimes)