Bác sĩ chuyên khoa 2 Huỳnh Tấn Vũ (Trưởng Đơn vị Điều trị Ban Ngày, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM cơ sở 3) cho biết Đông y quan niệm bàn chân là gốc của cơ thể, tập hợp 6 đường kinh và nhiều huyệt vị quan trọng. Chân tiếp xúc trực tiếp với mặt đất hàng ngày, thông qua da bàn chân, các độc tố và vi khuẩn có thể tấn công cơ thể.
"Bàn chân được xem là 'trái tim thứ hai' vì đại não và các cơ quan khác trong cơ thể đều có một khu phản ánh của riêng mình trên đó", bác sĩ nói.
Trong mùa lạnh, nhiều người bị lạnh chân, các mạch máu ở tay và chân co lại, làm giảm lượng máu lưu thông.
"Nhiệt lượng giảm khiến tay chân bị lạnh, đau nhức các khớp vùng chi. Ngâm chân nước ấm thảo dược trong khoảng thời gian 10 đến 15 phút giảm đau nhức khớp, khí huyết lưu thông, làm ấm đôi chân, giúp bạn dễ ngủ và ngủ ngon", bác sĩ Vũ cho biết.
Khi ngâm, nước thuốc sẽ có tác động tới tạng phủ, gây phản xạ kích thích, gây hưng phấn và nâng cao năng lực hoạt động của tạng phủ. Theo bác sĩ Vũ, có hai cách tốt nhất để chăm sóc đôi bàn chân chính là xoa bóp và ngâm chân.
Ngâm chân thảo dược thuộc phép chữa ngoài của Đông y. Đây là phương pháp dùng các thảo dược có tinh dầu tác dụng khu phong (đuổi gió), trừ thấp (trừ ẩm), hoạt huyết, tiêu viêm, lưu thông kinh lạc... Bên cạnh tác dụng làm ấm, ngâm chân giúp kích thích hệ tuần hoàn, tiêu hóa, thần kinh, tăng cường hệ thống miễn dịch, tăng chuyển hóa, chống viêm, chống stress và điều hòa cơ thể. Không những vậy, việc ngâm chân giúp giải phóng cơ thể khỏi những cơn đau do co gân cơ, cứng khớp, tác động lên bộ phận phía ngoài cơ thể như da, gân cơ để phòng, chữa bệnh.
Thảo dược thường được dùng trong ngâm chân là các vị thuốc có tính ấm, có tinh dầu, có tính chất giãn mạch: gừng, lá lốt, sả, quế chi, ngải cứu, thiên niên kiện, màng tang, đại bi... cộng thêm chút muối.
Bác sĩ Vũ lưu ý khi ngâm chân không nên đột ngột nhúng chân vào nhiệt độ nước quá cao, trong khi cơ thể và thời tiết đang rất lạnh sẽ dễ dẫn đến nguy cơ sốc nhiệt. Mạch máu chịu áp lực lớn trong thời gian ngắn dễ dẫn tới phình, vỡ... Ngoài ra nhiệt độ nước quá cao làm tăng nguy cơ bỏng, da bị tổn thương.
"Nhiệt độ thích hợp để ngâm chân an toàn là khoảng 35-50 độ C. Không nên đặt chân vào nước ngay mà để cách xa mặt nước một khoảng (xông hơi trước) rồi từ từ hạ chân xuống. Thời gian ngâm chân trong khoảng 15-20 phút. Ngày ngâm 1-2 lần. Ngâm trước khi đi ngủ sẽ giúp ngủ ngon", bác sĩ Vũ khuyến cáo.
Để đảm bảo an toàn, sau khi ngâm chân xong mọi người cần nhanh chóng lau khô chân, ủ ấm chân vào chăn để tránh lạnh. Không ngâm chân trong các trường hợp như viêm cấp và các chấn thương cấp tính, có vết thương nhiễm khuẩn, vết thương hở; tắc động mạch hay tĩnh mạch ở bệnh nhân đái tháo đường; các khối u ác tính, lao tiến triển; người say rượu... Thận trọng với các trường hợp như trẻ em, bệnh nhân tâm thần...
Theo bác sĩ Vũ, nếu sau khi ngâm có kết hợp xoa bóp bấm huyệt vùng chân sẽ càng giúp tăng hiệu quả. Nếu thấy cơ thể ấm lên và hơi ra mồ hôi nghĩa là có tác dụng. Bên cạnh đó, sau khi ngâm chân nên uống thêm cốc nước gừng nóng để cơ thể được giữ ấm.
Lê Cầm