"Khái niệm chiến lược mới của NATO xác định năng lực của Nga tại vùng cực bắc là thách thức chiến lược đối với cả liên minh", Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg nói trong cuộc họp báo với Thủ tướng Canada Justin Trudeau tại căn cứ không quân ở Cold Lake, Alberta ngày 26/8.
"Nga đã mở hàng trăm cơ sở quân sự mới ở Bắc Cực cũng như tái vận hành cơ sở cũ từ thời Liên Xô, trong đó có các sân bay và cảng nước sâu. Nga cũng sử dụng khu vực này làm nơi thử nghiệm nhiều hệ thống vũ khí mới và tối tân của họ, trong đó có tên lửa siêu vượt âm", ông Stoltenberg cho biết.
Tổng thư ký NATO cảnh báo tuyến đường ngắn nhất mà tên lửa và máy bay Nga có thể bay tới Bắc Mỹ là qua Bắc Cực. "Điều này làm vai trò của Bộ Chỉ huy Phòng không Bắc Mỹ (NORAD) trở nên quan trọng với khu vực và NATO", ông Stoltenberg nói.
Căn cứ Nagurskoye của Nga tại đảo Zemlya Aleksandry, tỉnh Arkhangelsk tháng 3/2017. Ảnh: RIA Novosti.
Ông Stoltenberg cũng bày tỏ lo ngại Trung Quốc có thể tiếp cận Bắc Cực để vận chuyển và thăm dò tài nguyên, khi nước này lên kế hoạch xây dựng hạm đội tàu phá băng lớn nhất thế giới.
"Moskva và Bắc kinh đã cam kết tăng cường hợp tác ở Bắc Cực, là một phần của quan hệ đối tác chiến lược ngày càng sâu rộng, thách thức các giá trị và lợi ích chung của chúng tôi", ông Stoltenberg đánh giá.
Tổng thư ký NATO cho rằng liên minh phải đáp trả bằng cách gia tăng hiện diện ở vùng cực bắc, cũng như đầu tư vào các năng lực mới. Ông cũng lưu ý biến đổi khí hậu đặt ra những thách thức an ninh mới đòi hỏi phải tư duy lại về hiện diện của NATO tại Bắc Cực.
Nga và Trung Quốc chưa bình luận về nhận định của Tổng thư ký NATO.
Nhận định được ông Stoltenberg đưa ra sau chuyến thăm một trạm radar cảnh báo sớm được xây từ thời Chiến tranh Lạnh, cũng như thị sát các cuộc diễn tập quân sự tại Bắc Cực của Canada, trong khuôn khổ chuyến thăm ngày 24-26/8.
Canada gần đây mở rộng vai trò của NATO trong phòng thủ tại Bắc Cực. NORAD là bộ chỉ huy phòng không chung của Mỹ và Canada, chịu trách nhiệm phòng thủ tại khu vực cực bắc.
Thủ tướng Trudeau nói "tình hình địa chính trị thay đổi trong những tháng qua là lý do Nga trở thành mối quan tâm ngày càng tăng của chúng tôi". Ông Truedau cũng cho biết Canada sẽ sớm thay thế phi đội tiêm kích già cỗi và hiện đại hóa hệ thống phòng thủ lục địa thông qua quan hệ đối tác với Mỹ.
Canada đã chi hàng tỷ USD cho vệ tinh và cảm biến dưới biển ở Bắc Cực, cũng như thay thế mạng lưới radar cũ kỹ để "tăng khả năng phát hiện và ngăn chặn các mối đe dọa đang tới".
Vùng cực bắc. Đồ họa: Wikimedia.
Nguyễn Tiến (Theo CNN, AFP)