Lễ loại biên USS Freedom, tàu chiến đấu ven biển (LCS) đầu tiên của Mỹ, diễn ra tại căn cứ hải quân San Diego ở bang California hôm 29/9. Đây là tàu LCS thứ hai bị Mỹ loại biên, sau chiếc USS Independence được cho nghỉ hưu hồi cuối tháng 7. Hải quân Mỹ dự kiến loại biên thêm 4 tàu LCS nữa trước tháng 3/2022.
USS Freedom được biên chế tháng 11/2008. Trong suốt 13 năm vận hành, chiến hạm này chỉ được triển khai làm nhiệm vụ một lần, khi tham gia hỗ trợ lực lượng chống buôn lậu ma túy ở Caribe và đông Thái Bình Dương của Tuần duyên Mỹ.
Trong thời gian còn lại, USS Freedom chủ yếu phục vụ mục đích thử nghiệm và huấn luyện thủy thủ đoàn. Vào thời điểm loại biên, thủy thủ đoàn tàu USS Freedom có 9 sĩ quan và 41 thủy thủ, cao hơn 10 người so với thiết kế nguyên gốc.
USS Freedom và USS Independence được chế tạo với các tiêu chuẩn khác biệt với những chiến hạm LCS còn lại, khiến khả năng vận hành chiến đấu của chúng càng bị hạn chế. Quan chức hải quân Mỹ tiết lộ phải mất 2,5 tỷ USD để chỉnh sửa 4 tàu LCS đầu tiên trong biên chế, bao gồm USS Freedom và USS Independence, để chúng đủ khả năng chiến đấu. Số tiền này tương đương đóng mới 4 tàu LCS.
Hải quân Mỹ hồi tháng 4 công bố báo cáo ngân sách cho thấy tàu USS Freedom có giá 362 triệu USD, nhưng chi phí vận hành khoảng 70 triệu USD/năm, gần bằng mức 81 triệu USD của một tàu khu trục lớp Arleigh Burke, trong khi tàu LCS có năng lực tác chiến thua kém rõ rệt.
Mô hình thủy thủ đoàn nguyên gốc 40 người của tàu LCS là một phần nguyên nhân khiến chi phí bảo dưỡng tăng cao, do các nhà thầu dân sự phải làm nhiều công việc hơn khi tàu lên ụ bảo dưỡng, thay vì những đầu việc mà thủy thủ có thể thực hiện trong quá trình làm nhiệm vụ.
Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Mỹ năm 2019 công bố báo cáo cho thấy hải quân Mỹ đã chi 30 tỷ USD cho chương trình LCS kể từ năm 2004. Tính đến đầu năm 2021, mới chỉ có 21 tàu được đưa vào biên chế, chậm hơn nhiều so với kế hoạch 49 chiếc hoạt động trước năm 2020. Giới quan sát nhận định đây là một trong những dự án vũ khí lãng phí nhất của Lầu Năm Góc, có nguy cơ hủy hoại sức mạnh hải quân Mỹ.
Vấn đề lớn nhất với chương trình LCS là khái niệm tác chiến. Hải quân Mỹ đầu tư hàng tỷ USD mỗi năm để đóng tàu LCS nhưng lại không xác định rõ cách sử dụng chúng trong thực tế. Do thiết kế vội vã, lớp tàu này cũng liên tiếp gặp vấn đề với kết cấu và hệ thống cơ khí.
Các tàu chiến trước đó được chế tạo rất vững chãi để đối phó thiệt hại trong chiến đấu, trong khi LCS sử dụng vật liệu nhẹ để tiết kiệm chi phí và giảm mớn nước, cho phép chúng hoạt động ở vùng biển nông gần bờ. Điều này khiến LCS dễ bị đe dọa bởi các hệ thống phòng thủ bờ của đối phương.
Vũ Anh (Theo Drive)