"Các hệ thống 'pháo phun lửa' TOS-1A của Nga đang công kích vị trí quân đội Ukraine ở vùng Novomykhailivka thuộc tỉnh miền đông Donetsk. Chúng tôi sẵn sàng tấn công đáp trả, nhưng Ukraine cần những hệ thống pháo phản lực phóng loạt kiểu NATO ngay lập tức", Bộ Quốc phòng Ukraine cho biết hôm 26/5.
Pháo phản lực luôn nằm hàng đầu trong danh sách vũ khí mà Ukraine đề nghị phương Tây viện trợ trong ba tháng qua. Giới lãnh đạo Ukraine đã trực tiếp đề xuất vấn đề này với các quan chức Mỹ trong nhiều cuộc gặp. "Ukraine phải nhận được các loại vũ khí hạng nặng, đặc biệt là pháo M142 HIMARS và pháo phản lực M270, để đánh bại đối phương", Tổng thống Volodymyr Zelensky tuyên bố hôm 8/5.
Hệ thống HIMARS Mỹ diễn tập tại bang Wisconsin hồi tháng 9/2021. Video: Vệ binh Quốc gia Mỹ.
"Pháo phản lực phóng loạt sẽ giúp chiến dịch phòng thủ của chúng tôi hiệu quả và chủ động hơn. Chúng tôi sẽ có khả năng tập kích sâu vào đội hình tác chiến của Nga, khiến đối phương không thể cơ động và tập trung hỏa lực quy mô lớn để chọc thủng phòng tuyến Ukraine", Mykola Bielieskov, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc gia Ukraine, viết trên Twitter.
Pháo phản lực phóng loạt M270 được đưa vào biên chế lục quân Mỹ năm 1983, hiện được hơn 10 quốc gia sử dụng. Mỗi xe phóng mang được 12 quả đạn với tầm bắn 30-65 km, trong khi các biến thể mới nhất có thể đánh trúng mục tiêu ở khoảng cách trên 160 km.
Phiên bản M142 HIMARS được phát triển từ tổ hợp M270, với mỗi hệ thống mang được 6 quả đạn M31 cỡ nòng 227 mm với tầm bắn 70 km hoặc một tên lửa chiến thuật MGM-140 ATACMS có khả năng đánh trúng mục tiêu cách 300 km.
Sở hữu các hệ thống M270 và HIMARS sẽ mang đến những lợi ích rõ ràng cho quân đội Ukraine, theo các chuyên gia quân sự. Đây là những khí tài vẫn được Mỹ sản xuất và bảo đảm chuỗi cung ứng không bị gián đoạn trong nhiều năm tới, khác với tên lửa phòng không vác vai Stinger hay tên lửa chống tăng Javelin. Chúng cũng là các vũ khí hiện đại, bổ sung đáng kể năng lực tác chiến cho quân đội Ukraine trong bối cảnh lực lượng này chỉ vận hành các loại pháo phản lực từ thời Liên Xô.
"Xét về góc độ chiến thuật, M270 và M142 có độ chính xác cao hơn những loại pháo phản lực trong biên chế Ukraine hiện nay, ngay cả khi chúng chỉ sử dụng loại đạn không dẫn đường. Khả năng phóng đạn ATACMS giúp tăng tính linh hoạt trong chiến đấu, cung cấp cho Kiev khả năng tấn công chính xác ở tầm xa hơn nhiều so với pháo phản lực truyền thống", chuyên gia quân sự Mỹ Tyler Rogoway nhận xét.
Xe phóng đạn HIMARS Mỹ triển khai diễn tập ở bang Florida hồi đầu tháng 5. Ảnh: USAF.
Dù vậy, giới chuyên gia cũng chỉ ra nhiều hạn chế có thể cản trợ khả năng Mỹ chuyển giao các hệ thống pháo phản lực này cho Ukraine, cũng như giới hạn hiệu quả chiến đấu của chúng.
Nhà Trắng không sẵn sàng cung cấp loại vũ khí uy lực này cho Ukraine vì lo ngại chúng có thể được dùng để tấn công mục tiêu trong lãnh thổ Nga và gia tăng quy mô xung đột hiện nay, ba quan chức Mỹ giấu tên tiết lộ hôm 18/5.
Đạn rocket dẫn đường và tên lửa ATACMS cũng không phù hợp để phóng theo loạt lớn nhằm vào mục tiêu phân bố trên khu vực rộng, như các đơn vị tăng thiết giáp và pháo binh được Nga triển khai ở vùng Donbass ở miền đông Ukraine.
Ngay cả khi đồng ý cung cấp các tổ hợp pháo phản lực, Mỹ nhiều khả năng sẽ chuyển giao lượng rất nhỏ đạn dẫn đường cho Ukraine, khiến chúng chỉ được sử dụng cho các nhiệm vụ cực kỳ quan trọng nhằm vào những mục tiêu giá trị cao như sở chỉ huy đối phương.
"Công nghệ trong các loại đạn thông minh và bệ phóng có tính tự động hóa cao của pháo phản lực M270 và HIMARS cũng gây nhiều lo ngại về rủi ro an ninh nếu chúng rơi vào tay lực lượng Nga", Rogoway nhận định.
Mỹ đã chuyển cho Ukraine khoảng 90 khẩu lựu pháo M777A2 cỡ nòng 155 mm, nhưng chúng không được lắp hệ thống kiểm soát hỏa lực kỹ thuật số kết nối mạng và định vị vệ tinh như pháo trong biên chế quân đội Mỹ. Điều này khiến pháo M777 Ukraine không thể bắn đạn dẫn đường, đồng thời hạn chế đáng kể độ chính xác khi khai hỏa và tăng thời gian chuyển đổi mục tiêu.
Tên lửa ATACMS rời bệ phóng của hệ thống M270 trong đợt bắn thử tại Mỹ năm 2021. Ảnh: US Army.
Hiệp ước Kiểm soát Công nghệ Tên lửa (MTCR) mà Mỹ và Ukraine tham gia cũng đặt rào cản với quá trình chuyển giao tên lửa ATACMS. Các nước trong MTCR không được xuất khẩu tên lửa có tầm bắn quá 300 km và đầu đạn nặng hơn 500 kg, khiến Washington không thể cung cấp gần như toàn bộ các phiên bản ATACMS cho Kiev. Ngoại lệ duy nhất là biến thể MGM-140B, vốn chỉ được lắp đầu đạn cỡ nhỏ để bảo đảm tầm bắn dưới 300 km.
"Nếu thiếu rocket dẫn đường hay tên lửa ATACMS, hệ thống M270 và M142 sẽ không mang đến đột phá nào so với những tổ hợp pháo phản lực đời cũ trong biên chế Ukraine hiện nay", Rogoway nêu quan điểm.
Đạn tăng tầm M26 không dẫn đường của hai hệ thống này chỉ có thể đánh trúng mục tiêu ở khoảng cách tối đa 45 km. Trong khi đó, cả Nga và Ukraine đều đang sử dụng pháo phản lực hạng nặng BM-27 với tầm bắn 35 km và BM-30 có khả năng uy hiếp mục tiêu từ khoảng cách 70 km.
"Sự xuất hiện của M270 và M142 HIMARS, với số lượng và chủng loại đạn hạn chế, có thể không làm thay đổi cục diện chiến trường nhanh chóng như nhiều người mong muốn. Chúng chỉ bổ sung các phương án chiến thuật và tăng cường năng lực chiến đấu theo từng bước nhỏ cho Kiev", chuyên gia Rogoway nhận định.
Vũ Anh (Theo Drive)