Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC, cho biết số ca mắc bệnh dại thường tăng mạnh vào mùa nóng từ tháng 5 đến tháng 8 hàng năm. Hiện chưa phải đỉnh điểm nắng nóng, song số người tiêm vaccine phòng bệnh đã tăng mạnh. Cụ thể, trong ngày mùng 4 Tết (tức 13/2) khi các trung tâm tiêm chủng VNVC hoạt động lại, hơn 1.000 lượt người đến tiêm do bị chó cắn, cào khi đi chơi, chúc Tết.

Đến VNVC Cà Mau tiêm vaccine phòng dại ngày mùng 4 Tết (13/2), anh Minh (30 tuổi) cho biết bị chó cắn trong khi chúc Tết họ hàng. Vết cắn chảy máu và sâu, vì vậy người nhà vội sơ cứu rồi đưa anh đi chích ngừa. Anh Minh được chỉ định tiêm năm mũi do trước đó chưa từng chủng ngừa.

Tương tự, anh Nguyễn Hùng (27 tuổi) vô tình bị khỉ cào khi đi du xuân ở Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, đến VNVC Đồng Hới để chủng ngừa. Anh từng tiêm ba mũi dự phòng dại, do đó chỉ cần tiêm thêm 2 mũi. Còn bé Dũng (6 tuổi, Gia Lai) bị cào khi chơi với mèo, được mẹ đưa tới VNVC Pleiku ngày mùng 4 Tết.

Theo bác sĩ Chính, nhận thức của người dân về bệnh ngày càng cao nên đã chủ động chích ngừa ngay sau khi bị chó hoặc vật nuôi cắn. Nhiều người làm nghề giết mổ hoặc thường xuyên tiếp xúc với vật nuôi cũng tiêm dự phòng dại từ trước.

"Bệnh dại chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, vì vậy 100% người mắc sẽ tử vong khi xuất hiện triệu chứng. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chủ quan không chích ngừa hoặc tiêm vaccine rất trễ. Nhiều người đợi chó, mèo chết rồi mới chủng ngừa nên tử vong thương tâm", bác sĩ Chính cho biết.

Ví dụ vào mùng 2 Tết (11/2), Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Cà Mau ghi nhận trường hợp người đàn ông 57 tuổi tử vong sau 5 tháng bị chó cắn trong quá trình giết mổ chó. Nạn nhân do chủ quan nên đã không tiêm phòng dại.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh dại phổ biến trên toàn thế giới. Bệnh có tỷ lệ tử vong 100% khi khởi phát, do đó cần chú trọng phòng ngừa.

Tại Việt Nam, bệnh lưu hành và phát triển ở hầu hết tỉnh, thành phố. Hệ thống giám sát dịch bệnh, Bộ Y tế, năm 2023 ghi nhận 82 trường hợp tử vong do dại, tăng 12 ca so với năm trước; 500.000 người phải chích ngừa, chi phí 600 tỷ đồng. Trong số ca được xét nghiệm, 10% có nguyên nhân do mèo cắn, trong khi các năm trước ghi nhận hầu hết ca bệnh dại do chó cắn.

Bác sĩ Chính cho biết dại có thời gian ủ bệnh dài, có thể từ vài tuần đến vài năm và khởi phát muộn, phụ thuộc vào tình trạng vết cắn. Vết thương ở gần hệ thần kinh trung ương như mặt, cổ, đầu, ngón tay, cơ quan sinh dục ngoài... sẽ ủ bệnh ngắn hơn. Các ca tử vong đều do không tiêm ngừa khi bị chó, mèo cào và cắn.

Người dân được khuyến cáo tiêm phòng đầy đủ cho chó, mèo, không thả rông và phải rọ mõm, quản lý chó mèo khi ra đường, không đùa nghịch, trêu chọc động vật. Tuy nhiên, hiện công tác quản lý chó, mèo vẫn chưa được thực hiện chặt chẽ theo đúng quy định. Theo UBND tỉnh Đồng Nai, nhiều nơi chưa áp dụng các quy định pháp luật để quản lý chặt chó nuôi, còn thả rông chó, mèo. Nhiều chủ nuôi chưa có ý thức phải đăng ký nuôi chó theo quy định, tiêm phòng... Do đó, mọi người cần chú trọng hơn tới việc quản lý chó, mèo, tiêm phòng để góp phần loại trừ bệnh dại trên động vật.

Đối với bệnh dại lây truyền từ động vật sang người, bác sĩ Chính khuyến cáo mọi người chủng ngừa càng sớm càng tốt sau khi bị cào, cắn, không nên chủ quan cho rằng vật nuôi không mang bệnh, bỏ qua vaccine. Lý do là chó, mèo có tỷ lệ lưu hành virus cao, khi khởi phát bệnh dại sẽ không thể cứu chữa. Nếu chờ cho chó, mèo chết mới đi tiêm vaccine thì có thể đã quá muộn. Nếu động vật không mắc bệnh, việc tiêm vaccine vẫn có hiệu quả bảo vệ dự phòng.

Những người thường xuyên tiếp xúc với chó, mèo hoặc có nguy cơ cao bị cắn, nên tiêm vaccine dại trước phơi nhiễm với ba mũi, linh động về mặt thời gian. Khi bị chó, mèo cắn, cào, dù vết thương nặng, mọi người chỉ tiêm thêm 2 mũi và không cần dùng huyết thanh. Nhóm này gồm bác sĩ thú y, nhân viên chăn nuôi, nhân viên kiểm lâm, khách du lịch...

Trường hợp bị chó, mèo cắn, cào mà trước đó chưa từng tiêm vaccine, người dân cần tiêm 5 mũi vaccine trong 28 ngày, có thể phải dùng thêm huyết thanh nếu vết thương nặng, ở vị trí trọng yếu như đầu, mặt, cổ, đầu các chi...

Mộc Thảo

*Tên nhân vật được thay đổi.