"Chúng tôi đã tới đây hai lần nhưng bà ấy vẫn chưa được tiêm vaccine. Bà ấy phải đứng xếp hàng nhưng sau đó vaccine hết và chúng tôi phải rời đi", Silva Santos nói.
Silva Santos hỏi một bảo vệ ở cổng rằng liệu mẹ cô có thể được tiêm vaccine ngừa Covid-19 hay không. Để ý thấy máy quay của phóng viên, người bảo vệ nhanh chóng dẫn cô vào. Khoảng 5 phút sau, họ trở ra và kết quả có vẻ không tốt.
"Tôi nghĩ điều này thật vớ vẩn", cô nói, lộ rõ vẻ tức giận và thất vọng. "Giờ chúng tôi phải tự tìm hiểu khi nào họ có vaccine, nhưng bạn sẽ chẳng bao giờ biết điều đó".
Nỗi thất vọng lan khắp đám đông người cao tuổi khi lần lượt từng người bị từ chối tiêm vaccine, sau khi bang Rio de Janeiro đình chỉ chiến dịch tiêm chủng vì hết nguồn cung.
"Đây thực sự là một thảm họa", một người phụ nữ nói sau khi bị từ chối tiêm chủng. "Ai sẽ chịu trách nhiệm cho tất cả chuyện này? Tôi nghĩ các lãnh đạo và chính trị gia của chúng tôi thật tệ".
Người dân chờ tiêm vaccine ngừa Covid-19 ở Serrana, bang Sao Paulo hồi tháng 2. Ảnh: AP.
Khủng hoảng Covid-19 ở Brazil chưa bao giờ tệ hơn hiện tại. Khu điều trị tích cực ở hầu hết các bang đều hoạt động với công suất trên 80%, theo phân tích dữ liệu của CNN. Tính tới ngày 19/3, khu điều trị tích cực tại 16 trong 26 bang của Brazil đã kín chỗ trên 90%, đồng nghĩa hệ thống y tế đang đứng trước nguy cơ sụp đổ.
Trong 10 ngày qua, Brazil chiếm khoảng 1/4 số ca tử vong vì Covid-19 trên toàn thế giới. Số ca tử vong và nhiễm mới trung bình 7 ngày tính tới 19/3 cũng cao hơn trước đây.
"Đây là những dấu hiệu rõ ràng cho thấy chúng ta đang ở giai đoạn dịch bệnh gia tăng mạnh chưa từng thấy", Jesem Orellana, nhà dịch tễ học Brazil, nói.
Nếu vaccine là cách cuối cùng để thoát khỏi đại dịch, Brazil sẽ phải trải qua một chặng đường dài để vượt qua nó, theo Matt Rivers, biên tập viên của CNN.
Tính tới ngày 19/3, chưa tới 10 triệu người của quốc gia 220 triệu dân được tiêm ít nhất một liều vaccine, theo dữ liệu y tế liên bang. Chỉ 1,57% dân số hoàn thành chương trình tiêm chủng.
Đó là kết quả của một chương trình tiêm chủng chậm chạp. Trong thông báo về kế hoạch phân phối vaccine đầu tháng 2, chính phủ hứa hẹn cung cấp khoảng 46 triệu liều trong tháng 3. Con số cam kết liên tục bị cắt giảm và hiện tại chỉ còn 26 triệu liều.
Kế hoạch sản xuất trong nước hàng trăm liều vaccine AstraZeneca mà chính phủ thông báo mới chỉ bắt đầu, với 500.000 liều đầu tiên đã được phân phối.
"Chưa có vaccine nào có đủ số lượng để thực sự tạo ra tác động ngay bây giờ", Natalia Pasternak, nhà vi sinh vật Brazil, nói, thêm rằng phải đợi tới nửa cuối năm nay mới có đủ vaccine để thấy được hiệu quả phòng ngừa đại dịch.
Nếu vaccine tiếp tục thiếu hụt trong tương lai gần, cách duy nhất để kiểm soát tốc độ lây nhiễm theo cấp số nhân của Covid-19 ở Brazil là dựa vào các biện pháp quen thuộc như giãn cách xã hội, không tụ tập đông người, hạn chế đi lại và giữ vệ sinh tốt, theo Matt Rivers.
Nhưng ở nhiều nơi trên khắp quốc gia Nam Mỹ này, các biện pháp trên không được thực hiện. Ở Rio de Janeiro, rất dễ thấy những đám đông không đeo khẩu trang đi trên phố hoặc tụ tập nói chuyện. Dù các bãi biển nổi tiếng thành phố đã đóng cửa vào cuối tuần qua, nhiều nhà hàng, quán bar vẫn có thể mở cửa tới 9h tối.
Nhiều bang của Brazil đã áp đặt các biện pháp hạn chế nghiêm ngặt hơn như lệnh giới nghiêm vào ban đêm, nhưng lãnh đạo địa phương vẫn quyết tâm mở cửa mọi thứ. Tổng thống Jair Bolsonaro, người hoài nghi Covid-19 và chế nhạo hiệu quả của vaccine, tuần trước thông báo sẽ có hành động pháp lý chống lại một số bang, tuyên bố ông là người duy nhất có quyền ban hành lệnh giới nghiêm, nhưng cam kết sẽ không bao giờ làm điều đó.
Mặc dù hàng nghìn người chết vì Covid-19 mỗi ngày, Tổng thống Bolsonaro vẫn khẳng định mối đe dọa thực sự là việc áp những biện pháp hạn chế gây tổn hại nền kinh tế. Hàng triệu người ủng hộ đã nghe theo ông, công khai phớt lờ quy định giãn cách xã hội và đeo khẩu trang của chính quyền địa phương.
Ngoài ra, các biến chủng lây lan mạnh càng khiến tình hình đại dịch ở Brazil thêm trầm trọng.
Biến thể P.1 lần đầu được phát hiện ở Nhật Bản. Quan chức y tế phát hiện biến chủng nCoV mới này ở nhiều hành khách trở về từ bang Amazonas, một khu vực biệt lập ở phía bắc Brazil. Ngày càng nhiều nghiên cứu chỉ ra P.1 không chỉ tàn phá thành phố Manaus của bang Amazonas mà còn tạo ra cuộc khủng hoảng trên toàn Brazil.
Nhân viên y tế vận chuyển ca nhiễm nCoV rời xe cứu thương tại bệnh viện công HRAN ở Brasilia hôm 11/3. Ảnh: AP.
Kết quả nghiên cứu từ Fiocruz, tổ chức nghiên cứu y tế hàng đầu Brazil, hồi đầu tháng 3 chỉ ra trong số 8 bang khảo sát, các biến chủng của nCoV, gồm P.1, đã gây ra ít nhất 50% số ca nhiễm mới. Một nghiên cứu khác chỉ ra biến chủng P.1 có khả năng lây lan hơn 2,2 lần, nhanh hơn biến chủng B.1.1.7 được xác định lần đầu ở Anh.
Không ít người lo ngại vaccine không hiệu quả đối với biến chủng P.1, dù một nghiên cứu gần đây của Anh cho biết "các loại vaccine hiện có thể bảo vệ mọi người trước biến chủng nCoV ở Brazil".
"Thế giới vẫn chưa thức tỉnh với mối đe dọa tiềm ẩn mà P.1 có thể gây ra. Mọi người chưa nhận ra P.1 có thể tồi tệ như thế nào", nhà dịch tễ học Eric Feigl-Ding cảnh báo.
Matt Rivers, biên tập viên của CNN, nhận định cuộc khủng hoảng Brazil trầm trọng hơn có thể tiềm ẩn hai mối đe dọa. Một là biến chủng P.1 có thể tiếp tục lan ra nhiều nước khác trên thế giới. Hiện tại, nó đã xuất hiện ở hơn 20 quốc gia và tiếp tục tăng, khi Brazil vẫn mở cửa cho hầu hết quốc gia. Hai là nguy cơ xuất hiện các biến chủng khác ngoài P.1 ở Brazil.
"Việc mất kiểm soát đại dịch ở Brazil đã tạo ra biến chủng", nhà vi sinh vật Pasternak nói. "Nó sẽ gây ra nhiều biến chủng hơn. Nó sẽ gây ra nhiều đột biến hơn bởi đây là kết quả của việc bạn để virus tự do nhân bản".
Pasternak cảnh báo nhiều biến chủng mới xuất hiện đồng nghĩa một trong số đó có thể "né" được tất cả các loại vaccine. "Nó hiếm thấy nhưng vẫn có thể xảy ra", Pasternak nói.
Bà Pasternak cho rằng điều này có thể khiến Brazil trở thành mối đe dọa cho toàn cầu, chứ không chỉ riêng các nước láng giềng.
"Tất cả những điều này đã gióng lên hồi chuông cảnh báo cho tất cả quốc gia trên thế giới rằng chúng ta phải giúp Brazil kiểm soát P.1, nếu không muốn tất cả phải chịu chung số phận với hệ thống y tế đang sụp đổ ở quốc gia này", Feigl-Ding cho hay.
Thanh Tâm (Theo CNN)