Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang nỗ lực ngăn chặn việc xuất bản cuốn hồi ký của cựu cố vấn an ninh quốc gia John Bolton. Nhà Trắng cho rằng cuốn sách với tựa đề "The Room Where It Happened", dự kiến ra mắt ngày 23/6, không thể xuất bản vì chứa những thông tin mật.
Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và cố vấn an ninh quốc gia John Bolton tại một cuộc họp ở Nhà Trắng hồi tháng 4/2018. Ảnh: Abaca Press.
Một cuộc khẩu chiến gay gắt giữa Tổng thống Mỹ và cựu cố vấn an ninh đã nổ ra khi các trích đoạn của cuốn sách xuất hiện trên mặt báo, hé lộ nhiều thông tin gây sốc. Trên mạng xã hội Twitter, Trump gọi các chi tiết trong cuốn sách là "tập hợp những lời dối trá và câu chuyện bịa đặt", mô tả Bolton là "kẻ lập dị".
Bolton trong khi đó vẫn tiếp tục gia tăng sức ép lên ông chủ Nhà Trắng, cho rằng Trump "không phù hợp" với chiếc ghế tổng thống và "không đủ năng lực thực hiện công việc".
Những bình luận trên được Bolton đưa ra tại cuộc phỏng vấn với kênh ABC News, bản đầy đủ sẽ được phát sóng ngày 21/6. Trong đoạn trích được phát hôm 18/6, Bolton nói rằng Trump là người "thiếu hiểu biết một cách đáng kinh ngạc" và điểm yếu này khiến ông dễ bị các đối thủ nước ngoài thao túng.
"Ông ấy quá tập trung vào mục tiêu tái đắc cử đến mức những cân nhắc dài hạn đều bị bỏ sang bên lề", cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ nói.
Là cố vấn an ninh quốc gia lâu nhất của Trump, Bolton đã tham dự các cuộc gặp giữa ông chủ Nhà Trắng và Tổng thống Nga Vladimir Putin, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un trước khi từ chức hồi tháng 9 năm ngoái.
Theo Bolton, Tổng thống Trump năm ngoái đã nói với Chủ tịch Tập rằng việc kiểm soát chặt chẽ người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ là "việc làm đúng đắn" và kêu gọi Chủ tịch Trung Quốc mua nhiều hơn nông sản Mỹ vì nó sẽ giúp mở rộng cơ hội tái đắc cử của ông.
Khi được hỏi về ba cuộc gặp thượng đỉnh Trump - Kim, Bolton chia sẻ với ABC News: "Mọi người quá tập trung vào các bức ảnh và phản ứng truyền thông về nó, nhưng rất ít người quan tâm đến việc những cuộc gặp như vậy giúp ích gì cho vị thế thương lượng của Mỹ trên bàn đàm phán".
"Tôi phát ốm vì sự nhiệt tình của Trump đối với các cuộc gặp Kim Jong-un", Bolton viết, theo bản xem trước của cuốn sách mà ABC News có được.
Bolton nói ông "khó lòng tìm thấy một quyết định nào của Trump mà không bắt nguồn từ những tính toán cho khả năng tái đắc cử".
Trump lập tức đáp trả Bolton trên Twitter, ngụ ý rằng chính cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ đã khiến sáng kiến ngoại giao với Triều Tiên thất bại khi ông xuất hiện trên truyền hình hồi năm 2018, tuyên bố rằng Mỹ đang đi theo "mô hình Libya" để giải giáp Triều Tiên.
Lãnh đạo Libya Muammar Gaddafi năm 2003 từ bỏ chương trình hạt nhân mới thai nghén của mình nhằm tìm kiếm một mối quan hệ tốt đẹp hơn với phương Tây nhưng nó không thể giúp ông tránh khỏi bị lật đổ và mất mạng trong cuộc nổi dậy Mùa xuân Arab năm 2011.
Theo lời Trump, sau cuộc phỏng vấn, "mọi thứ sụp đổ. Kim Jong-un, người mà ông đã nỗ lực xây dựng mối quan hệ tốt đẹp, đã đi theo con đường đạn đạo, giống như những tên lửa của ông ấy".
Lãnh đạo Triều Tiên "không muốn đến gần Bolton", Trump viết trên Twitter. "Những phát ngôn ngu ngốc bậc nhất của Bolton đã đẩy chúng ta trở lại tình thế rất tồi tệ với Triều Tiên, cho đến tận bây giờ. Tôi đã hỏi ông ta 'Ông nghĩ cái quái gì vậy?'. Ông ta không trả lời mà chỉ xin lỗi. Tôi nên sa thải ông ta ngay lúc đó".
Một số chuyên gia về Triều Tiên nhận định Bolton đưa ra bình luận về "mô hình Libya" nhằm cố ý phá hoại hội nghị thượng đỉnh Trump - Kim, song hầu hết đều thống nhất rằng Trump thất bại bởi Kim Jong-un chưa bao giờ có ý định từ bỏ vũ khí hạt nhân.
Trong cuốn sách, Bolton cho biết "thời điểm mấu chốt" khiến ông đưa ra quyết định rời chính quyền là khi Trump rút lại lệnh không kích Iran vào phút chót hồi tháng 6 năm ngoái.
Với hàng loạt dòng tweet giận dữ, Trump cáo buộc Bolton dựng chuyện nhằm bôi nhọ, làm xấu hình ảnh của ông.
"Nhiều phát ngôn lố bịch mà ông ta gán cho tôi chưa bao giờ là thật mà hoàn toàn là hư cấu. Ông ta chỉ đang cố trả thù việc tôi sa thải ông ta", Trump nói.
"The Room Where It Happened" còn bao gồm nhiều câu chuyện mô tả Trump giống như một lãnh đạo không hiểu gì về thế giới. Theo Bolton, Tổng thống Mỹ còn không biết Anh có vũ khí hạt nhân.
Ông kể lại một cuộc gặp hồi năm 2018 giữa Tổng thống Trump và Thủ tướng Anh Theresa May. Lúc bấy giờ, một quan chức từ chính quyền Thủ tướng May đề cập tới Anh là một "cường quốc hạt nhân". Trump đáp "Ồ, các bạn cũng là cường quốc hạt nhân ư?" bằng giọng điệu khiến Bolton tin rằng "đó không phải một câu nói đùa".
Phe Dân chủ cáo buộc Bolton không ra làm chứng trong các phiên điều trần luận tội Trump để giữ lại những bằng chứng quan trọng giúp thúc đẩy doanh số bán sách. Họ đang cân nhắc yêu cầu tòa án buộc Bolton lặp lại những khẳng định của ông về Trump trước quốc hội.
Joe Biden, đối thủ của Trump trong cuộc đua vào Nhà Trắng, gọi những hành động mà Trump bị cáo buộc thực hiện là "ghê tởm".
"Nếu những thông tin đó chính xác, chúng không chỉ là hành vi vi phạm đạo đức ghê tởm mà còn vi phạm nghĩa vụ thiêng liêng của Donald Trump với người dân Mỹ là bảo vệ lợi ích của nước Mỹ, bảo vệ giá trị của chúng ta", Biden nói tối 17/6.
Vũ Hoàng (Theo Guardian)