Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) vài năm gần đây nhận ra dân quân Hamas ở Dải Gaza có xu hướng chuyển mọi hoạt động xuống hệ thống đường hầm dài hàng km sâu trong lòng đất mỗi khi bị tấn công. Quân đội Israel đã lên kế hoạch để biến hệ thống địa đạo đó thành "bẫy tử thần" với các tay súng Hamas.
Trong thời gian đó, tình báo quân sự Israel dường như đã giải mã được thông tin liên lạc của Hamas và dần dần lập bản đồ hệ thống địa đạo cùng trụ sở ngầm mà lực lượng này xây dựng với chi phí lớn.
Ngọn lửa bùng lên sau khi không quân Israel tấn công một mục tiêu ở Dải Gaza ngày 16/5. Ảnh: AFP.
IDF năm 2016 bắt đầu lên ý tưởng xóa sổ địa đạo của Hamas và mất tới hai năm để hoàn thiện kế hoạch này. Theo kế hoạch ban đầu, IDF sẽ phá hủy các đường hầm nơi hàng trăm tay súng Hamas sẽ trú ẩn khi nổ ra xung đột. Israel đánh giá rằng sau một đòn tấn công gây thiệt hại lớn như vậy, Hamas sẽ phải từ bỏ các trận đánh tiếp theo.
Tháng 11/2018, khi một đơn vị đặc nhiệm Israel bị tấn công tại Khan Yunis khiến một đại tá thiệt mạng, Bộ trưởng Quốc phòng Israel khi đó là Avigdor Lieberman khuyến nghị chỉ sử dụng kế hoạch xóa sổ hệ thống hầm ngầm của Hamas để đối phó các đợt tập kích rocket từ Dải Gaza nhằm vào Negev.
Thủ tướng Benjamin Netanyahu và Tổng Tham mưu trưởng IDF khi đó là đại tướng Gadi Eisenkot phản đối. Tướng Eisenkot nhận định cần phá hủy các đường hầm mà Hezbollah đang bí mật xây dựng dưới biên giới Lebanon - Israel. Lieberman từ chức sau tranh cãi với Eisenkot, vài tuần sau IDF triển khai chiến dịch Lá chắn phương Bắc tại biên giới Israel - Lebanon.
Bộ trưởng Quốc phòng Israel Benny Gantz tháng 8/2020 yêu cầu quân đội trình các kế hoạch có thể giúp mang lại chiến thắng ở miền nam. Kế hoạch trên trải qua nhiều giai đoạn hoàn thiện và nhiều lần đổi tên.
Khi Hamas bắt đầu tập kích rocket vào lãnh thổ Israel ngày 10/5, IDF bắt tay vào thực hiện kế hoạch xóa sổ hệ thống địa đạo của nhóm dân quân.
Gần nửa đêm 13/5, lệnh thực thi kế hoạch được đưa ra. Tiêm kích Israel tiến hành đòn không kích quy mô lớn, sử dụng bom xuyên phá hủy phần lớn mạng lưới đường hầm của Hamas ở phía bắc Dải Gaza, nhắm vào một số lữ đoàn nhóm dân quân.
Mô phỏng hệ thống địa đạo của Hamas và kế hoạch không kích của quân đội Israel. Đồ họa: IDF.
Quân đội Israel tuyên bố đợt không kích đã làm sụp đổ sự tự tin của các lãnh đạo Hamas rằng lực lượng này có thể né các đòn tấn công nếu hoạt động dưới hệ thống địa đạo.
Thủ tưởng Netanyahu và IDF nhiều lần đề cập đến "màn trình diễn ấn tượng của quân đội Israel", song giới chức quốc phòng nước này từ chối tiết lộ thương vong cụ thể của lực lượng Hamas sau đợt không kích.
Mục tiêu của chiến dịch là xóa sổ hàng trăm tay súng Hamas, nhưng nhóm dân quân này không đưa ra bất cứ thông báo nào về thương vong quy mô lớn, cũng không có dấu hiệu nào cho thấy người Gaza khóc thương các dân quân thiệt mạng.
Trên thực tế, Hamas thậm chí còn không nói rằng họ đang tìm kiếm người mất tích, như những gì họ đã làm trong các đợt không kích quy mô nhỏ hơn hồi đầu tuần trước, làm dấy lên hoài nghi về hiệu quả chiến dịch "đánh sập địa đạo" của Israel.
Một số nguồn tin quốc phòng Israel ngày 14/5 cho biết chiến dịch xóa sổ địa đạo Hamas là "canh bạc lớn" vì không rõ liệu các thành viên nhóm dân quân có trú ẩn trong các hầm ngầm đó hay không.
Một số chuyên gia quân sự cho rằng IDF tung ra một trong những quân bài chiến lược của mình, một chiến dịch bí mật được chuẩn bị từ nhiều năm trước, vào thời điểm mà họ chỉ thu được thành quả rất hạn chế. Nếu trận tập kích nhắm vào hệ thống địa đạo đủ mạnh để kết thúc giao tranh, chiến dịch của quân đội Israel mới có thể được coi là thành công.
Kết quả của chiến dịch khiêm tốn đến mức Thủ tướng Netanyahu ban đầu định tổ chức một cuộc họp báo lớn để công bố kết quả hoạt động xóa sổ địa đạo Hamas vào ngày 14/5, nhưng sau đó chỉ đăng một video ngắn với lời lẽ thận trọng.
"Chúng tôi sẽ bắt Hamas trả giá rất đắt. Chúng tôi làm điều này và sẽ tiếp tục với cường độ cao. Chiến dịch này sẽ tiếp tục nếu cần thiết", Thủ tướng Netanyahu nói. "Chúng tôi đang chịu ảnh hưởng nặng nề từ Hamas và các nhóm khủng bố khác. Chúng tôi tấn công các mục tiêu dưới mặt đất, nơi Hamas nghĩ rằng họ có thể ẩn náu tại đó. Họ không thể trốn ở đó mãi được".
Tiêm kích F-16I của Israel xuất kích ngày 12/5 để tấn công mục tiêu của Hamas tại Dải Gaza. Ảnh: AFP.
Căng thẳng giữa Israel và Palestine leo thang trong tháng Ramadan của người Hồi giáo, sau khi Israel hạn chế tiếp cận khu vực Thành cổ Jerusalem, đồng thời đe dọa trục xuất nhiều gia đình Palestine sinh sống nhiều năm ở phía đông Jerusalem, nhằm lấy chỗ cho người Do Thái định cư.
Israel cho biết Hamas đã phóng hơn 3.000 quả rocket nhằm vào lãnh thổ nước này trong một tuần qua, mật độ hỏa lực lớn chưa từng có, khiến 10 người Israel chết. Quân đội Israel cũng tiến hành hàng trăm vụ không kích tại Dải Gaza để trả đũa, khiến ít nhất 181 người Palestine thiệt mạng, trong đó có 52 trẻ em.
Nguyễn Tiến (Theo Haaretz)