Dữ liệu từ Israel cho thấy vaccine Covid-19 của hãng Pfizer và công ty BioNTech an toàn đối với người trưởng thành và gần như không có tác dụng phụ nghiêm trọng. Sản phẩm có hiệu quả hơn nhiều so với kỳ vọng trong giảm nguy cơ mắc bệnh nghiêm trọng và tử vong do Covid-19. Các báo cáo cũng chỉ ra vaccine an toàn với những người bị dị ứng thực phẩm và mắc các bệnh tự miễn dịch.
Những kết quả này giúp giới chức y tế mở rộng chương trình tiêm chủng cho cả phụ nữ mang thai và đang cho con bú. Ngoài ra, vaccine có khả năng bảo vệ người già ở mức cao. Gần 90% người Israel từ 50 tuổi trở lên đã được tiêm đầy đủ.
Với dân số chỉ khoảng 9 triệu người và hệ thống y tế toàn dân, Israel trở thành "phòng thí nghiệm vaccine của thế giới". Hơn 4,6 triệu người đã được tiêm mũi thứ nhất, hơn 3,3 triệu người nhận được cả 2 liều.
Pfizer cam kết cung cấp vaccine đều đặn cho Israel để được tiếp cận với các hồ sơ y tế ẩn danh của người dân nước này. Dữ liệu từ đây cho phép các nhà khoa học từ các trường đại học, cơ quan y tế và Pfizer theo dõi ảnh hưởng của vaccine với một tốc độ nhanh chưa từng có.
Hagai Levine, nhà dịch tễ học tại Đại học Hebrew, kiêm chủ tịch Hiệp hội Bác sĩ cộng đồng Israel, cho biết: "Đôi khi thử nghiệm lâm sàng cho kết quả khác thực tế. Từ các nghiên cứu, ta thấy vaccine là công cụ đắc lực giúp giảm các ca bệnh nặng và tử vong. Đó là một tin tuyệt vời cho thế giới".
Mặt khác, các báo cáo chưa đưa ra câu trả lời về hiệu quả của vaccine khi chống lại những biến thể virus mới. Giới chuyên gia vẫn chưa đi đến kết luận chung về khả năng lây nhiễm của một người đã được tiêm phòng – vấn đề cốt yếu trong việc giảm virus lây lan. Ngoài ra, cuộc sống tại Israel vẫn chưa trở lại bình thường. Tỉ lệ nhiễm virus ở nước này vẫn cao do sự xuất hiện của các biến thể mới và tình trạng không tuân thủ quy định chống dịch tại một số cộng đồng.
Tuy nhiên, loạt báo cáo với kết quả lạc quan đã giảm bớt lo lắng của các quan chức y tế - những người đang theo dõi loại vaccine được xuất xưởng sau thời gian phát triển và thử nghiệm thần tốc. Các nhà nghiên cứu từ Clalit, Đại học Harvard và Bệnh viện Nhi Boston đã so sánh 1,2 triệu người Israel được chia thành hai nhóm. Họ phát hiện hai mũi vaccine có hiệu quả 94% trong việc ngăn ngừa bệnh có triệu chứng. Tỷ lệ cho thấy đại dịch sẽ kết thúc nếu tiêm đủ vaccine cho số người cần thiết.
Dữ liệu từ thực tế còn đưa ra những phát hiện mà thử nghiệm lâm sàng không làm được. Ví dụ, một nghiên cứu trên 9.000 nhân viên tại Trung tâm Y tế Sheeba ở Tel Aviv chỉ ra rằng vaccine Pfizer giúp giảm 85% các ca mắc Covid-19 có triệu chứng chỉ với một liều.
Người dân xếp hàng chờ tiêm vaccine Covid-19 tại Jerusalem. Ảnh: Reuters.
Chiến dịch tiêm chủng thần tốc của Israel đang được thế giới theo dõi chặt chẽ. Theo Zoe McLaren, giáo sư chính sách công tại Đại học Maryland, Baltimore, Mỹ: "Một điều các quốc gia khác có thể học được từ Israel là đầu tư thật nhiều tiền cho chương trình tiêm chủng, vì điều đó sẽ giúp chấm dứt đại dịch".
Dù vậy, Israel và các nước khác vẫn có khác biệt lớn, chẳng hạn như số lượng vaccine. Tại nhiều quốc gia trong đó có Mỹ, tiêm chủng gặp khó khăn do thiếu hụt nguồn cung. Bên cạnh đó, hệ thống y tế nhỏ và tập trung của nước này khiến so sánh có phần khập khiễng.
"Dữ liệu cho thấy hiệu quả của một hệ thống y tế đơn giản, tinh gọn như tại Israel. Thành tựu của quốc gia này là lý do để nuôi hy vọng, nhưng trước sự lây lan của những biến thể mới, chúng ta phải tăng tốc", Peter J. Hotez, chuyên gia về vaccine và các bệnh truyền nhiễm tại Đại học Y Baylor, Texas, cho biết.
Các nhà lãnh đạo Israel đang nới lỏng đợt phong tỏa toàn quốc thứ ba và đưa ra hệ thống "hộ chiếu xanh", cho phép người đã tiêm phòng đến các buổi hòa nhạc, phòng tập thể dục và những nơi họ từng hay lui đến. Trong khi đó, sân bay, biên giới và một số trường học vẫn đóng cửa.
Khi những người trẻ tuổi tử 16 tuổi trở lên đủ điều kiện để tiêm vaccine, tốc độ tiêm chủng của Israel đã chậm lại. Các nhà dịch tễ học cảnh báo quốc gia còn lâu mới bỏ được quy định đeo khẩu trang và giờ giới nghiêm.
Nhà dịch tễ học Levine nhận định: "Dịch bệnh đang trong tầm kiểm soát, nhưng không có nghĩa đã được xóa bỏ".
Mai Dung (Theo Washington Post)