
Thủy quân lục chiến Mỹ huấn luyện tại Philippine năm 2013. Ảnh: US Navy
Mới đây, Washington và Manila đã thông qua danh sách 5 căn cứ ở Philippines để Mỹ luân phiên triển khai quân và chuẩn bị các cơ sở vật chất hỗ trợ cho chiến lược xoay trục sang châu Á - Thái Bình Dương trong khuôn khổ Thỏa thuận Tăng cường Hợp tác Quốc phòng (EDCA), theo USNI.
Theo quan sát viên Armando J. Heredia từ Viện phân tích hải quân Mỹ (NI), đáng chú ý là 4 trong số 5 căn cứ trên là các căn cứ không quân đặt trên các đảo Luzon, Palawan, Cebu và Mindanao. Căn cứ Fort Magsaysay, phía bắc thủ đô Manila, là căn cứ bộ binh duy nhất mà Mỹ triển khai ở Philippines.
Ông Heredia cho rằng việc Mỹ lựa chọn các địa điểm đặt căn cứ này là rất đáng chú ý. Căn cứ Basa trên đảo Luzon là nơi đóng quân của một số phi đội tiêm kích chiến thuật của không quân Philippines và vẫn còn nhiều chỗ để cho các chiến đấu cơ và oanh tạc cơ Mỹ đồn trú. Căn cứ Mactan trên đảo Cebu chứa hầu hết các máy bay vận tải hạng nặng của không quân Philippines và cũng là nơi có một cảng hàng không quốc tế và một cảng biển gần đó.

Vị trí 5 căn cứ Mỹ sẽ triển khai quân ở Philippines. Đồ họa: Washington Post
Căn cứ Lumbia nằm trên đảo Mindanao là nơi đóng quân của không đoàn tấn công số 15, đơn vị chịu trách nhiệm tiến hành không kích quân nổi dậy Hồi giáo nhiều năm qua. Không đoàn số 15 là đơn vị đầu tiên sử dụng vũ khí dẫn đường chính xác như các Pavewayvới sự hỗ trợ của không quân Mỹ để tấn công phiến quân Abu Saayaf trong khu vực, hứa hẹn việc hợp tác giữa quân đội hai nước sẽ diễn ra tốt đẹp trong thời gian tới.
Căn cứ Antonio Bautista trên đảo Palawan hướng ra Biển Đông, cách đảo Thị Tứ của Việt Nam mà Philippines đang chiếm đóng trái phép 482 km.
Căn cứ Fort Magsaysay là nơi thường xuyên diễn ra các hoạt động trao đổi quân sự chung giữa Mỹ và Philippines. Căn cứ này cũng có thể được sử dụng như một căn cứ không quân trong tương lai.
Theo thỏa thuận, Mỹ chỉ luân phiên triển khai quân đồn trú, xây dựng cơ sở và triển khai trước các điều kiện vật chất bên trong căn cứ, khác với hoạt động đóng quân lâu dài như tại các căn cứ hải quân Subic và căn cứ không quân Clark trước đây.

Vịnh Subic, nơi từng là căn cứ hải quân lớn nhất của Mỹ ở khu vực Đông Nam Á. Ảnh: Wikimedia
Đáng chú ý là Mỹ không bố trí lực lượng tại bất cứ căn cứ hải quân nào ở Philippines theo thỏa thuận mới, mà chủ yếu đặt ưu tiên với không quân. Theo các chuyên gia phân tích, để đối phó với các thách thức an ninh hàng hải khác nhau trong khu vực, chỉ dựa vào sức mạnh không quân là không đủ, mà Mỹ cần tới cả sự hiện diện và uy lực của hải quân.
Theo ông Heredia, tổ hợp căn cứ hải quân Subic đã được chuyển đổi thành một khu cảng kinh tế dân sự sau khi Mỹ rút quân khỏi Philippines năm 1991. Chỉ đến giữa 2015, Bộ Quốc phòng Philippines mới ký hợp đồng thuê lại các khu vực căn cứ hải quân trước kia, như là một phần trong nỗ lực hiện đại hóa lực lượng hải quân nước này.
Bởi vậy, các nỗ lực nâng cấp căn cứ này vẫn đang được tiến hành và nó vẫn chưa sẵn sàng mở cửa tiếp nhận lực lượng đồn trú lớn như Hạm đội 7 của Mỹ. Tổng thống Benigno Aquino cũng sẽ hết nhiệm kỳ vào mùa hè này, và có khả năng chính quyền của ông đã chọn cách để tổng thống kế tiếp quyết định việc này, ông Heredia nhận định.
Duy Sơn