Ngày xưa, cứ đến ngày hai ba tháng chạp thì mẹ tôi xay bột, nấu chè. Chiều tối sẽ bày mâm ra trước cửa nhà để cúng ông Táo chầu trời. Mâm cúng ngoài chè còn có bánh in, kẹo thèo lèo, nói chung là những món có vị ngọt. Mẹ tôi nói cúng như vậy cốt để ông Táo tâu những điều ngon ngọt cho gia đình.
Ngày nay, phú quý sinh nhiều lễ nghĩa, nhiều người bỏ tiền ra mua vàng mã từ mũ áo đến hia của ông Công, ông Táo, rồi đồ mã kiểu hiện đại như nhà, ôtô đắt tiền tới cá chép giấy, cá chép thật, điện thoại, máy bay với giá vô cùng cao trong những ngày cận Tết để cúng.
Dù cũng xấp giấy in hình cò bay ngựa chạy hay cá chép, cúng chè hay cúng đồ mặn thì điểm chung như vẻ đang lấy lòng để ông Táo "xí xóa" chuyện không tốt trong năm vừa rồi.
Nhìn rộng ra, với thần linh mà nhiều người còn muốn lấy lòng như thế, nên câu chuyện nhân viên biếu xén quà cho sếp mong được chú ý nâng đỡ, phụ huynh biếu phong bì giáo viên để mong dạy dỗ con mình tốt hơn... xảy ra trong đời thực. Lấy lòng người khác, có phải là nét đặc trưng trong tư duy của người Việt hay không?
Quay lại việc nhiều người cúng ông Táo cầu kỳ hiện nay, tôi cho rằng đây là một quan niệm sai lầm và lệch lạc. Bởi ông Táo và vị thần theo dõi việc làm của con người để tâu cáo lên Ngọc Hoàng thì không thể có chuyện bị "mua chuộc" bởi mâm cao, cỗ đầy hay nhiều vàng mã được.
Câu đối ở trang thờ ông Táo đã nói lên điều này: "Hữu đức năng ty hỏa. Vô tư khả đạt thiên", tức là có đức nên trông coi củi lửa, vì vô tư nên mới có thể lên trời tâu báo. Một vị thần vô tư thì làm sao có thể "hối lộ" để mong nói điều tốt đẹp cho gia chủ?
Rộng hơn việc đốt vàng mã làm từ giấy, phóng sinh cá chép còn trong bọc nylon hay quăng cá từ trên cầu cao xuống sông, hồ cho thấy thiếu vắng sự thành tâm và hủy hoại môi trường.
Theo tôi, đời sống tâm linh cần được chăm dưỡng và vun xới, nhưng phải hướng đến điều thiện. Nếu 365 ngày trong năm, ngày nào cũng sống tốt, sống phải đạo thì sẽ chẳng sợ bất cứ điều gì, chẳng sợ ông Táo sẽ tâu những điều không hay. Còn cúng cỗ đắt tiền, long trọng sau một năm sống buông thả thì những người này đang mắc tội với thần linh và bản thân.
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.