Chỉ trùm một chiếc chăn để sưởi ấm, Parwana Malik, 9 tuổi, ngồi gọn trong lòng mẹ, bên cạnh các anh chị em khi cả gia đình được giải cứu bởi một nhóm chuyên giúp đỡ các bé gái thoát khỏi nạn tảo hôn.
"Cháu rất hạnh phúc", Parwana liên tục bày tỏ niềm vui của mình trong suốt hành trình. "Tổ chức đã giúp cháu thoát khỏi chồng cháu. Ông ấy già lắm".
Parwana Malik, 9 tuổi, khi bị bán làm cô dâu cho một người đàn ông 55 tuổi. Ảnh: CNN.
Parwana là một trong số nhiều bé gái bị cha gả cưới hồi tháng trước. Vào thời điểm đó, cha của Parwana, Abdul Malik, cho biết cô bé đã khóc cả ngày lẫn đêm, cầu xin ông đừng bán em, nói rằng em muốn đến trường học.
Thông tin đã làm dấy lên làn sóng phản đối kịch liệt từ công chúng, nhờ đó mà Parwana được trở về với gia đình.
Tổ chức phi lợi nhuận Too Young to Wed (TYTW - Quá trẻ để kết hôn), có trụ sở tại Mỹ, cũng đã tham gia giải cứu các bé gái, đưa anh chị em và mẹ của các em đến một ngôi nhà tạm lánh an toàn.
"Đây chỉ là giải pháp tạm thời", Stephanie Sinclair, người sáng lập TYTW, nhấn mạnh. "Những gì chúng tôi đang cố gắng làm là ngăn các bé gái bị bán và ép buộc kết hôn".
Nền kinh tế Afghanistan bị tổn thương nghiêm trọng kể từ giữa tháng 8, sau khi Taliban lên nắm quyền kiểm soát đất nước. Hàng tỷ USD tài sản của ngân hàng trung ương gửi ở nước ngoài đã bị đóng băng, các ngân hàng đang cạn kiệt tiền mặt và người lao động không được nhận lương trong nhiều tháng qua.
Các cơ quan viện trợ và nhóm nhân quyền, trong đó có Tổ chức Giám sát Nhân quyền (HRW), cảnh báo những người dân nghèo nhất đất nước sẽ phải đối mặt với nạn đói khi mùa đông lạnh giá ập đến.
Theo một báo cáo gần đây của IPC, tổ chức chuyên đánh giá tình trạng mất an ninh lương thực, tới tháng 3/2022, hơn một nửa trong khoảng 39 triệu dân Afghanistan sẽ phải đối mặt với nạn đói. IPC ước tính hơn 3 triệu trẻ em dưới 5 tuổi tại nước này đang bị suy dinh dưỡng cấp tính.
"Cộng đồng quốc tế đang quay lưng trong lúc Afghanistan đứng trước bờ vực của thảm họa nhân đạo", Dominik Stillhart, giám đốc điều hành Ủy ban Chữ thập Đỏ Quốc tế (ICRC), người vừa trở về sau chuyến thăm Afghanistan 6 ngày, cho biết.
Ngay cả trước khi Taliban tiếp quản, nạn đói đã hoành hành khắp đất nước. Giờ đây, các cô gái trẻ đang phải trả giá bằng cơ thể và chính mạng sống của họ.
"Các cô gái trẻ Afghanistan đang trở thành món hàng để đổi lấy thực phẩm, bởi vì nếu không làm vậy, gia đình họ sẽ chết đói", Mahbouba Seraj, nhà hoạt động vì quyền phụ nữ Afghanistan, cho hay.
Dù kết hôn dưới 15 tuổi là bất hợp pháp tại Afghanistan, tình trạng này vẫn diễn ra suốt nhiều năm qua, đặc biệt là ở các vùng nông thôn nghèo khó. Tình hình càng trở nên tồi tệ hơn trong bối cảnh hiện nay của đất nước.
Theo Seraj, các bé gái bị ép kết hôn thường phải chịu rất nhiều đau khổ, ngược đãi và lạm dụng. Một số em thậm chí chết khi mang thai vì cơ thể chưa đủ trưởng thành.
Sau hành trình 4 tiếng qua những con đường núi hiểm trở, tới tối muộn, gia đình Parwana mới đến được một khách sạn nhỏ ở Herat, thành phố lớn thứ ba Afghanistan. Họ được hộ tống bởi một đại diện của TYTW, cùng với mẹ Parwana, Reza Gul, và anh trai bà, Payinda.
Reza Gul và Payinda cho hay họ phản đối cha của Parwana bán cô bé. "Tất nhiên, tôi rất tức giận, tôi đã đấu tranh với ông ấy và tôi đã khóc rất nhiều", Reza Gul chia sẻ. "Ông ấy bảo tôi rằng không còn lựa chọn nào khác".
CNN đã được phép quay phim vào ngày 24/10, khi Parwana bị bán cho một người đàn ông 55 tuổi với mái tóc bạc trắng. Đổi lại, họ nhận được tiền mặt, cừu và đất trị giá khoảng 2.200 USD.
"Cha bán cháu vì nhà cháu không còn bánh mỳ hay gạo nữ", Parwana lúc bấy giờ nói. "Cha bán cháu cho một ông già".
Qorban, người mua, cho biết đây sẽ là "cuộc hôn nhân thứ hai" của ông ta, khẳng định Parwana sẽ được đối xử tử tế.
Theo lời mẹ Parwana, cô bé đã cầu xin được về gặp gia đình và được phép về nhà vài lần. "Con bé nói họ đánh nó và không muốn quay trở lại nơi đó", Reza Gul kể.
"Họ đối xử rất tệ với cháu, họ chửi bới cháu, đánh thức cháu dậy rất sớm và bắt cháu làm việc", Parwana nói thêm.
Sau khi câu chuyện về hoàn cảnh của Parwana được phát sóng, làn sóng phẫn nộ của cộng đồng đã buộc Qorban phải lẩn trốn. CNN từ đó không thể liên lạc với Qorban hay gia đình ông.
Trong một cuộc phỏng vấn sau đó, cha của Parwana cho biết ông cũng bị chỉ trích và cảm thấy áp lực. Hai tuần sau vụ mua bán, Parwana được trở về với gia đình, nhưng cha cô bé vẫn nợ người mua số tiền tương đương 2.200 USD. Ông đã dùng hết số tiền bán Parwana để trả các khoản nợ khác.
Parwana và năm anh chị em ban đầu cảm thấy mệt mỏi vì phải đi xe quá lâu và bị ngợp trước ánh đèn rực rỡ và giao thông của thành phố. Nhưng khi đã ổn định hơn, các em liền đùa nghịch không ngừng và cười khúc khích với nhau trên giường, tận hưởng cuộc phiêu lưu mới.
Sau hai đêm ở khách sạn, gia đình được TYTW chuyển đến một ngôi nhà lánh nạn gần đó. Đây là lần đầu tiên Parwana được ở dưới một mái nhà thực sự. Trong 4 năm qua, gia đình em sống tạm bợ tại khu trại dành cho những người di cư thuộc thị trấn Qala-e-Naw, tỉnh Badghis.
"Cháu thấy rất hạnh phúc khi ở trong ngôi nhà này", Parwana nói. "Họ đã cho cháu cuộc sống mới".
"Tôi cũng thấy hạnh phúc và an toàn ở đây", Reza Gul cho hay. "Các con tôi ăn uống rất tốt kể từ khi chúng tôi chuyển đến, chúng đang vui chơi thoải mái và chúng tôi đều vui vẻ".
Parwana ngồi cùng cha trong căn lều tại trại di cư ở tỉnh Badghis, Afghanistan, hôm 22/10. Ảnh: CNN.
Gia đình sẽ ở đó trong những tháng mùa đông và được hỗ trợ, bảo vệ bởi TYTW. Stephanie Sinclair từ TYTW cho biết hiện họ chưa có kế hoạch dài hạn cho gia đình Parwana, thêm rằng mọi chuyện còn phụ thuộc vào các nguồn tài trợ tới mái ấm.
Ngoài ra, TYTW cũng đang cố gắng chuyển viện trợ lương thực vào trại Qala-e-Naw, nơi hiện có khoảng 150 người di cư. Điều này cũng nhằm giúp đỡ cha của Parwana khi ông ở lại đó để cố gắng làm việc, trang trải khoản nợ của gia đình.
"Chúng tôi rất vui vì Parwana được cứu", người cha nói trước khi chia tay gia đình. "Chúng tôi rất vui vì TYTW giúp đỡ và cung cấp cho chúng tôi một nơi để sinh sống".
Các nhà hoạt động vì quyền phụ nữ như Mahbouba Seraj cho hay phụ nữ Afghanistan hiện vẫn phải chịu những điều tồi tệ nhất.
"Đây thực sự chỉ là phần nổi của tảng băng chìm", bà nói. "Nó sẽ tiếp tục diễn ra khi đói nghèo, mùa đông lạnh giá và sự thiếu hiểu biết vẫn ám ảnh người dân".
Lãnh đạo tối cao Taliban Hibatullah Akhunzada ngày 3/12 ra sắc lệnh cấm ép buộc phụ nữ kết hôn thông qua hành vi cưỡng bức hoặc gây áp lực.
Mawlawi Baz Mohammad Sarwary, người đứng đầu sở thông tin và văn hóa tỉnh Badghis trong chính quyền Taliban, mô tả hoạt động tảo hôn là "phổ biến" trong khu vực do nghèo đói cùng cực, nhưng khẳng định Taliban đang cố gắng chấm dứt tình trạng bất hợp pháp này.
"Tảo hôn không phải là điều tốt đẹp gì và chúng tôi lên án điều đó", Sarwary khẳng định. "Một số người buộc phải làm vậy vì họ quá nghèo".
Ông cũng kêu gọi các nhóm phi lợi nhuận và quốc tế gửi viện trợ để cứu các gia đình Afghanistan khỏi nạn đói. "Chúng tôi mong những người dân Badghis được giúp đỡ. Chúng tôi sẽ bảo vệ cho họ, chúng tôi sẽ dùng tất cả những gì mình có, phối hợp làm việc với họ", Sarwary cho biết.
Stillhart từ ICRC cho rằng chính phủ các nước cần khẩn cấp nối lại viện trợ cho Afghanistan để ngăn các bệnh viện và dịch vụ cơ bản sụp đổ.
"Tôi kêu gọi cộng đồng quốc tế tìm ra giải pháp cho phép duy trì các dịch vụ thiết yếu này", Stillhart nói. "Kinh tế Afghanistan đã suy giảm 40% kể từ cuối tháng 8 do bị ngừng viện trợ song phương".
Các tổ chức phi lợi nhuận vẫn còn hoạt động tại Afghanistan cũng đang kêu gọi phối hợp hành động chặt chẽ hơn nữa để giúp đỡ những người nghèo khó nhất đất nước.
Tại một khu chợ địa phương ở Herat, TYTW đang giúp gia đình Parwana mua đồ dùng nhà bếp và thực phẩm.
"Chúng tôi từng thức trắng hàng đêm vì đói", Reza Gul, mẹ của Parwana, cho biết. "Hiện tại, chúng tôi rất vui vì TYTW đã giúp đỡ chúng tôi và đưa chúng tôi đến Herat".
Parwana, hiện đã thoát khỏi cuộc sống với người chồng gấp sáu lần tuổi em, rất hào hứng với viễn cảnh được đi học.
"Cháu muốn học để trở thành bác sĩ", Parwana nói. "Cháu muốn học để phục vụ người dân nước cháu".
Đối với những người đang đấu tranh cho quyền phụ nữ Afghanistan, quyết tâm vươn tới một tương lai tốt đẹp hơn của Parwana mang đến tia hy vọng rằng thế hệ trẻ em gái tiếp theo có thể vượt qua nghịch cảnh cuộc sống để tạo ra thay đổi lớn lao cho xã hội.
Vũ Hoàng (Theo CNN)