Những ngày này có lẽ từ khóa học online được xuất hiện khá nhiều trên các mặt báo cũng như các mạng xã hội. Đây là năm đầu tiên mà cụm từ "khai giảng online" xuất hiện. Dù đã học online rồi nhưng đây là giai đoạn khởi đầu năm học, tình hình dịch bệnh đang rất phức tạp.
Người ta chỉ nói đến cái khó khăn của học sinh nhưng tôi ít thấy chia sẻ giáo viên khi dạy online cả. Học sinh vất vả đấy nhưng giáo viên cũng không kém.
Là một giáo viên và trợ giúp cho nhiều người thân, bạn bè có con học online nên tôi hiểu được những khó khăn này. Quanh nhà tôi có một số phụ huynh năm nay bắt đầu cho con vào lớp 1. Họ sử dụng điện thoại thông minh đã lâu nhưng khi cô giáo gửi đường link hướng dẫn học, họp phụ huynh online họ không biết phải làm sao. Cha mẹ, học sinh có thể được hướng dẫn kết nối ban đầu nhưng trong khi sử dụng có thể xuất hiện những lỗi gì đó mà họ không thể khắc phục được.
>> Cả lớp chỉ mình con tôi không học online
Chưa kể những cha mẹ bình thường chỉ dùng điện thoại cơ bản thì không biết dùng ra sao, mua điện thoại rồi lại phải mất tiền mua gói cước 4G hoặc lắp wifi.
Đã số mọi người thường không am hiểu về mạng, wifi nên người ta lắp cho thế nào dùng như vậy. Có thể hai ba nhà chung nhau một gói cước cho rẻ. Về cơ bản thì với gói cước rẻ nhất cũng thoải mái cho con học tập nếu như mạng ổn định và thiết bị đầu cuối tốt. Nhưng bởi vốn không am hiểu, kinh tế khó khăn, khi dùng chung mạng thì phát sinh chuyện mạng yếu, sóng yếu.
Nhà tôi gói cước tốc độ cao, thiết bị đầu cuối cũng như dây cáp đều loại đắt tiền mà nhiều khi còn không ổn định lắm thì việc các em học sinh đang học mà trục trặc là chuyện bình thường.
Bên cạnh đó, một vài gia đình, phụ huynh vẫn phải đi làm. Các em học sinh tự học tại nhà sẽ không thể khắc phục sự cố. Ông, bà ở nhà trông cháu lại không am hiểu về công nghệ thông tin nên càng khó.
Học sinh khó khăn là vậy nhưng ít người biết giáo viên còn khó khăn gấp nhiều lần. Có lẽ với nhiều người họ nghĩ dạy online đơn giản, chỉ cần chiếc máy tính có nối mạng là xong. Nhưng để một bài dạy thật chất lượng, hay, đẹp, hấp dẫn lại không hề đơn giản.
Để dạy online đầu tiên giáo viên cần có thiết bị. Với giáo viên có laptop thì không cần mua thêm gì nhưng nếu là máy tính bàn lại phải mua thêm webcam nữa. Webcam loại rẻ tiền thì mờ, giật, âm thanh kém. Mà loại chất lượng tốt hiện tại giá cũng tăng khá cao, cũng phải 700.000 đồng cho một chiếc chất lượng tầm trung.
Webcam không chỉ để học sinh nhìn thấy giáo viên mà còn để giáo viên có thể cho học sinh xem những thí nghiệm, dụng cụ, thiết bị liên quan đến bài dạy. Khi mà máy tính có rồi thì đường truyền ổn định để dạy cũng là vấn đề mà nhiều người gặp phải. Nguyên nhân cũng như phần trên tôi đã trình bày.
Nếu chỉ là một bài trình chiếu Powerpoint đơn thuần với chữ đen, nền trắng, vài hình ảnh nhỏ nhỏ thì chỉ là dạy cho có, cho xong, tính hiệu quả không được cao. Nhiều giáo viên lại phải mua thêm bảng vẽ điện tử, loại rẻ nhất mà tạm dùng được cũng phải 600.000 đồng, còn những loại tốt hơn thì vài ba triệu. Mà cái này thì không ai hỗ trợ cả.
Một khó khăn tiếp theo với giáo viên là trình độ công nghệ thông tin. Giáo viên nào cũng sử dụng máy tính nhưng đa phần chỉ ở mức cơ bản là bật máy, gõ chữ hay thêm hiệu ứng vào bài giảng. Còn để sử dụng dạy online lại khác. Máy tính cần cài các phần mềm dạy online phổ biến như Zoom, Google Meeting, Microsoft Teams.
Bởi trình độ công nghệ thông tin chỉ ở mức cơ bản cho nên trong quá trình cài đặt và sử dụng, nhiều lỗi xảy ra mà giáo viên không biết khắc phục thế nào. Tôi ở trong một số nhóm giáo viên trên Facebook đã phải hỗ trợ rất nhiều thầy cô về cài đặt, khắc phục lỗi, lập tài khoản các phần mềm dạy online này. Nhiều phần mềm lại giới hạn thời gian sử dụng mỗi lần học nên lại phải tìm cách để không bị giới hạn.
Tôi vẫn phân vân tại sao ngành giáo dục không thống nhất một phần mềm dạy học online. Hoặc có thể hợp tác với nhà cung cấp phần mềm để hỗ trợ giáo viên sử dụng không giới hạn. Việc học online có lẽ còn dài và là xu hướng của những năm tới nên ngành giáo dục cần xây dựng một phần mềm để dạy học online ngay từ giờ.
Để dạy online hiệu quả thì giáo án cũng là một vấn đề trọng yếu. Đa số giáo viên hiện nay chỉ sử dụng ở mức cơ bản nên để soạn một bài giảng với nhiều hiệu ứng, hình ảnh, video, cách xắp xếp nội dung cho phù hợp là điều rất khó và mất nhiều thời gian. Trên mạng đúng là có rất nhiều bài giảng Powerpoint của tất cả các môn của các lớp học nhưng số bài đạt chất lượng lại không nhiều.
>> Ba lý do khó dạy và học online giữa Covid-19
Bài giảng còn phải đúng ý hay phong cách của người dạy và phù hợp với đối tượng học sinh ở khu vực nào đó. Không thể đem một bài dạy, dù rất hay, của học sinh trường chuyên để dạy học sinh trường miền núi, vùng khó khăn được.
Có thể mất cả ngày mới có một bài dạy chất lượng, từ lên ý tưởng, tìm tài liệu, hình ảnh, thiết kế nội dung, tạo hiệu ứng, tạo liên kết, chèn hình ảnh, video, gõ chữ, phông nền... Đó là một quá trình kì công để tạo ra một bài giảng chất lượng cao. Ngoài ra còn phải biết kết hợp với các phần mềm khác nữa như phần mềm thí nghiệm ảo... thì buổi dạy mới hiệu quả.
Với những khó khăn của cả học sinh và giáo viên như vậy thì cơ quan chức năng cần có các biện pháp khắc phục sớm bởi một số vùng chắc chắn phải dạy online vài tháng hoặc lâu hơn. Ví dụ như trợ giá gói cước internet, miễn giảm học phí cho học sinh, xây dựng phần mềm học online, tạo kho tài liệu, dữ liệu về bài giảng cũng như tài liệu giảng dạy cho các cấp học. Ngoài ra, nên có chương trình trợ giá thiết bị phục vụ dạy học online cho giáo viên.
Thanh Y
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.