Zachary Ornelas, đến từ Plymouth, bang Michigan, Mỹ, ít nhiều bị động về thời gian tập luyện. Trong gần cả năm, giáo viên tiếng Anh 27 tuổi này phải đứng lớp từ 7h đến 15h, sau đó huấn luyện cho đội chạy băng đồng của trường đến 17h. Buổi tối của Ornelas thường xuyên gồm các hoạt động như xem kịch, hợp xướng tại trường hoặc "biểu diễn nhạc rock phong cách emo" của học sinh.
"Tôi đến mọi sự kiện", Ornelas nói với Runner’s World. "Tôi chạy tốt nhất khi cảm thấy bản thân không từ bỏ mọi thứ trong cuộc sống".
Với khung thời gian còn lại trong ngày, trước khi đến trường và sau những trách nhiệm về ngoại khóa, Ornelas dành cho tập luyện chạy marathon và ultramarathon, tích lũy khoảng 80 đến 90 km mỗi tuần. Anh cùng vợ, Megan, ăn tối tại nhà lúc 20h. Ornelas sau đó đi ngủ rồi bắt đầu ngày mới lúc 5h.
Ornelas chỉ thoải mái thả bước trên đường chạy sau khi thực hiện xong các trách nghiệm xã hội, công việc và gia đình.
"Tôi ghét việc các giải marathon thường diễn ra vào Chủ nhật, bởi tôi luôn phải đi làm ngày hôm sau", Ornelas chia sẻ. "Ngay sau ngày chạy giải New York City Marathon (NYCM) năm 2016, tôi có một cuộc họp với phụ huynh học sinh. Đây là điều sai lầm. Tôi mặc áo NYC đến và họ hỏi tôi 'sao thầy lại đến đây? Hãy về nhà và nghỉ ngơi đi".
Thực tế, Ornelas không nghỉ ngơi nhiều trước giải California International Marathon (CIM) 2018 tổ chức hồi tháng 12/2018. Anh hoàn thành cự ly marathon và lập kỷ lục cá nhân (PB - Personal Best) với thời gian 2 giờ 17 phút 21 giây, đủ tiêu chuẩn dự Olympic Marathon Trials Qualifiers (OTQ) 2020 - vòng loại tuyển chọn VĐV chạy marathon cho tuyển điền kinh Mỹ dự Olympic 2020.
OTQ lần này dự kiến được tổ chức vào tháng 6 tại thành phố Eugene, bang Oregon.
Tám tuần trước khi chạy CIM, Ornelas chiến thắng giải Road National Championships 50 dặm (hơn 80 km) ở bang Pennsylvania.
"Tôi đăng ký CIM chỉ vài tuần trước giải chạy 50 dặm", Ornelas kể lại. "Tôi nói với HLV rằng tôi chỉ muốn chạy một cách thoải mái và tận hưởng California. Thời gian cũng phù hợp bởi mùa giải chạy băng đồng các trường cũng đã kết thúc. Đạt chuẩn dự giải chọn tuyển tham gia Olympic 2020 không phải mục đích của tôi".
Marathon và hơn thế nữa
Ornelas dường như cũng xuất sắc ở trên đường đua như trong huấn luyện. Anh chạy tốt hơn khi không có áp lực. Sau khi cùng các đội chạy băng đồng của Đại học Michigan tranh tài, anh quyết định thử thách bản thân với một cự ly mới.
Là sinh viên năm cuối, quãng đường tích lũy cao - khoảng 120 dặm (hơn 190 km) mỗi tuần, chuyển sang marathon không phải là quyết định khó với Ornelas.
Mùa thu năm 2013, khi chuẩn bị kết thúc học kỳ cuối để tốt nghiệp Đại học Michigan vào tháng 12, Ornelas bắt đầu tập luyện cho Detroit Marathon. Anh chuyển các bài tập tốc độ cự ly ngắn sang chạy tempo - tốc độ không đổi, cao hơn mức trung bình áp dụng trong các buổi chạy nền (base run). Đây thường là tốc độ người chạy muốn áp dụng trong giải kế tiếp.
Ornelas hoàn thành cự ly marathon, về đích với thành tích 2 giờ 20 phút 22 giây. Kết quả này mở ra hàng loạt khả năng trong tương lai: đủ tiêu chuẩn tham gia tuyển chọn cho Olympic, chiến thắng các giải đấu lớn, được tài trợ.
Để đổi lấy những khoảnh khắc về đích như thế này, Ornelas từng chịu đựng vô số cơn đau chấn thương trong quá trình tập luyện - thi đấu.
Nhưng chỉ vài tuần sau Detroit Marathon, Ornelas cảm thấy đau nhói phần hông trong khi đang chạy bộ. Đây là cơn đau đầu tiên trong chuỗi chấn thương đã khiến anh phải giảm cự ly tích lũy mỗi tuần từ 80 dặm (khoảng 128 km) xuống 30 dặm (48 km) suốt tám tháng liền.
Cũng trong thời gian này, Ornelas bắt đầu công việc giảng dạy đầu tiên tại Detroit. Kế hoạch tập luyện bị ảnh hưởng do đi lại và công việc.
"Tôi sau đó tập trung vào chạy đường mòn", Ornelas nói. "Tình huống này cũng giống như khi tôi bắt đầu chạy marathon. Tôi muốn thử thứ gì đó khác biệt".
Ornelas cũng không quá lạ lẫm với đường mòn. Từ tháng 7/2013, anh là thành viên đội Mỹ tranh tài tại giải Vô địch chạy đường núi thế giới (World Mountain Running Championships) – cung đường 12 km với địa hình dốc đá - ở Ba Lan. Và giáo viên này muốn trải nghiệm cự ly dài hơn.
Tháng 5/2014, Ornelas hoàn thành giải ultramarathon đầu tiên: Tryon Farm Trail 50K. Hai tuần sau, anh đứng thứ 6 tại giải Cayuga Trail 50-mile, New York. Tháng 9 cùng năm, Ornelas dự giải Flagline Trail Fest 50K ở Oregon trước khi thẳng tiến đến Detroit Marathon vào tháng 10.
Ornelas kỳ vọng sẽ lập PR khi quay lại Detroit, nhưng rút cuộc, lại chậm hơn năm phút so với mục tiêu. "Tôi ổn nhưng lại phạm sai lầm sơ đẳng", Orneslas lý giải. "Tôi đã tập luyện tham gia quá nhiều giải, không cho cơ thể có thời gian nghỉ ngơi đủ. Tôi cũng không nạp năng lượng hay bù nước đúng".
Từ đường mòn sang đường bằng
Trong hai năm tiếp theo, Ornelas bắt đầu giảng dạy tại trường trung học Divine Child, cưới Megan - cựu VĐV chạy bộ ở Michigan, và huấn luyện học sinh trung học tham gia chạy giải. Anh ký hợp đồng với các cửa hàng đồ chạy bộ ở địa phương như Run Detroit, Nuun và Tracksmith cho các sản phẩm như giày, năng lượng và trang phục.
Dự Olympic là mơ ước của Ornelas từ thuở bé.
Ornelas điều chỉnh kế hoạch tập luyện và chạy thông minh hơn. Nhưng ngay cả khi chạy ultramarathon có cải thiện, anh vẫn không lập PB khi chạy marathon ở Boston, Detroit và New York.
Mãi tới tháng 11/2018, Ornelas mới có cảm giác một PB đang rất gần anh.
"Tôi chạy fartlek 22 dặm (khoảng 35 km) với 2 giờ 17 phút", anh nói. "Tôi kể với HLV ngay đêm đó rằng 'tôi sẽ tham gia vòng loại Olympic trong vài tuần nữa". Các buổi chạy fartlek được xây dựng dựa trên các buổi chạy nền và được pha trộn thêm các bài tập biến tốc (interval run).
Trong dịp Lễ Tạ ơn, Ornelas bị cảm lạnh và phải giảm cự ly chạy dài từ 14 dặm (hơn 22 km) xuống còn tám dặm (gần 13 km) do khó thở. Chỉ còn vài tuần là tới CIM, anh cảm thấy cơ hội đạt PR không còn nhiều.
Khi CIM bắt đầu ngày 2/12, Ornelas đã khỏi ốm. Anh chạy mà không đặt ra kỳ vọng nào. Với mỗi 5 phút 14 giây lại chạy thêm được 1 dặm, Ornelas ngày càng tự tin anh sẽ hoàn thành trong tiêu chuẩn 2 giờ 19 phút dành cho các VĐV nam dự OTQ.
"Khi nhìn vào thông số chạy và chỉ còn một dặm nữa, tôi biết mình đã thành công" Ornelas nhớ lại. "Tôi chỉ cần tự nhủ đừng bị chuột rút. Cha mẹ, Megan đang hò hét ở vạch đích, tôi cũng nắm chặt tay và hét theo. Sau đó, chúng tôi ôm nhau và khóc".
Ornelas về nhất nam tại giải Road National Championships 50 dặm năm 2018 với thời gian 5 giờ 55 phút 12 giây. Ảnh: Tussey mountainback 50 Mile Relay & Ultramarathon.
Vài giờ tiếp theo, Ornelas ăn mừng chiến thắng cùng Megan bằng burger và rượu vang tại sân bay rồi quay về Michigan. Anh phải lên lớp ngày hôm sau. Lần này, anh đã biết cách lên kế hoạch cho các buổi gặp với phụ huynh học sinh. Anh bật phim Great Expectations (Những kỳ vọng lớn lao) được chuyển thể từ cuốn tiểu thuyết giáo dục cùng tên mà học sinh vừa đọc.
Trong tương lai, Ornelas muốn chạy marathon trong 2 giờ 15 phút hoặc 2 giờ 16 phút, nằm trong nhóm 30 người có thành tích cao nhất trong các giải chạy năm 2020. Hiện tại, anh cảm thấy hài lòng để nghỉ ngơi.
"Tôi từng muốn đạt thời gian đó trong năm 2013. Thật tuyệt khi tôi đã đạt được. Tôi thấy tự hào vì đã không từ bỏ", anh nói. "Giờ thì tôi có thể tạm thời ngừng nghĩ về marathon".
VnExpress Marathon (VM) là giải chạy thường niên. Giải năm nay - VM 2019 - do báo điện tử VnExpress phối hợp cùng Uỷ ban Nhân dân và Sở Văn hoá, Thể thao & Du Lịch tỉnh Bình Định tổ chức tại Quy Nhơn vào ngày 9/6. Ban tổ chức đặt mục tiêu thu hút 5000 người chạy, ở bốn cự ly: 5km, 10km, bán marathon (21km) và full marathon (42km). Đối tượng tham dự là người yêu chạy bộ ở mọi lứa tuổi, các VĐV chuyên nghiệp, bán chuyên, nghiệp dư trong nước và quốc tế. Bên cạnh các hoạt động thể thao, khám phá đường chạy và quay xổ số may mắn, VM 2019 là dịp để người chạy tham gia làm từ thiện. Với phương châm "mỗi bước chạy của bạn sẽ góp một viên gạch vào chương trình ánh sáng học đường, nhằm cải thiện điều kiện học tập của các em học sinh", ban tổ chức sẽ trích 10% từ tổng số tiền đăng ký dự giải của các VĐV, đóng góp vào Quỹ Hy vọng của báo VnExpress. VM 2019 mở cổng đăng ký từ 15/1/2019, tại địa chỉ https://vm.vnexpress.net/dang-ky-chay.
|
Anh Vũ