'Jojo Rabbit' - tiếng cười trào phúng về phát xít

Jojo Rabbit do Taika Waititi đạo diễn, được chuyển thể từ sách Caging Skies của Christine Leunens. Cuối Thế chiến thứ hai, cậu bé Jojo (Roman Griffin Davis) sống cùng người mẹ Rosie (Scarlett Johansson) trong nước Đức đang dần thua trận. Cha cậu chiến đấu ở mặt trận Italy và mất liên lạc, còn người chị vừa mất vì bệnh. Tuy nhiên, Jojo vẫn đặt niềm tin vào phát xít, tham gia khóa huấn luyện của họ và tưởng tượng Adolf Hitler (Taika Waititi) trò chuyện với mình.

Ở trại của đại úy Klenzendorf (Sam Rockwell), Jojo nhận ra mình nhát gan, không thể xuống tay theo yêu cầu được giao. Ở nhà, cậu phát hiện cô bé Do Thái Elsa (Thomasin McKenzie) đang lẩn trốn. Jojo trải qua nhiều cảm xúc phức tạp giữa lúc chế độ của Hitler sắp diệt vong.

 

 

Trailer Jojo Rabbit

Jojo Rabbit là tác phẩm gây phân cực giới phê bình khi ra mắt, trong đó một số cây bút cho rằng phim có góc nhìn thiện cảm với phát xít. Nội dung tác phẩm khá nhạy cảm với cậu bé mê phát xít - hệ thống mà người Âu Mỹ thường muốn quên đi hoặc khắc họa theo hướng tiêu cực.

Tổng thể tác phẩm thể hiện hình ảnh phát xít qua lăng kính trẻ thơ. Hitler xuất hiện dưới mắt Jojo như người bạn tâm giao, ngớ ngẩn và hay đưa lời khuyên. Jojo Rabbit cũng mang dáng vóc của một phim về sự trưởng thành, khi nhân vật chính phải vượt qua những niềm tin ngây ngô để hiểu hiện thực và tình thương.

Waititi cố gắng hòa trộn hai yếu tố tưởng chừng rất khó: tiếng cười trào phúng và đau thương thời chiến. Ở khía cạnh đầu, nhà làm phim tương đối thành công với những câu thoại sắc sảo, như trong những đoạn Jojo trò chuyện với Elsa hay Hitler. Hài hước là sở trường của Waititi, với nhiều phim được khen ngợi như Boy (2010), Hunt for the Wilderpeople (2016), What We Do in the Shadows (2014) hay Thor: Ragnarok (2017).

Khán giả biết Jojo đang theo lý tưởng "phe ác", trong khi cậu bé chưa nhận ra vì quá ngây thơ. Những chi tiết đen tối trong lịch sử đôi khi được xử lý theo hướng hài hước, như chuyện về người Do Thái, cách tuyên truyền của người Đức. Tiếng cười bật ra từ việc người xem ở thế kỷ 21 hiểu rõ sự tàn bạo của phát xít và theo dõi nhân vật xoay xở tìm cách thoát khỏi ảo tưởng bản thân.

Khi cần bàn chuyện nghiêm túc, Waititi chuyển tông để phản ánh sự tàn nhẫn của phát xít, như trích đoạn nhiều người bị treo cổ trên đường. Cảnh này mang tính "điềm báo" cho một trích đoạn nhấn sâu sự đớn đau về sau. Ở phần cuối, khi kịch tính đẩy cao, tác phẩm đi theo hướng khá truyền thống của các phim về phát xít. Thời trang giúp thể hiện sự biến chuyển tâm lý của Jojo. Lúc đầu, Hitler trong tưởng tượng của cậu mặc đồ nâu sáng. Nhưng khi câu chuyện tiến triển, quần áo ông ta càng lúc càng tối màu và gần nguyên mẫu lịch sử. Ở đoạn cuối, Hitler hiện lên với vẻ tuyệt vọng cùng trang phục bạc màu, rách nát.

Trong kịch bản, nhân vật Elsa được đặt vào khéo léo để dẫn dắt nhân vật chính. Lớn hơn Jojo vài tuổi, cô vẫn có sự hồn nhiên để giao tiếp với cậu, đồng thời hiểu hơn về tình hình bên ngoài. Cảnh cuối phim của hai nhân vật dễ gây cảm xúc với thông điệp về trưởng thành, bình yên và sự kết nối.

 

 

Trang phục Hitler trong "Jojo rabbit"

Trong phim đầu tiên, Roman Griffin Davis - sao nhí sinh năm 2007 - chiếm thiện cảm khi hóa thân Jojo, nhân vật đòi hỏi sự pha trộn cảm xúc ngây thơ và sợ hãi. Nhiều báo Âu Mỹ nhận định Davis tỏa sáng, giúp tác phẩm thành công và là diễn viên triển vọng trong thời gian tới. Scarlett Johansson cũng ghi dấu trong vai người mẹ phải che giấu bí mật trước kẻ thù. Người đẹp nhận cú đúp đề cử ở Oscar năm nay, với hạng mục nữ phụ (cho phim này) và nữ chính (với Marriage Story). Sam Rockwell là mảnh ghép còn lại trong vai sĩ quan có tình người, biết rõ phát xít sắp diệt vong.

Dù vướng ý kiến trái chiều, Jojo Rabbit tiến bước thuận lợi ở mùa giải thưởng. Tại LHP Toronto (Canada), tác phẩm giành giải cao nhất, qua đó nhanh chóng được xếp vào nhóm ứng viên nổi trội ở Oscar. Trong mùa giải trước đó, phim Green Book cũng thắng LHP Toronto trước khi đoạt "Phim xuất sắc" ở Oscar.

Tại Quả Cầu Vàng, tác phẩm nhận hai đề cử - hạng mục phim hài hoặc nhạc kịch và nam chính (Roman Griffin Davis). Ở Oscar, phim tranh tài sáu hạng mục gồm phim xuất sắc, nữ phụ, kịch bản chuyển thể (Waititi), thiết kế sản xuất, trang phục và dựng phim. Lễ trao giải Oscar lần 92 sẽ diễn ra sáng 10/2 (giờ Hà Nội) ở Los Angeles (Mỹ).

* Xem thêm: Giới chuyên môn dự đoán Oscar

Ân Nguyễn