Tôi vẫn còn nhớ rõ lần đầu tiên tôi được kể chuyện ma khi tôi năm, sáu tuổi. Bà cụ hàng xóm mô tả con "ma mẹ sài" lưỡi dài như đòn gánh từ dưới đất chui lên, miệng phun ra lửa... làm tôi và đám bạn cùng xóm sợ chết khiếp.
Từ đó tôi bắt đầu sợ ma. Những năm tháng sau đó người lớn xung quanh tôi tiếp tục kể các câu chuyện ma để... mua vui và để dọa trẻ con. Nỗi sợ ma, và sợ những thứ vô hình trong bóng tối, nhất là khi ở một mình, ngày càng lớn.
Tôi thậm chí không dám đi vào góc tối trong nhà mình. Tình huống tương tự lặp lại với đứa cháu bảy tuổi của tôi bây giờ. Dù gia đình không kể chuyện ma nhưng do cháu xem Youtube nên sợ đến mức không dám đi vệ sinh một mình vào buổi tối.
Ngoài ma, những năm trước người lớn còn lấy "ông ba bị" để dọa trẻ con. Những con vật dễ bắt gặp và khá lành như gián, thạch sùng, chuột... cũng được người lớn dùng để làm cho trẻ con sợ.
Những nỗi sợ vô hình và phi lý đã được người lớn nhồi nhét vào đầu óc trẻ con như vậy. Người ta làm như thế từ đời này qua đời khác vì cho rằng trẻ con sẽ nín, sẽ nghe lời, sẽ ăn cơm... vì sợ.
Nhưng chút "tác dụng" nhỏ đó hóa ra lợi bất cập hại trong việc giúp trẻ mạnh dạn và tự tin. Vậy thì có nên dạy trẻ con biết sợ cái gì đó không? Tôi cho rằng nên. Nhưng đó phải là những thứ đáng sợ thật sự để từ đó trẻ học được cách hành động đúng, ví dụ như sợ điện giật, sợ nước nóng, sợ vật sắc nhọn, sợ trơn trượt trên sàn ướt, sợ đuối nước...
Đồng thời, tuyệt đối không dạy trẻ sợ những điều không có thật và những thứ không đáng sợ. Tôi thực hành với chính cậu con trai hơn ba tuổi của mình. Khu chung cư nhà tôi dạo này có rất nhiều gián. Mỗi lần bắt gián tôi đều rủ cháu đi bắt cùng.
Ban đầu cháu cũng hơi sợ nhưng sau vài lần thì cháu đã thoải mái chạm tay vào con gián. Cháu chưa nhìn thấy con chuột thật nhưng tôi cũng chưa bao giờ dùng chuột để dọa cháu. Quả nhiên khi tới nhà dì chơi cháu đã không hề sợ khi dì doạ là con chuột sẽ cắn (trong khi đó con trai của dì rất sợ chuột).
Tôi cũng dạy cháu nhận biết nóng - lạnh và phản ứng giật tay lại khi vô tình chạm vào thứ gì đó nóng, đồng thời lùi ra xa. Tôi chỉ cho cháu chỗ có ổ cắm điện và giả làm động tác như bị điện giật nếu chạm vào, sau đó tôi xua tay nhắc cháu là ổ cắm điện nguy hiểm không được chạm vào.
>> Trẻ chưa biết chữ thì đọc sách, truyện thế nào?
Trong khu chung cư có đường nội bộ, dù không quá đông đúc nhưng ô tô, xe máy đi lại thường xuyên. Do cháu đã được dạy nên mỗi khi bước chân từ vỉa hè xuống đường là cháu đều dừng lại quan sát, nhất là khi nghe thấy tiếng xe ở gần. Chính tôi cũng bất ngờ vì cháu học điều này quá nhanh và thực hành rất chính xác.
Tôi lại nhớ việc một người bạn của tôi đăng một bài lên Facebook khi chứng kiến nhiều vụ trẻ em bị đuối nước một cách thương tâm. Chị cho rằng vào những dịp hè như thế này thà dạy trẻ học bơi cũng như các kỹ năng thích nghi và sinh tồn còn hơn là cho trẻ học thêm quá nhiều kiến thức cao siêu mà có khi cả đời không bao giờ dùng đến.
Tôi thấu hiểu điều chị so sánh vì một người họ hàng của tôi đã mất một lúc ba đứa cháu do đuối nước khi tắm sông. Tôi cứ ước giá như ba đứa trẻ ấy biết sợ đuối nước để không liều lĩnh tắm sông khi không có người lớn, hoặc biết bơi thì có thể các cháu vẫn còn sống.
Một đứa trẻ lớn lên an toàn, khỏe mạnh, mạnh dạn và tự tin là điều mà cha mẹ nào cũng muốn. Nhưng đôi khi cách người lớn chúng ta dạy trẻ không đúng về những điều đáng sợ và không đáng sợ lại góp phần làm cho trẻ nhút nhát, kém thành công, thậm chí đánh đổi bằng cả tính mạng.
>> Chín lợi ích khi rèn con làm việc nhà từ nhỏ
Là một người trưởng thành, tôi không tin là có ma nhưng tôi vẫn sợ thứ gì đó mơ hồ khi một mình ở những nơi hoang vắng vào ban đêm. Tôi hoàn toàn phân biệt được nỗi sợ mơ hồ đó với nỗi sợ bị cướp.
Thế nên, nếu có thể quay ngược thời gian, tôi ước mình và những người bạn cùng xóm năm xưa đã không phải nghe những câu chuyện ma từ bà cụ hàng xóm kia và từ những người lớn khác.
Nguyễn Minh Hoàng
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.