Chị Thanh có bệnh nền lupus ban đỏ, đã điều trị ổn định. Sau 4 tuần điều trị Covid-19, chị khỏi bệnh, xuất viện về nhà. Gần đây, chị phát hiện các nốt sần ngứa ở da đầu, đi khám ghi nhận các mảng da khô chàm hóa ở tay và chân. Chị cho biết, tình trạng kéo dài gây khó chịu, ngứa ngáy và mất thẩm mỹ. Điều trị tại nhà không đỡ, chị mới đến bệnh viện kiểm tra.
Bác sĩ Lê Thái Vân Thanh (Trưởng khoa Da liễu - Thẩm mỹ Da, Bệnh viện đại học Y dược TP HCM), ngày 17/11 cho biết đây là một trong hàng chục bệnh nhân đến khám sau khi khỏi Covid-19. Mỗi bệnh nhân có triệu chứng, ở nhiều mức độ khác nhau.
"Bệnh nhân này có bệnh nền lupus ban đỏ nên tổn thương nặng nề", bác sĩ nói.
Một bệnh nhân nam, 17 tuổi, phát hiện Covid-19 từ 20/9, xuất viện ngày 4/10, cũng gặp tình trạng tương tự. Anh nổi mẩn đỏ rải rác ở ngực, vai như phát ban từ 9/11, tức sau khỏi bệnh 5 tuần. Sau đó, các mẫn đỏ lan dần chi chít ở bụng, tay chân, cổ, dưới hàm, nhưng không bị ở mặt. Bệnh nhân khỏe mạnh, không tiền căn viêm da, thương tổn không đau, ngứa ít. Theo bác sĩ, di chứng hậu Covid-19 có thể xảy ra trên cả F0 khỏe mạnh, không có bệnh nền hay từng mắc bệnh về da trước đó.
Đối với tình trạng này, bác sĩ Thanh nhận định, trong giai đoạn hậu Covid-19, nhiều trường hợp bị khởi phát bệnh về da do hệ miễn dịch suy yếu, làm tiền đề cho các vi sinh vật dạng ký sinh trùng tạm trú trên da bùng phát. Tình trạng viêm da đột ngột mà không điều trị đúng cách khiến bệnh kéo dài và trở nặng thành bệnh mạn tính, gây mất thẩm mỹ, rối loạn giấc ngủ, ảnh hưởng thể trạng và tâm lý người bệnh.
Do đó, khi xuất hiện các vết mảng chàm hóa hoặc viêm nang lông cần đi bệnh viện, chẩn đoán giảm thiểu triệu chứng và khôi phục hàng rào bảo vệ da. Thường từ 4 đến 8 tuần bệnh sẽ điều trị ổn định.
F0 nổi mẩn đỏ từ tay, bụng, mông, đùi sau 5 tuần khỏi Covid-19. Ảnh: Bác sĩ cung cấp
Ngoài tình trạng viêm da, nhiều F0 sau khỏi bệnh bị tăng cân nhanh, da xạm, khô và đen. Bác sĩ dẫn chứng trường hợp bệnh nhân nữ, 39 tuổi ở Tân Bình, TP HCM đến khám vì da khô, xạm trong thời ngắn và tăng cân khá nhiều. Bệnh nhân mắc Covid-19 một tháng trước. Trước khi mắc bệnh, chị nặng 55 kg xuống, xuất viện giảm còn 49 kg. Sau xuất viện 30 ngày, chị tăng 10 kg. Việc tăng cân quá nhanh khiến chị mệt mỏi, chỉ hoạt động nhẹ như rửa bát, lau nhà cũng khiến chị thở dốc.
"Bình thường mập mạp da dẻ hồng hào nhưng tôi thì trái ngược, ngày càng khô và xạm đen đi, rất ngại", chị nói.
Theo bác sĩ Thanh, F0 sau khi khỏi bệnh dễ bị tăng cân mất kiếm soát do lúc mắc Covid-19, bệnh nhân mất vị giác, ăn uống kém, khi khỏi bệnh thì có vị giác trở lại, cảm nhận được mùi vị nên thấy ăn uống ngon miệng hơn. Thứ hai do quan niệm dân gian, cần cật lực bồi bổ sau ốm; cuối cùng là tác dụng phụ của corticoid mà bệnh nhân dùng trong thời gian điều trị Covid-19.
"Hệ hô hấp vẫn bị hạn chế do sự xơ hóa của nhu mô phải khi mắc Covid-19, việc tăng cân nhanh càng khiến cơ thể thêm mệt mỏi", bác sĩ phân tích. Ngoài ra, tăng cân dẫn tới béo phì, kéo theo hàng loạt bệnh chuyển hóa như huyết áp, tăng mỡ máu, tim mạch. Bác sĩ khuyến cáo người dân cần duy trì chế độ ăn uống chừng mực, khi có dấu hiệu phù nề cần uống nước nhiều để đào thải ra ngoài, kết hợp với chăm sóc da mỗi ngày.
Tình trạng nhiều người sau khỏi bệnh vẫn chịu các di chứng kéo dài, được các nhà khoa học trên thế giới gọi là "hội chứng hậu Covid" hoặc "hội chứng Covid kéo dài". Tình trạng này đã được ghi nhận nhiều tại các nước, song với các nhà khoa học, hội chứng hậu Covid vẫn còn là hiện tượng khó lý giải nhất của đại dịch. Theo một nghiên cứu của Anh đăng trên Tạp chí Y khoa E Clinical Medicine của The Lancet hôm 15/7, trung bình mỗi bệnh nhân Covid-19 gặp 56 triệu chứng khác nhau. Tổng cộng, 203 loại di chứng ảnh hưởng đến 10 cơ quan của cơ thể. Một phần ba số đó sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến người bệnh trong ít nhất 6 tháng kể từ khi khỏi Covid-19.
Các triệu chứng phổ biến nhất là mệt mỏi, kiệt sức và sương mù não. Những tình trạng khác bao gồm ảo giác, run rẩy, ngứa da, chu kỳ kinh nguyệt bất thường, rối loạn chức năng tình dục, các vấn đề tim mạch và bàng quang, bệnh zona, mất trí nhớ, mờ mắt, tiêu chảy và ù tai.
Tất cả bệnh nhân Covid-19 cấp tính đều có thể mắc hội chứng hậu Covid, bao gồm người không triệu chứng tới bệnh nhân rất nặng phải điều trị trong đơn vị chăm sóc tích cực (ICU).
Bác sĩ Nguyễn Hồng Hà, Phó Chủ tịch Hội truyền nhiễm Việt Nam, giải thích Covid-19 là một bệnh toàn thân, gồm nhiều mức độ nặng nhẹ khác nhau. Bệnh nhân bị ảnh hưởng qua quá trình điều trị lâu, bao gồm ảnh hưởng tâm lý cộng với việc sử dụng thuốc... khiến các chức năng, cơ quan, đều bị suy giảm, nhất là bệnh nhân bị nặng nằm hồi sức.
Ngoài ra, có hiện tượng cơ thể bệnh nhân sinh ra các kháng thể chống lại virus, điều này có thể khiến cho các bộ phận của cơ thể gây ra bệnh tự miễn. Bệnh tự miễn là bệnh xảy ra do bộ máy miễn dịch mất khả năng phân biệt các kháng nguyên bên ngoài và tự kháng nguyên. Một số trường hợp sốt kéo dài, viêm kéo dài có thể gây ra các bệnh lý khác nhau như hội chứng thực bào tế bào tủy...
Các bác sĩ khuyến cáo người gặp các vấn đề liên quan triệu chứng hậu Covid-19, tùy từng trường hợp, nên tham vấn bác sĩ để phân tích nguyên nhân, các triệu chứng..., từ đó có phương án điều trị phù hợp.
Thùy An