UBND TP Hà Nội vừa gửi tới HĐND cùng cấp tờ trình về Chương trình mục tiêu giảm ùn tắc, đảm bảo an toàn giao thông giai đoạn 2021 - 2025. Theo đó, những năm tới thành phố tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện thủ tục để phê duyệt đề án về phân vùng hạn chế hoạt động xe máy và tiến tới dừng hoạt động loại phương tiện này trên địa bàn các quận sau năm 2025, sớm hơn 5 năm so với kế hoạch trước đây.
Dự thảo đề án phân vùng hạn chế xe máy đang được Sở Giao thông Vận tải Hà Nội xây dựng, với đơn vị tư vấn là Viện Chiến lược và Phát triển Giao thông Vận tải. Theo đó, tư vấn đề xuất vùng hạn chế xe máy (giai đoạn 2026-2030) từ vành đai 3 kết hợp với quốc lộ 5 kéo dài; phạm vi cụ thể gồm 5 quận Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Ba Đình, Đống Đa, Tây Hồ và một phần các quận Hoàng Mai, Thanh Xuân, Nam Từ Liêm, Bắc Từ Liêm, Đông Anh, Long Biên và Gia Lâm (diện tích khoảng 145 km2, chiếm 4,4% diện tích thành phố).
Khu vực thí điểm được giới hạn bởi vành đai 3 cầu Thanh Trì – Pháp Vân – Nguyễn Xiển – Phạm Hùng – Phạm Văn Đồng – cầu Thăng Long – Hoàng Sa – Trường Sa – Nguyễn Văn Linh (Quốc lộ 5 kéo dài) – nút giao cao tốc Hà Nội - Hải Phòng – cầu Thanh Trì có chiều dài khoảng 50 km. Khu vực này cơ bản trùng với vùng dự kiến thu phí ôtô cũng đang được Sở Giao thông Vận tải Hà Nội nghiên cứu.
Ùn tắc trên đường Nguyễn Trãi tháng 5/2020. Ảnh:Ngọc Thành
Theo dự thảo đề án, để cấm xe máy ở các quân trung tâm, thành phố sẽ hoàn thiện hạ tầng giao thông gồm các vành đai, trục chính đô thị với chiều dài khoảng 142 km, chuyển đổi mục đích sử dụng của 4 bến xe thành bãi đỗ xe công cộng, điểm trung chuyển xe buýt để người dân gửi xe cá nhân; đầu tư 4 bến xe mới và 2 điểm trung chuyển xe buýt.
Giai đoạn 2026 - 2030, thành phố sẽ vận hành hai tuyến đường sắt đô thị là Cát Linh - Hà Đông và Nhổn - ga Hà Nội; phát triển thêm 4.000 xe buýt và khoảng 7.300 xe taxi, xe hợp đồng.
Phương tiện công cộng giai đoạn này dự kiến đảm nhận trên 30% nhu cầu đi lại của người dân; năng lực vận tải có thể đáp ứng trên 75% số chuyến đi trong khu vực dự kiến phân vùng hạn chế xe máy.
Sau năm 2030, thành phố sẽ rút kinh nghiệm và dần mở rộng phạm vi hạn chế hoạt động xe máy từ vành đai 4 kết hợp với các tuyến trục chính; phạm vi cụ thể gồm toàn bộ 12 quận hiện hữu và các huyện dự kiến lên quận với diện tích khoảng 650 km2 (chiếm 20% diện tích toàn thành phố).
Dự thảo đề án nêu, Hà Nội sẽ tiếp tục đầu tư hạ tầng giao thông đô thị, các bến xe, bãi đỗ xe tĩnh, đồng thời đưa vào hoạt động thêm hai tuyến đường sắt đô thị là tuyến số 3 đoạn ga Hà Nội - Yên Sở, Hoàng Mai; tuyến số 5 đoạn Văn Cao - Ngọc Khánh - Láng - Hòa Lạc; đồng thời tăng số xe buýt lên 6.700, xe taxi, xe hợp đồng lên 78.000 - 108.000.
Cùng với đó, thành phố bố trí phương tiện vận tải hỗ trợ khác như xe đạp công cộng với 10.000 xe, 15-20 tuyến xe buýt nhỏ.
Đơn vị tư vấn ước tính, phương tiện công cộng giai đoạn sau năm 2030 sẽ đảm nhận khoảng 45-50% nhu cầu đi lại của người dân, năng lực vận tải có thể đáp ứng trên 80% số chuyến đi trong khu vực hạn chế xe máy; 80% người dân khu trung tâm tiếp cận được xe buýt trong phạm vi 500 m.
Khi vào khu vực hạn chế, người dân gửi phương tiện cá nhân tại các bãi đỗ xe trung chuyển, chuyển sang sử dụng các loại hình vận tải khác. Người dân ở bên trong khu vực hạn chế (các quận) sử dụng giao thông công cộng và xe cá nhân, như ôtô con, xe đạp... Người dân ở trong các đường ngõ nhỏ sẽ đi mini buýt, xe đạp công cộng và đi bộ.
Thành phố sẽ cải tạo vỉa hè, lòng đường cho người đi bộ tiếp cận hệ thống giao thông công cộng; mở rộng không gian đi bộ tại một số khu vực gắn với các danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử; bố trí làn xe đạp trên các trục giao thông chính.
Hà Nội cũng sẽ hỗ trợ thu mua xe máy cũ, loại bỏ xe máy không đạt chuẩn về môi trường. Các loại xe máy được phép hoạt động ngoài giờ phục vụ của hệ thống vận tải hành khách công cộng. Xe máy chở hàng, chở người ứng dụng công nghệ được hoạt động trong khu vực hạn chế.
Theo tính toán trong dự thảo đề án, thành phố cần đầu tư khoảng 334.670 tỷ đồng từ ngân sách và nguồn đầu tư xã hội hóa cho kế hoạch hạn chế xe máy, chủ yếu để đầu tư kết cấu hạ tầng và phát triển giao thông công cộng.
Chủ trương hạn chế xe máy ở Hà Nội dự kiến tác động đến khoảng 3,5 đến 6,5 triệu người dân đô thị theo từng thời kỳ, khiến họ thay đổi thói quen đi lại, sinh hoạt. Tuy nhiên, kế hoạch này sẽ tạo điều kiện phát triển vận tải hành khách công cộng, giảm ùn tắc giao thông đô thị, giảm thiểu ô nhiễm môi trường (khói bụi, tiếng ồn, ô nhiễm không khí...).
Tính đến tháng 12/2020, Hà Nội đã có 7,1 triệu phương tiện, trong đó, xe máy 6,1 triệu, xe máy điện 167.000 và 869.000 ô tô. Tăng trưởng xe cá nhân bình quân 10 %/năm đối với ôtô, xe máy khoảng 4,5%/năm. Vận tải khách công cộng năm 2020 đạt 746 triệu lượt, đáp ứng 14% nhu cầu đi lại của người dân.
Nhiều chuyên gia giao thông cho rằng, thời điểm cấm xe máy sau năm 2025 rất khó thực hiện do hệ thống giao thông công cộng chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân.