Theo giới chức Haiti, âm mưu sát hại Tổng thống Jovenel Moise hôm 7/7 có liên quan đến công dân nhiều nước, với sự tham gia của các cựu quân nhân Colombia giàu kinh nghiệm và một kế hoạch ám sát được chuẩn bị suốt nhiều tháng.
Tuy nhiên, các nghi phạm chính trong vụ án dường như không chuẩn bị trước cho mình đường lùi khi bị lực lượng an ninh Haiti truy đuổi gắt gao.
Thành viên lực lượng an ninh Haiti đấu súng với các nghi phạm cố thủ bên trong cửa hàng bỏ hoang gần đồn cảnh sát Pétionville ở Port-au-Prince ngày 8/7. Ảnh: AFP.
Thi thể Tổng thống Moise được tìm thấy trong phòng ngủ tại tư dinh ở khu Petion-Ville, thủ đô Port-au-Prince, với 12 lỗ đạn, xương bị gãy và nhiều vết thương nghiêm trọng trên mặt, nghi là do ông bị tra tấn. Đệ nhất phu nhân Haiti Martine cũng bị thương nhưng đã hồi tỉnh sau khi được điều trị tại bệnh viện ở Miami, Mỹ. "Trong chớp mắt, những tên lính đánh thuê đã ập vào nhà tôi và giết chết chồng tôi", bà cho biết trong một đoạn ghi âm công bố cuối tuần trước.
Dù có rất nhiều phát đạn được bắn ra trong nhà của Tổng thống Moise, không một ai thuộc đội cận vệ của ông hay nhân viên tại đây bị thương.
Điều gì đã xảy ra và ai đứng sau vụ tấn công vẫn là những câu hỏi chưa có lời giải đáp. Tại một đất nước bị chia rẽ gay gắt về phương hướng chính trị, những bí ẩn xung quanh cái chết của Tổng thống bỗng nhiên lại tạo ra một tâm lý thống nhất hiếm có. Dù là thành viên trong nội các của Tổng thống Moise, những người chỉ trích ông mạnh mẽ nhất hay kể cả dân thường ở thủ đô Port-au- Prince, không ai hài lòng trước những lời giải thích được đưa ra đến thời điểm hiện tại.
"Những kẻ tấn công lấy xe ở đâu? Bằng cách nào chúng vào được đất nước?", Bộ trưởng Bầu cử Haiti Mathias Pierre đặt câu hỏi, thêm rằng theo lẽ thường, ít nhất phải có ai đó trong đội cận vệ lao ra đỡ đạn cho Tổng thống.
Hãng tin CNN giờ đây chỉ có thể làm sáng tỏ một phần nhỏ của bức tranh bằng cách trả lời câu hỏi: Lực lượng an ninh Haiti đã phản ứng như thế nào sau vụ ám sát.
Cảnh sát hôm 8/7 áp giải hai nghi phạm liên quan đến vụ ám sát Tổng thống Moise. Ảnh: AP.
Một nguồn tin am hiểu chiến dịch đã mô tả về một cuộc vây hãm đẫm máu và truy đuổi kéo dài suốt nhiều ngày xuyên qua khu dân cư giàu có nơi Tổng thống sinh sống ở Port-au-Prince, khu phố nghèo ngay bên cạnh, một cửa hàng ven đường bị bỏ hoang và văn phòng ngoại giao Đài Loan ở Haiti.
Đoạn video được quay vào đêm Tổng thống Moise bị giết cho thấy những người đàn ông không rõ danh tính bắn chỉ thiên và hét lên bằng tiếng Anh: "Đây là chiến dịch của Lực lượng Phòng chống Ma túy Mỹ (DEA)! Tất cả ở yên trong nhà!", trong lúc tiến tới tư dinh của Tổng thống. An ninh Haiti không lâu sau đó lao tới hiện trường, song họ đến quá muộn.
Theo một nguồn tin am hiểu vấn đề, các đội cảnh sát có mặt tại hiện trường lúc tờ mờ sáng nhìn thấy một đoàn xe khả nghi gồm 5 chiếc bên cạnh tư dinh. Sợ rằng Tổng thống hay những người khác có thể bị bắt làm con tin bên trong, họ tránh đối đầu trực tiếp và để đoàn xe đi qua. Nhưng có một cái bẫy khác đã được giăng ra.
Tại một khúc cua gấp trên đường Route de Kenscoff, con đường chính dẫn tới trung tâm thành phố, đoàn xe bất ngờ gặp rào chắn của cảnh sát, nơi hàng trăm nhân viên an ninh đang chờ sẵn trong bóng tối.
Không thể quay đầu xe trên đường hẹp, nhóm nghi phạm không còn cách nào khác là bỏ lại phương tiện cũng vũ khí bên trong để tìm cách thoát thân. Tuyệt vọng tìm đường trốn thoát, một số tên nhảy xuống con kênh thoát nước sâu bên đường, số khác tản ra các tòa nhà xung quanh.
Phần lớn những kẻ này tìm thấy nơi trú ẩn trong một cửa hàng hai tầng trống trải gần đồn cảnh sát Pétionville. Sườn đồi cây cối um tùm phía sau cửa hàng sẽ ngăn cản mọi cuộc tấn công từ hướng này. Những bức tường bê tông dày giống như tấm lá chắn chống đạn. Dù vậy, nhiều nghi phạm vẫn không thể toàn mạng trở ra.
Trước khi mặt trời mọc ngày 7/7, an ninh Haiti đã biết Tổng thống không còn sống và các nghi phạm bị rào chắn của cảnh sát chặn lại mang theo ít nhất hai con tin, đều là thành viên Đơn vị An ninh Chung của Cung điện Hoàng gia (USGPN), lực lượng chịu trách nhiệm đảm bảo an toàn cho Tổng thống.
Cảnh sát Haiti cũng ngày càng chắc chắn về việc đang phải đối mặt với những tay súng đến từ nước ngoài, nhiều khả năng là lính đánh thuê. "Chúng tôi có thể nghe thấy chúng nói chuyện, hò hét với nhau bằng tiếng Tây Ban Nha", nguồn tin cho hay. "Chúng trao đổi và chúng biết chính xác mình đang làm gì".
An ninh Haiti đã chọn cách đợi những kẻ lẩn trốn ra khỏi nơi trú ẩn, biết rằng thời tiết ẩm ướt, cái nóng mùa hè không có gió và cảnh thiếu nước uống sẽ khiến chúng suy giảm khả năng phòng thủ. Cơ quan chức năng trước đó đã tìm thấy những thùng nước bên trong 5 chiếc xe mà nhóm này bỏ lại.
Không lâu sau, khoảng 8h sáng, một phụ nữ ở Colombia nhận được điện thoại từ anh trai, người mà cô gọi là "anh hùng". Jenny Capador nói với CNN rằng anh trai cô, Duberney, gọi về từ Haiti, nơi anh ta đang làm việc cho một công ty an ninh tư nhân. Duberney nói rằng có chuyện không hay đã xảy ra và anh ta "đang bị bao vây, tấn công, phải chống trả".
"Nhưng anh ấy bảo tôi đừng lo lắng, không được kể với mẹ, mọi chuyện đều ổn", Jenny nói, khẳng định anh trai mình được thuê để làm vệ sĩ, không phải giết người. Cô không tin Duberney là người ám sát Tổng thống Moise.
Lính gác bên ngoài văn phòng ngoại giao Đài Loan ở Port-au-Prince ngày 9/7. Ảnh: AP.
Nhiều giờ trôi qua và nhiệt độ tiếp tục tăng. Cả hai bên đều không có bất kỳ động thái nào. Cuối cùng, vào khoảng 15h, lực lượng an ninh Haiti ném ba quả lựu đạn hơi cay xuống con đường phía trước cửa hàng, khói mù nhanh chóng lan vào bên trong. Quá trình thương thuyết bắt đầu không lâu sau đó thông qua điện thoại của hai con tin từ USGPN.
Các nghi phạm đầu tiên rời khỏi cửa hàng là hai người Mỹ gốc Haiti. Họ tự nhận mình là phiên dịch viên cho nhóm sát thủ, tiếp theo đó là hai con tin USGPN. Họ bảo rằng bên trong căn nhà bê tông vẫn còn rất nhiều người, được trang bị những khẩu súng trường.
"Ban đầu, chúng tôi không biết đối phương có bao nhiêu người tất cả. Khi các con tin thông báo có khoảng 25 tên, tôi nghĩ 'Ồ, chúng ta đang đối phó với một trung đội'", nguồn tin nhớ lại.
Một đội tiên phong nhỏ của lực lượng an ninh Haiti bắt đầu cuộc đột kích vào cửa hàng. Theo nguồn tin của CNN, những tên lính đánh thuê này được trang bị vũ khí tốt, thậm chí chúng còn ném lựu đạn về phía cảnh sát, song không phát nổ.
"Chúng bắn chúng tôi từ tầng hai", nguồn tin nói. "Chúng có cả lựu đạn, nhưng không nổ".
Ít nhất ba lính đánh thuê bị tiêu diệt khi giao tranh nổ ra. Dấu vết của cuộc đấu súng kéo dài hai giờ đồng hồ được nhìn thấy rõ bên trong tòa nhà, nơi ngổn ngang vỏ đạn và kính vỡ. Thông qua một lối đi hẹp lộ thiên phía sau căn nhà, cảnh sát nhanh chóng ập vào. Họ hy vọng có thể bắt toàn bộ nhóm nghi phạm, song chúng đã biến mất.
Lực lượng an ninh lúc bấy giờ mới biết những kẻ tình nghi đã âm thầm tẩu thoát lên đồi. Không rõ bằng cách nào mà nhóm người nước ngoài này lại biết văn phòng ngoại giao của Đài Loan cách đó không xa, nhưng đây chính là nơi chúng tìm đến, băng qua hai con hẻm đá, trèo tường lọt vào bên trong. Song chúng đã bị phát hiện, một bảo vệ lập tức báo cho cơ quan an ninh.
Người phát ngôn văn phòng ngoại giao Đài Loan ở Haiti Joanne Ou cho biết bảo vệ báo cáo rằng "một nhóm nghi phạm có vũ trang" đã xâm nhập khuôn viên trái phép.
Các nhân viên văn phòng lúc bấy giờ đang làm việc từ xa "vì lý do an toàn" sau cái chết của Tổng thống Moise.
"Sau khi văn phòng ở Haiti nhận được yêu cầu từ nhà chức trách sở tại, chúng tôi lập tức đồng ý để cảnh sát Haiti vào nhằm truy tìm nghi phạm", Ou nói.
Đến ngày 8/7, 11 nghi phạm bị bắt mà không có bất kỳ sự cố nào xảy ra bên trong văn phòng ngoại giao của Đài Loan. Video trên mạng xã hội còn cho thấy ít nhất hai nghi phạm bị một đám đông trong khu phố nghèo Jalousie bắt, đánh đập và áp giải tới cảnh sát.
Tuy nhiên, một số nghi phạm vẫn đang trốn chạy và cảnh sát Haiti kêu gọi người dân nâng cao tinh thần cảnh giác.
Cơ quan chức năng đến nay xác định ít nhất 28 kẻ tình nghi liên quan đến vụ ám sát Tổng thống Moise, trong đó 26 nghi phạm là người Colombia. 20 người đã bị bắt, gồm cả hai công dân Mỹ tự nhận là phiên dịch viên.
Jenny Capador biết anh trai mình đã chết hôm 8/7. Ngày 9/7, ảnh chụp Duberney Capador được Cảnh sát Quốc gia Colombia công bố tại một cuộc họp báo, nơi y bị cáo buộc là sát thủ.
Tại một cuộc họp báo khác vào ngày 11/7, giới chức Haiti công bố thêm cái tên mới, thông báo rằng họ đã bắt Christian Emmanuel Sanon, một người đàn ông gốc Haiti từng sống ở bang Florida, Mỹ. Họ nghi ngờ Sanon đã lên kế hoạch vụ ám sát. Theo cảnh sát, ông này đã sử dụng một công ty an ninh Venezuela có trụ sở ở Florida để tuyển mộ nhóm lính đánh thuê từ Colombia để tới Haiti thực hiện vụ ám sát. Tuy nhiên, giới chức vẫn chưa đưa ra bằng chứng cho các cáo buộc này.
Vũ Hoàng (Theo CNN)