Ngày 24/9, tầng 3, khách sạn Hoà Bình (Hà Nội) đông hơn bình thường. Những "con nghiện" thiết bị âm thanh tập trung kín tại đây để tham quan và tham dự cuộc thi ampli đèn 300B tự ráp do mạng Nghe Nhìn Việt Nam (VNAV) tổ chức.
Bóng 300B - "nữ hoàng" của các loại đèn điện tử
 |
|
Bóng 300B. |
Vào những năm 30 của thế kỷ trước, hãng Western Electric cho ra đời một loại bóng điện tử chân không, sợi đốt trực tiếp, với mục đích dùng làm tầng khuếch đại công suất cho các tăng âm nghe nhạc và xem phim. Sản phẩm này được đặt tên là 300B và ký hiệu bóng là WE300B. Thiết kế của đèn WE 300B hoàn hảo tới mức nó đã trở thành một thiết kế kinh điển, một hình mẫu cho nhiều loại đèn điện tử khác. Đường đặc tuyến của 300B rất đẹp và chất âm của đèn 300B cũng rất đặc trưng: ngọt ngào, truyền cảm, chi tiết, không gian tốt và hơi "lợi" ở dải trung. Với dân sành chơi, đèn 300B được ví von là "nữ hoàng" của các loại đèn điện tử, cũng chính vì những đặc tính nêu trên.
| *Hai thái cực của một cuộc chơi |
| *Chơi âm thanh 'đỉnh cao' |
| *'Chơi' đồ tự ráp |
Cùng với sự phục hưng trở lại của phong trào chơi âm thanh bóng đèn, đèn 300B lại bắt đầu lên ngôi. Dân audiophile Nhật Bản là những người có công trong việc phục hưng đèn 300B. Họ săn lùng bóng WE300B và những cục tăng âm chạy bóng 300B của hãng Western Electric bằng mọi giá. Người dân châu Á nói chung cũng là những người rất thích đèn 300B, có lẽ là do hợp với "gu" nghe nhạc. Về sau này, ngoài hãng Western Electric, có rất nhiều hãng khác cũng sản xuất bóng đèn 300B. Riêng bóng WE300B nổi danh thì có tới 6 sản phẩm được làm theo kiểu copy gần giống về thông số. Một số chủng loại 300B được sản xuất đại trà và giá thành khá hợp lý.
Tuy vậy ở Việt Nam, sở hữu một bộ tăng âm chạy bóng 300B không phải là điều đơn giản. Ampli đèn 300B single-end rẻ nhất trên thị trường do Trung Quốc sản xuất cũng có giá khoảng 7 - 8 triệu đồng. Còn để sở hữu những chiếc ampli 300B chất lượng tốt của các hãng audio danh tiếng thì bạn phải bỏ ra hàng ngàn hoặc thậm chí hàng chục ngàn USD, quá tầm với của đại đa số những người đam mê âm thanh.
Chơi 300B - thú chơi xa xỉ?
 |
|
Ampli lắp bóng 300B. |
Cái khó ló cái khôn. Dân chơi âm thanh lâu năm trên mạng có một giải pháp đơn giản: tự lắp lấy ampli đèn 300B.
| *Thú chơi đồ âm thanh cổ |
| *Ongaku - ampli đèn 80.000 USD |
| *5 bước quan trọng DIY ampli đèn |
Để làm được việc này, trước tiên là người lắp cần có một chút kiến thức cơ bản về điện tử, biết đọc sơ đồ mạch và thực hiện các thao tác hàn, đo, kiểm tra thông số và hiệu chỉnh chế độ làm việc của đèn... Lắp 300B không dễ nhưng cũng không quá khó. Những người có kinh nghiệm thì thích tự mày mò thiết kế lấy mạch, nhưng sơ đồ mạch lại có rất nhiều trên internet hoặc trên các tạp chí chuyên về audio. Ngoài ra, với sự hỗ trợ và tư vấn của những người đã chơi, những người mới lắp sẽ lựa chọn được một sơ đồ thích hợp. Thực tế, chỉ cần lắp theo đúng mạch là ampli kêu ngay, nhưng để đạt âm thanh tốt, du dương và mềm mại như ý mình thì bạn phải tự hiệu chỉnh.
Chi phí cho việc lắp ampli 300B cũng vô cùng, tối thiểu là khoảng 5 triệu và tối đa thì tới vài chục triệu. Một cặp bóng 300B rẻ nhất của Sovtex (Nga) hoặc Shuquang, Valve Art (Trung Quốc) bán tại Việt Nam cũng khoảng trên 1.500.000 đồng. Những người cầu kỳ hơn thì chọn bóng 300B của hãng JJ Testla (Slovak), Svetlana (Nga), TJ Fullmusic (Trung Quốc), KR (Séc)... Người thích chơi đồ độc thì săn lùng bóng 300B của Western Electric và các loại bóng 300B cổ khác. Những loại này giá tới từ trên ngàn đến vài ngàn USD một cặp.
 |
|
Ampli đèn 300B tự lắp của một thành viên VNAV. |
Sau bóng là biến áp xuất âm, "khâu" này còn tốn kém hơn. Người không dư dả lắm về tài chính thì chọn phương án tự chế tạo biến áp xuất âm hoặc đặt gia công tại những cơ sở có uy tín trong nước, với chi phí bình quân từ 800.000 - 1.500.000 đồng/cặp. Dân thích chơi đồ hãng cho "yên tâm" thì chọn James, Tango, Hammond hoặc Tamura, giá mỗi cặp cũng chừng vài trăm USD. Rồi còn nguồn, cuộn cảm, tụ hoặc biến áp nối tầng, bóng đèn tiền khuyếch đại và rất nhiều linh kiện phụ khác. Tất cả cộng dồn lại là một con số đầu tư kha khá. Tuy vậy, ngày càng có nhiều người bắt tay vào nghiên cứu để "tự lắp" ampli đèn 300B, sau khi không cưỡng nổi sự háo hức khi có dịp nghe thử những chiếc 300B tự ráp ở nhà bạn bè, người quen.
Nhìn chung, nếu chỉ vì mục đích lắp để chơi lâu dài thì đầu tư cho một "dự án" 300B được nhiều dân chơi cho là hướng đầu tư kinh tế, tiết kiệm được rất nhiều tiền so với việc đi mua đồ hãng.
Cạnh tranh với hàng hiệu
 |
|
Các ampli mang tới dự thi xếp thành hàng ngoài hành lang phòng nghe. |
Trở lại với cuộc thi 300B được tổ chức tại khách sạn Hoà Bình. Lần đầu tiên giới chơi âm thanh thủ đô được chứng kiến một cuộc ra quân hùng hậu của các DIYer (người tự chế đồ âm thanh). 18 bộ ampli 300B tự ráp khiến cho ban giám khảo 5 người phải căng sức cả ngày để chấm điểm đánh giá chất âm của từng chiếc. So với bộ 300B monoblock tham chiếu của hãng Audio Note, đa phần các sản phẩm tự ráp không khác nhiều về chất âm, thậm chí có một số sản phẩm đã đem lại sự ngỡ ngàng cho ban giám khảo và đông đảo người chứng kiến, với chất tiếng đĩnh đạc và giàu cá tính. Khách tham quan cũng tỏ ra thích thú khi thấy nhiều sản phẩm tự ráp có hình thức khá bắt mắt, đẹp không thua kém hàng hiệu.
Kết quả chung cuộc không gây bất ngờ khi 3 thứ hạng đầu đều thuộc về những dân chơi có nhiều kinh nghiệm trong việc lắp ráp đồ âm thanh. Một điều khá thú vị là hai trong ba sản phẩm đứng đầu đều có hàm lượng các linh kiện nội địa hoá cao. Điều này cũng trùng hợp với kết quả của một cuộc thi ampli đèn tự ráp cũng có qui mô khá lớn được tổ chức tại TP HCM trước đó. Việc trên cho thấy trình độ tự chế tạo linh kiện và thiết bị audio trong nước giờ đây đã có sự tiến bộ.
 |
|
Sản phẩm đoạt giải nhất. |
Anh Phương, một doanh nhân TP HCM, người đứng thứ ba cuộc thi, cho biết, chi phí đầu tư cho sản phẩm của anh ở mức rất khiêm tốn, chưa tới 7 triệu đồng, trong đó hơn 75% là tiền bóng đèn 300B. Mức đầu tư này chỉ tương đương giá thành của một chiếc ampli đèn Trung Quốc nhưng chất lượng âm thanh có thể sánh với các ampli hàng hiệu có giá gấp nhiều lần. Bí quyết thành công nằm ở chỗ người chơi biết chọn lựa, phối ghép, gia giảm liều lượng, giống như khi ta chế biến một món ăn. "Không nhất thiết phải quá nhiều tiền mới đem lại một bữa ăn ngon" - anh Phương ví von.
Như một thành viên của VNAV và cũng là một "thí sinh" đã nói "thắng - thua không thành vấn đề", cái được lớn nhất của những người tham gia thi ampli 300B tự ráp lần này là niềm tự hào trước sự vị nể của bạn bè cùng niềm sung sướng khi nghe tác phẩm tự tạo của mình trình diễn bên cạnh sản phẩm lừng danh của những hãng danh tiếng và đồ DIY của các tay chơi "gạo cội".
Lê Thanh
Ảnh: VNAV