Chính quyền đô thị giúp TP HCM tiết kiệm gần 1.200 tỷ đồng

VnExpress trao đổi với ông Trương Văn Lắm, nguyên Giám đốc Sở Nội vụ TP HCM - người nhiều năm tham gia xây dựng Đề án chính quyền đô thị của TP HCM đang được Chính phủ trình tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XIV.

- Những nội dung chính của Đề án chính quyền đô thị của TP HCM trình Quốc hội lần này là gì, thưa ông?

- Chính quyền đô thị đòi hỏi bộ máy quản lý phải tinh gọn, tăng tính tự chủ trên nhiều lĩnh vực để phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn, nhất là những nơi có dân số đông và quy mô kinh tế lớn như TP HCM. Các quyết định của chính quyền đô thị cũng phải xuống dưới cơ sở nhanh và chính xác nhất, hạn chế qua cấp trung gian.

Với mục tiêu đó, TP HCM xây dựng Đề án chính quyền đô thị với nội dung trọng tâm không tổ chức HĐND quận, phường, còn ở địa bàn nông thôn (các huyện ngoại thành) vẫn có đủ HĐND và UBND. Cách tổ chức như vậy phù hợp với xu hướng phát triển, đòi hỏi những quyết sách đáp ứng những yêu cầu thực tế. Việc này cũng nhằm tinh gọn bộ máy, tạo sự quản lý hiệu quả của đô thị đặc biệt như TP HCM.

- Mô hình chính quyền đô thị của TP HCM lần này khác thế nào so với hai đề án chính quyền đô thị mà TP HCM trình Trung ương trước đây?

- Hai đề án chính quyền đô thị được TP HCM trình Trung ương năm 2007 và đầu năm 2013 cuối năm 2014 đều có 3 nội dung: sắp xếp các đơn vị hành chính (tổ chức 4 thành phố vệ tinh Đông - Tây - Nam - Bắc); không tổ chức HĐND ở đô thị; cơ chế chính sách đặc thù khi bộ máy được tinh gọn.

Với đề án lần này, TP HCM cũng đeo đuổi các nội dung trên nhưng tách thành nhiều cấu phần nhỏ. Trong đó, nội dung tổ chức lại các đơn vị hành chính, thành phố chỉ chọn lập TP Thủ Đức chứ không làm rộng rãi như trước. Nội dung này được đưa vào đề án sắp xếp các đơn vị hành chính TP HCM giai đoạn 2019 - 2021.

Còn về cơ chế đặc thù, Nghị quyết 54 của Quốc hội ban hành năm 2017 đã cho TP HCM hưởng một số chính sách đặc thì nên thành phố không đề xuất nữa. Như vậy, đề án lần này chỉ còn nội dung không tổ chức HĐND quận, phường.

- Việc không còn HĐND cấp quận và phường đem lại lợi ích thế nào cho TP HCM?

- Quá trình lập đề án, chúng tôi thống kê có 316 đại biểu chuyên trách ở HĐND quận và phường phải tinh giản. Về ngân sách, việc không có HĐND quận, phường giúp ngân sách TP HCM tiết kiệm gần 1.200 tỷ đồng. Đây là lương và kinh phí vận hành HĐND hai cấp trong một nhiệm kỳ (2021 - 2026).

Thành phố có kế hoạch bố trí công việc cho những người bị tinh giản nhưng không thể sắp xếp hết, nên một số người sẽ phải rời khỏi bộ máy. Việc này khiến chúng tôi rất băn khoăn nhưng phải làm vì sự nghiệp chung của thành phố.

- Người dân sẽ được lợi gì khi đề án được thông qua?

- Đề án giúp bộ máy nhà nước tinh gọn nhưng vẫn vận hành nhanh, đáp ứng nhu cầu người dân và sự phát triển của thành phố. Đề án cũng giúp thành phố tiết kiệm một khoản ngân sách mà ngân sách cũng là tiền thuế người dân.

- Có ý kiến cho rằng HĐND cấp quận, phường đại diện tiếng nói người dân, nếu bỏ sẽ ảnh hưởng đến quyền giám sát của họ. Đề án giải quyết việc này như thế nào để vừa tinh gọn bộ máy nhưng quyền giám sát của người dân không giảm?

- Đây là vấn đề được đề án đặc biệt quan tâm. Thực tiễn TP HCM đã có 7 năm (2009 - 2016) không tổ chức HĐND cấp quận, phường và việc này không ảnh hưởng quyền giám sát của người dân.

Bởi thứ nhất, đại diện cho người dân còn có đại biểu HĐND thành phố, đại biểu Quốc hội trên địa bàn thành phố. Ngoài ra, đại biểu HĐND thành phố sẽ được tăng cường về tổ chức, hoạt động để gắn bó chính quyền địa phương, tăng quyền giám sát và tiếp xúc cử tri.

Thứ hai, thành phố sẽ xây dựng quy chế phối hợp để tăng vai trò phản ánh, giám sát của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức đoàn thể đối với chính quyền địa phương.

Thứ ba, thành phố sẽ tổ chức các hội nghị nhân dân ở cơ sở để người dân trực tiếp phản ánh những vướng mắc cần chính quyền giải quyết.

TP HCM cũng đang ứng dụng công nghệ thông tin và xây dựng đô thị thông minh, chính quyền điện tử. Nếu làm tốt điều này, người dân dễ dàng phản ánh những vướng mắc của mình cũng như có thể kiểm tra, giám sát việc chính quyền thực thi những phản ánh đó.

Theo đề án, Chủ tịch UBND thành phố có quyền bổ nhiệm và cách chức Chủ tịch UBND quận chứ không cần phải thông qua HĐND quận như hiện nay. Điều này diễn ra tương tự ở cấp phường, xã, thị trấn.

Hữu Công

• Đại biểu Quốc hội đồng tình xây dựng chính quyền đô thị ở TP HCM
• Chính phủ trình dự thảo về chính quyền đô thị tại TP HCM
• Chính quyền đô thị ở TP HCM dự kiến vận hành từ năm 2021