Bộ trưởng Nội vụ Lê Vĩnh Tân cho biết như trên trong phiên họp của Quốc hội về dự thảo nghị quyết này, chiều 26/10.
Theo ông, để tổ chức chính quyền đô thị tại TP HCM từ ngày 1/7/2021, thì dự thảo nghị quyết của Quốc hội cần có hiệu lực thi hành từ đầu năm 2021. Qua đó, các cơ quan có thời gian chuẩn bị, ban hành văn bản hướng dẫn và tổ chức bầu cử đại biểu HĐND các cấp của TP HCM nhiệm kỳ 2021 - 202, cũng như triển khai công việc liên quan khác.
Dự thảo nghị quyết nêu chính quyền địa phương ở TP HCM gồm có HĐND và UBND TP; chính quyền địa phương ở quận, phường là UBND quận, phường (không có HĐND).
Các nhiệm vụ của cơ quan dân cử cấp quận, phường được điều chuyển cho HĐND, UBND, Chủ tịch UBND TP và UBND quận, phường để bảo đảm không bỏ sót chức năng, nhiệm vụ.
UBND quận là cơ quan hành chính nhà nước ở quận, làm việc theo chế độ thủ trưởng, bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ; có nhiệm vụ phê duyệt kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm của UBND phường trực thuộc để đảm bảo tính khả thi trong quá trình thực hiện.
UBND phường là cơ quan hành chính nhà nước ở phường, làm việc theo chế độ thủ trưởng, bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ; cán bộ, công chức làm việc ở các tổ chức cấp phường thuộc biên chế của tổ chức cấp trên.
Bộ trưởng Nội vụ Lê Vĩnh Tân trình bày tờ trình dự thảo nghị quyết về tổ chức chính quyền đô thị tại TP HCM, chiều 26/10. Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội
Đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng nói cơ quan này tán thành sự cần thiết ban hành nghị quyết nêu trên.
"Việc đổi mới mô hình chính quyền đô thị tại TP HCM là vấn đề quan trọng và cấp bách, là yếu tố có thể thúc đẩy, tạo bước chuyển lớn cho sự tăng trưởng kinh tế và phát triển nói chung của TP", ông Tùng nói.
Phân tích sự cần thiết tổ chức chính quyền đô thị tại TP HCM, đại biểu Nguyễn Thiện Nhân (Ủy viên Bộ Chính trị, phụ trách theo dõi, chỉ đạo Đảng bộ TP HCM) nói áp lực quản lý của thành phố rất lớn khi diện tích chỉ chiếm 0,6% diện tích cả nước, nhưng dân số chiếm 9%, kinh tế đóng góp 22%.
Năm quận của thành phố hiện dân số từ 500.000 đến gần 800.000 mỗi quận. Vì vậy, số đầu việc phát sinh hằng ngày đến cấp này rất lớn, đòi hỏi giải quyết kịp thời. Sự chậm trễ của chính quyền các cấp sẽ kìm hãm phát triển kinh tế, gây thiệt hại cho người dân.
"Thực hiện mô hình chính quyền đô thị giúp quyết định nhanh hơn, đặc biệt là trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu chính quyền các quận, phường", ông Nhân nói.
Đại biểu Nguyễn Thiện Nhân. Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội
Theo ông Nhân, TP HCM có thể thực hiện ngay mô hình chính quyền đô thị mà không cần "thí điểm", vì trước đây đã có hơn 6 năm thí điểm không tổ chức HĐND ở 24 quận, huyện và 259 phường, xã.
Hiện cùng với cơ chế HĐND, đại biểu Quốc hội giám sát, thành phố còn có nhiều cơ chế giám sát khác (khi không tổ chức HĐND ở cấp quận, phường), đơn cử như quyết định 1374 yêu cầu cấp ủy, chính quyền các cấp phải lắng nghe phản ánh người dân trên báo chí, qua tiếp xúc cử tri, qua khiếu nại tố cáo.
Trong 33 tháng thực hiện quy định trên, TP HCM đã tiếp nhận gần 8.000 ý kiến người dân và xử lý kịp thời gian 96%. Bình quân mỗi tháng thành phố tiếp nhận 239 ý kiến, một ngày từ 8 đến 9 ý kiến. "Trong 33 tháng qua, bình quân một tháng chúng tôi phải xử lý 10 đảng viên và 11 cán bộ, công chức có sai phạm do người dân phát hiện", ông Nhân cho hay.
Ngoài ra, người dân thông qua điện thoại di động, email có thể thông báo cho chính quyền các cấp xử lý những vấn đề hằng ngày liên quan đến họ. Các quận, huyện một tháng tiếp thu hàng nghìn thông tin như vậy.
Nhất trí thông qua dự thảo nghị quyết tại kỳ họp này, đại biểu Huỳnh Thành Chung đánh giá, TP HCM là đại đô thị, khi tinh gọn được bộ máy HĐND cấp quận, phường có thể giảm hơn 500 đại biểu chuyên trách ở 17 quận không sáp nhập; giảm khoảng 800 vị trí việc làm khi sáp nhập 3 quận gồm quận 2, quận 9 và huyện Thủ Đức của TP HCM. Qua đó, ước giảm chi ngân sách hơn 3.000 tỷ đồng mỗi nhiệm kỳ.
Theo chương trình, Quốc hội tiếp tục thảo luận nội dung trên tại hội trường vào chiều 12/11; xem xét thông qua dự thảo nghị quyết về tổ chức chính quyền đô thị tại TP HCM vào ngày 16/11.
Theo Bộ trưởng Lê Vĩnh Tân, hiện UBND TP HCM đang xây dựng đề án thành lập thành phố thuộc TP HCM, dự kiến báo cáo Chính phủ và trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong năm 2020.
Dự kiến thành phố thuộc TP HCM sẽ có các phường trực thuộc (tại các phường này cũng sẽ thực hiện không tổ chức HĐND). Vì vậy, dự thảo nghị quyết của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị tại TP HCM đã điều chuyển một số nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan dân cử cấp phường cho HĐND, UBND, Chủ tịch UBND TP thuộc TP HCM.