Mạng xã hội gần đây đang chia sẻ đoạn video ghi lại cảnh hai cô gái đang đứng chụp ảnh, tạo dáng bên cạnh những đồ trang trí Giáng sinh tại một cửa hàng trên phố Hàng Mã, Hà Nội, cùng tấm biển có nội dung: "Cấm chụp ảnh - Đọc được chữ - Đi hộ cái - Cám ơn". Thực ra, đây là câu chuyện không mới mỗi mùa Giáng sinh hay Trung thu - dịp các con phố bán đồ lưu niệm trở thành tâm điểm chú ý.
Cửa hàng treo biển đuổi khách trên phố Hàng Mã. Video:@j.l.livermoree/TikTok
Tôi còn nhớ những năm trước, cũng trên con phố Hàng Mã này, có chủ cửa hàng còn treo biển thu phí 50.000 đến 100.000 đồng với mỗi khách chụp ảnh trước cửa hàng của họ. Những người bán hàng cũng tỏ thái độ quyết liệt, thậm chí văng tục, dọa nạt để ngăn cản khi có người giơ điện thoại chụp ảnh khiến cho nhiều người dân và du khách bức xúc. Tất nhiên, sau đó Công an phường sở tại cũng ra quân xử lý và buộc các cửa hàng trên phải tháo biển, thậm chí xử phạt hành chính. Nhưng rồi mỗi dịp lễ đến gần, đâu lại vào đấy.
Thực ra, cũng nên thông cảm với các tiểu thương. Cứ thử đặt mình vào vị trí của họ, mới dọn hàng ra, chưa bán được món nào mà hết nhóm này đến nhóm kia kéo đến chup ảnh, đứng chắn hết cửa hàng, chưa kể nhiều người còn thiếu ý thức, tự ý lấy đồ bày bán để là đạo cụ chụp hình và vô tình làm hỏng. Tôi tin ai trong hoàn cảnh đó cũng sẽ vô cùng bức xúc. Việc phản ứng bằng cách treo biển cấm chụp ảnh, thu phí chụp hình, âu cũng là vượt quá mức chịu đựng.
>> Nỗi oan 'sính ngoại' của người kinh doanh du lịch Việt
Chưa kể, việc chụp ảnh cũng góp phần ảnh hưởng đến giao thông, gây nên tình trạng ùn tắc khi nhiều người đứng tràn cả xuống đường. Trong khi đó, ai cũng biết, đường phố Hà Nội vốn đã nhỏ hẹp, nhất là ở những khu vực phố cổ; lượng xe cộ qua lại rất đông, lượng người đến mua bán dịp lễ tăng đột biến, cộng với lượng khách tới tham quan... đã khiến cho khu vực này luôn trong tình trạng quá tải.
Thế nhưng, hiện không có cơ sở pháp lý nào để người bán hàng đuổi khách chụp ảnh hay thu phí của họ. Chính điều này đã làm mâu thuẫn giữa hai bên kéo dài mãi mà không có hồi kết.
Tấm biển đuổi khách chụp hình trước một cửa hàng trên phố Hàng Mã. Ảnh: Facebook
Câu hỏi là chúng ta có cần quy tắc hoạt động này hay không? Theo tôi là có, để giải quyết dứt điểm những xung đột diễn ra năm này qua năm khác. Có thể không đến mức cầm du khách chụp ảnh vì điều này đôi khi còn góp phần quảng bá hình ảnh đất nước, có lợi cho du lịch. Tuy nhiên, cũng cần có quy định để tạo tính cân bằng lợi ích cho cả người bán hàng.
Ở Nhật Bản, tôi thấy người ta có quy định rất cụ thể và rõ ràng về những nơi được phép chụp ảnh và những nơi không. Khi bạn đến một địa điểm du lịch nào đó như đền, chùa, hoặc vào các cửa hàng lưu niệm, khu dân cư, việc đầu tiên cần làm quan quan sát xem ở đó có biển cấm quay phim, chụp hình hay không? Những tấm biển này không phải do cá nhân tự ý dựng nên mà là chính quyền địa phương quy định. Họ cũng phổ biến rất rõ văn hóa xin phép trước khi chụp hình với khách du lịch để tránh những rắc rối không đáng có với người dân sở tại. Vậy nên những chuyện cãi vã, đuổi khách không bao giờ xảy ra.
>> Hàng quán Hội An ế khách vì đâu?
Ở ta thì ngược lại, mạnh ai nấy làm, không có phép tắc gì cả. Chúng ta không có quy định cụ thể những nơi hạn chế chụp hình, quay phim nên chẳng ai để ý đến; cũng chẳng hình thành văn hóa xin phép trước khi chụp nên người ta bạ đâu chụp đó, coi đó như quyền tự do của mình. Điều này không những làm ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của các hộ kinh doanh mà còn làm xấu đi văn hóa giao tiếp nơi công cộng của người Việt, tạo nên thói tùy tiện.
Theo tôi, chúng ta có thể quy định về thời gian cho phép khách tham quan chụp hình (những khung giờ thấp điểm, ít phương tiện qua lại, ít ảnh hưởng đến công việc buôn bán của chủ cửa hàng), quy định thời gian mỗi lần chụp tối đa là bao lâu (tránh tình trạng nhiều người đứng cả tiếng đồng hồ, chụp ảnh đủ tư thế), quy định giới hạn khoảng cách đứng chụp hình (không được tự ý xâm phạm vào khu vực bày bán hàng hóa). Đồng thời, cũng cần có lực lượng chức năng thường xuyên ứng trực, xử lý vấn đề phát sinh khi có người báo cáo vụ việc vi phạm.
Muốn làm du dịch chuyên nghiệp, chúng ta cần có những quy định quản lý rõ ràng và cụ thể như vậy. Có như thế, chúng ta mới quản lý được và giúp cho hình ảnh du lịch Việt Nam tốt lên trong mắt khách du lịch trong và ngoài nước.
>> Quan điểm của bạn thế nào? Gửi bài tại đây. Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.