(Bài viết Ý Kiến không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.)
Một câu hỏi mà rất nhiều người hay đưa ra khi nói về chủ đề cấm xe máy, đó là "cấm xe máy thì đi bằng gì?". Trong bài viết này, tôi sẽ giải đáp thật chi tiết câu hỏi này. Trước hết, phải khẳng định cấm xe máy không phải để chuyển sang đi ôtô cá nhân. Ai cũng thấy giá ôtô là quá cao so với thu nhập đại đa số người dân và nếu như tất cả người đi xe máy đều chuyển sang ôtô thì đúng là thảm họa. Vì vậy cấm xe máy là để chuyển sang đi giao thông công cộng bao gồm: xe buýt, tàu điện ngầm, tàu điện trên cao...
Thế nhưng, hiện nay, giao thông công cộng chưa thể đáp ứng được nhu cầu của người dân, nên chắc chắn sẽ không thể cấm xe máy hoàn toàn ngay thời điểm hiện tại được. Cái chúng ta cần là một lộ trình cấm xe máy trong thời gian 10-15 năm tới. Trong thời gian này, chúng ta cần phải tiến hành song song hai công việc: phát triển giao thông công cộng và đồng thời xóa bỏ dần xe máy.
Đến đây nhiều người lại hỏi "tại sao không chờ đến khi giao thông công cộng đủ tốt rồi hẵng cấm xe máy?". Để trả lời câu hỏi này, bạn hãy suy nghĩ chúng ta cần bao nhiêu tiền để có hệ thống giao thông công cộng hiện đại và số tiền này sẽ tới từ nguồn nào? Nếu bạn cho rằng Nhà nước phải đứng ra làm chuyện đó thì hãy nhìn vào tuyến Metro số 1 của TP HCM đã 15 năm rồi vẫn chưa xong, để thấy. Theo công bố, Hà Nội cần hơn 40 tỷ USD để có hệ thống hơn 10 tuyến đường sắt đô thị, một con số khủng khiếp. Rõ ràng, nếu chỉ dựa vào nguồn vốn của Nhà nước phải mất rất lâu mới có hệ thống giao thông công cộng đủ tốt.
Vậy không lấy tiền từ Nhà nước thì chỉ có thể kêu gọi nguồn vốn từ tư nhân. Mà với tư nhân, điều nhà đầu tư quan tâm nhất chính là lợi nhuận. Liệu giao thông công cộng có thể mang lại lợi nhuận cho họ? Hay nói cách khác, người dân có chịu từ bỏ xe máy để chuyển sang đi xe buýt và các hình thức giao thông công cộng khác hay không?
>> Cấm xe máy thì xe buýt sẽ phát triển
Người Việt luôn đặt sự tiện lợi lên trên sự an toàn nên trong mắt họ, xe buýt không bao giờ đạt được cái chuẩn "đủ tốt" mà người Việt hằng mong muốn. Xe buýt dù tốt đến mấy cũng không thể nào dừng ngay trước cửa nhà để bạn có thể một bước lên xe, không thể bạ đâu dừng đó để bạn mua ổ bánh mì, mua ly café được. Hơn nữa, với số lượng xe máy ngày càng tăng nhanh như hiện nay thì xe buýt cũng chẳng có đường nào phát triển được. Một chiếc xe buýt bị vây bởi hàng dài đông nghẹt xe máy thì làm thế nào để vừa đi nhanh, vừa đi đúng giờ được chứ?
Chính các bạn, những người đi xe máy, một mặt đã giết chết xe buýt, nhưng mặt khác lại luôn hô hào "hãy phát triển xe buýt đi, tôi sẽ bỏ xe máy".
Các bạn thực tâm muốn phát triển xe buýt hay chỉ ngụy biện để duy trì mãi xe máy? Thói quen tùy tiện đã ngấm sâu vào máu khiến các bạn không muốn từ bỏ xe máy và sẽ không bao giờ từ bỏ xe máy. Đó là điều chắc chắn. Các nhà đầu tư hiểu rất rõ điều này, nên họ chẳng bao giờ tin vào cái viễn cảnh "người dân sẽ bỏ xe máy nếu giao thông công cộng đủ tốt cả". Họ không dại gì bỏ tiền vào một thứ chắc chắn sẽ thua lỗ.
>> Bài viết cùng tác giả: 'Virus' xe máy đã tàn phá đô thị Việt Nam như thế nào
Lúc này, lộ trình cấm xe máy giống như lời bảo chứng của Nhà nước dành cho các nhà đầu tư: "Hãy bỏ tiền vào giao thông công cộng đi, tôi cam đoan sẽ dẹp hết xe máy để các anh có lợi nhuận". Dựa vào sự cam đoan này, các nhà đầu tư mới có lòng tin bỏ tiền, và chúng ta mới có được giao thông công cộng hiện đại trong thời gian ngắn được.
Một tin vui là sau khi Hà Nội công bố lộ trình cấm xe máy, ngay lập tức đã có hai lớn dự định sẽ đầu tư vào hai tuyến đường sắt đô thị. Hy vọng mọi chuyện sẽ tốt đẹp và Hà Nội sẽ nhanh chóng có được một hệ thống giao thông công cộng hiện đại và an toàn.
>> Chia sẻ bài viết của bạn cho trang Ý kiến tại đây.
Hoàng Lão Tà
