Huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn vừa ghi nhận chùm 6 ca bệnh, là người trong cùng một gia đình. Trong đó, bà 64 tuổi và cháu ruột 2 tuổi tử vong lần lượt vào 9/6 và 5/6, nguyên nhân đang được điều tra. Con trai, con dâu cùng hai người cháu khác điều trị tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương (Hà Nội) và Trung tâm Y tế Bạch Thông (Bắc Kạn); hai trong số này được xác nhận mắc viêm màng não do não mô cầu.

Bộ Y tế ngày 13/6 yêu cầu Sở Y tế Bắc Kạn tăng phòng, chống viêm màng não mô cầu. Các biện pháp phòng bệnh hướng dẫn bởi Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế gồm: vệ sinh cá nhân thật tốt với người sống ở vùng có ca bệnh, ổ dịch. Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, súc miệng, họng với dung dịch sát khuẩn. Nơi làm việc, nơi ở cần thông thoáng, sát khuẩn thường xuyên.

Bệnh nhân phải được cách ly tại phòng riêng, hạn chế tiếp xúc và đeo khẩu trang. Thời gian cách ly tối thiểu 24 giờ sau khi dùng kháng sinh đặc hiệu. Người sống gần bệnh nhân phải theo dõi sức khỏe trong vòng 10 ngày, hạn chế tiếp xúc cộng đồng. Khi có biểu hiện sốt cao, đau đầu, buồn nôn, cổ cứng, cần đi khám ngay.

Bệnh do não mô cầu có thể phòng ngừa nhờ vaccine, hiệu quả bảo vệ hơn 90%. Mũi tiêm sử dụng cho trẻ từ hai tháng tuổi trở lên, chỉ có trong chương trình tiêm dịch vụ.

Vaccine gồm ba loại, phòng 5 nhóm huyết thanh vi khuẩn não mô cầu thường gặp và gây bệnh nặng như A, B, C, Y, W-135. Cụ thể, loại thế hệ mới Bexsero (Italy) phòng nhóm B, dành cho người từ hai tháng đến 50 tuổi. Mengoc BC (Cuba) chỉ định cho người từ 6 tháng đến 45 tuổi, phòng hai nhóm B, C. Mũi Menactra (Mỹ) tiêm ở nhóm từ 9 tháng đến 55 tuổi, phòng nhóm A, C, Y, W-135.

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC, cho biết cần bảo vệ rộng, đủ các chủng virus nói trên. Vaccine không giúp phòng ngừa chéo giữa các nhóm vi khuẩn. Phác đồ gợi ý gồm tiêm ngừa nhóm B kết hợp loại ngừa nhóm A, C, Y, W-135.

Bên cạnh tiêm ngừa, nâng cao thể trạng cũng giúp chống chọi tốt hơn với bệnh tật. Cơ thể khỏe mạnh hơn khi được ngủ đủ giấc, uống đủ nước mỗi ngày, ăn đa dạng nhóm chất. Trong đó, cần ngủ đủ giấc theo độ tuổi và đúng nhịp sinh học vào ban đêm, không thức khuya hoặc sử dụng thuốc lá, chất kích thích.

Viêm màng não do não mô cầu là bệnh nhiễm trùng nặng. Hai thể bệnh thường gặp do vi khuẩn não mô cầu gồm viêm màng não và nhiễm khuẩn huyết. Một số tình trạng khác như viêm ở ngoài màng tim, niệu đạo, phổi, kết mạc, khớp.

Trong vòng 8 giờ đầu, người nhiễm vi khuẩn sẽ bị nhức đầu, đau họng, đau mỏi cơ, khát, sốt... Triệu chứng tương tự bệnh đường hô hấp, khó chẩn đoán, dẫn tới trì hoãn điều trị. Bệnh có thể gây tử vong chỉ trong 24 giờ kể từ khi khởi phát triệu chứng đầu tiên. Dù được điều trị kịp thời, tỷ lệ tử vong vẫn lên đến 8-15%, theo Cục Y tế dự phòng. Ở người đã khỏi bệnh, 10-20% chịu di chứng như chậm phát triển tinh thần, điếc, liệt, rối loạn tâm lý.

Mầm bệnh lây lan mạnh, mọi lứa tuổi đều có khả năng mắc. Nguy cơ cao nhất ở nhóm dưới bốn tuổi, thanh thiếu niên và thanh niên 15-24.

Vi khuẩn não mô cầu thường trú ẩn trong cổ họng, không gây ra triệu chứng. Khi bị viêm họng hoặc nhiễm trùng cổ họng, suy giảm miễn dịch, vi khuẩn xâm nhập niêm mạc, phá vỡ hàng rào phòng vệ và gây bệnh. Mầm bệnh truyền từ người sang người thông qua giọt bắn lúc ho, hắt hơi.

Gia Nghi