Cách đồ xôi lạc truyền thống

Chọn và ngâm gạo nếp: Chọn nếp cái hoa vàng hoặc nếp nương mùa mới giúp đồ xôi dẻo mềm, căng bóng. Gạo nếp vo sạch ngâm nước lạnh để ngậm no nước. Tùy theo từng loại gạo cũ hay mới mà thời gian ngâm khác nhau, với gạo nếp cái hoa vàng thường 6 - 8 giờ, gạo nếp nương đồng bào dân tộc chỉ 3 - 4 giờ. Khi ngâm cho chút muối hạt để hạn chế bị chua. Sau khi ngâm, tráng rửa nhẹ rồi để ráo nước, xóc chút muối hạt cho đượm gạo.

Chọn và sơ chế lạc: Chọn các hạt lạc tròn mẩy, vỏ lụa căng mịn, khô chắc, đều nhau. Lạc mua về nhặt bỏ các hạt lạc bị lép hay mốc rồi rửa sạch, ngâm một lúc rồi đem luộc cho mềm, đổ ra tráng nhẹ cho sạch, để ráo nước. Tùy theo khẩu vị mỗi vùng miền, mỗi nhà và lạc cũ hay mới mà luộc lạc khác nhau. Nếu thích ăn xôi lạc có độ giòn, nhai còn chút sột sột thì chỉ luộc tầm 10 phút. Còn nếu lạc mềm bùi thì thời gian luộc lâu hơn từ 15 – 20 phút. Sau đó, trộn xóc đều nhẹ nhàng lạc và gạo nếp.

Đồ xôi: Đồ hai là bí quyết giúp xôi dẻo mềm, căng bóng dù để lâu. Ở lửa lần đầu, đun sôi khoảng 1/3 lượng nước trong nồi, lót khăn xô rồi bốc gạo nếp trộn lạc vào dàn đều ra chõ, chọc mấy lỗ to cho thông khí rồi đậy khăn xô phủ kín để nước không đọng, chảy xuống làm nhão. Khi đồ xôi, thỉnh thoảng mở nắp vung để ra ngoài để chảy bớt phần hơi nước bốc lên, xới cho xôi chín đều. Sau 35 - 40 phút khi xôi chín 80% , xới ra rổ hoặc mẹt, tãi đều hong cho nguội. Việc để nguội giúp hạt xôi ‘hồi lại’, khi đồ tiếp lửa 2 sẽ dẻo mềm dù để lâu.  Đồ lửa 2: Vẩy chút nước lạnh, đánh xôi tơi ra cho vào đồ một lúc hạt xôi mềm thì rưới chút mỡ gà hoặc mỡ lợn đảo đều. Lúc này hạt xôi hút đẫy nước, căng bóng, dậy mùi thơm lừng là hoàn thiện.

Chuẩn bị đồ ăn kèm: Theo lối cũ, xôi lạc thường ăn kèm muối vừng lạc. Hiện nay, có thêm các ruốc bông (chà bông) hoặc giò, chả tùy khẩu vị mỗi người.

Trình bày và thưởng thức: Xới xôi ra lá chuối hoặc bát theo lượng mỗi người ăn, thêm muối vừng lạc, ruốc bông và thưởng thức nóng.