Hoàng Ngọc Quỳnh, sinh năm 1990, cựu sinh viên Đại học Kinh tế quốc dân, tốt nghiệp thạc sĩ loại xuất sắc trường Nottingham Business, Đại học Nottingham Trent, Anh năm 2017. Năm ngoái, chị giành học bổng tiến sĩ toàn phần của Đại học Lancaster, Anh trị giá 89.000 bảng Anh (khoảng 2,6 tỷ đồng) và đồng sáng lập một chuỗi trung tâm Anh ngữ. Chị Quỳnh chia sẻ một số kinh nghiệm và lưu ý khi viết đề cương nghiên cứu và quá trình chuẩn bị để có thể cạnh tranh cho việc xin học bổng.
Việc nhận được thư mời học chương trình tiến sĩ kèm học bổng toàn phần của Đại học Lancaster là sự ghi nhận cho những nỗ lực không ngừng nghỉ của mình từ khi vào đại học đến lúc dành gần một năm để viết đề cương nghiên cứu, tìm học bổng. Nhìn lại những gì mình đã làm để ngày hôm nay có thể học tiến sĩ ở một trong những trường đại học hàng đầu Vương quốc Anh, mình nhận ra đó là quá trình chuẩn bị dài và cần rất nhiều sự quyết tâm để thực hiện.
Chuẩn bị nền tảng tiếng Anh vững chắc
Ngay từ khâu chuẩn bị hồ sơ học tiến sĩ, bạn sẽ được yêu cầu phải viết một đề cương nghiên cứu, dài khoảng 2.000-3.000 từ, trong đó nêu rõ đề tài, phạm vi, cách thức nghiên cứu để trường xét duyệt. Việc này yêu cầu bạn phải có vốn từ vựng chuyên ngành sâu rộng, kết hợp với cách viết tối thiểu đúng ngữ pháp, rõ ràng, mạch lạc để người đọc có thể hiểu được nội dung nghiên cứu mà bạn muốn thực hiện.
Bên cạnh đó, đặc thù của chương trình học tiến sĩ là nghiên cứu nên bạn sẽ cần đọc hiểu rất nhiều các tài liệu, sách báo học thuật để tìm ra các lý thuyết, luận cứ, luận điểm cho bài nghiên cứu của mình. Nếu không có đủ vốn tiếng Anh cần thiết, việc học của bạn sẽ gặp nhiều khó khăn hơn.
Sau khi nộp hồ sơ, trường tiến hành xét duyệt, nếu đề tài của bạn phù hợp với phạm vi nghiên cứu của trường, bạn sẽ được hẹn lịch gặp. Buổi phỏng vấn sẽ là cơ hội để bạn làm rõ những điểm tiềm năng và thách thức trong nghiên cứu, qua đó chứng minh mình đủ năng lực để hoàn thành chương trình học và cạnh tranh học bổng của trường với các ứng viên khác.
Buổi phỏng vấn thường có sự tham gia của giảng viên hướng dẫn đề tài và một số thành viên trong hội đồng học thuật. Nội dung trao đổi sẽ xoay quanh đề cương nghiên cứu và bạn sẽ phải trả lời thật rõ ràng, cụ thể những câu hỏi được đặt ra. Vốn tiếng Anh tốt sẽ giúp bạn tự tin hơn trong buổi phỏng vấn, kết hợp với sự chuẩn bị kỹ càng thì cơ hội được nhận vào học và có học bổng sẽ cao hơn.
Cá nhân mình, từ khi bắt đầu vào năm nhất đại học, mình đã xác định tiếng Anh là một trong những mục tiêu quan trọng hàng đầu cần phải hoàn thiện trong quá trình học. Cũng giống như nhiều bạn học sinh học khối A khác, điểm xuất phát tiếng Anh của mình cũng khá thấp. Vì vậy mình đã dành ít nhất 6 tiếng một ngày trong năm đại học đầu tiên để tập trung cải thiện ngoại ngữ này,
Ngoài việc cố gắng học tốt các môn học ở trường và đi làm thêm để trau dồi các kỹ năng xã hội, ngay từ năm thứ nhất, mình đã đặt ra mục tiêu ít nhất đạt 8.0 IELTS khi tốt nghiệp đại học, có tấm bằng loại giỏi. Đây chính là nền tảng vững chắc để mình có thể xin được học bổng thạc sĩ, tiến sĩ sau này.
Với các bạn có ý định xin học bổng học ở nước ngoài, mình khuyên nên tập trung học ở trường thật tốt để có điểm tổng kết học đại học cao nhất có thể, đồng thời nên đặt mục tiêu học tiếng Anh thật rõ ràng và kiên trì đầu tư thời gian, nỗ lực để đạt được nó. Việc đi làm thêm, tham gia các hoạt động ngoại khóa cũng quan trọng, tuy nhiên, bạn không nên ưu tiên nó trên việc học.
Chị Quỳnh tại khuôn viên Đại học Lancaster, Anh. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Bắt đầu với đề cương nghiên cứu tốt
Như đã nói ở trên, trong hồ sơ xin học tiến sĩ và xét duyệt học bổng, đề cương nghiên cứu là một yếu tố quyết định. Theo kinh nghiệm của mình, đề cương nghiên cứu tốt phải có tối thiểu ba yếu tố sau: đề tài nghiên cứu, lý thuyết nền tảng và cách thức thực hiện nghiên cứu.
Đề tài nghiên cứu bao gồm việc đặt ra được câu hỏi mà nghiên cứu (research questions) của bạn sẽ giải quyết là gì, chỉ ra tiềm năng của nghiên cứu (research gap) bạn sẽ thực hiện. Lý thuyết nền tảng (literature review) là việc chỉ ra các lý thuyết học thuật và được dẫn chứng một cách thuyết phục và logic dựa trên những nghiên cứu trước đây, có sự liên quan đến đề tài mà bạn sẽ nghiên cứu. Còn phương pháp nghiên cứu (research methods) nêu rõ việc bạn sử dụng phương pháp nào (ví dụ: định tính hay định lượng) để thực hiện việc thu thập dữ liệu, phân tích và tìm ra câu trả lời cho câu hỏi nghiên cứu mà bạn đặt ra ban đầu.
Nếu đề cương phù hợp với phạm vi nghiên cứu của trường, có giảng viên chấp nhận hướng dẫn đề tài mà bạn định làm sẽ là điểm cộng lớn cho hồ sơ xin học bổng của bạn. Thông qua đề cương, trường sẽ đánh giá năng lực của ứng viên, tiềm năng mà nghiên cứu của bạn sẽ đóng góp cho trường. Những yếu tố này giúp bạn ghi điểm với hội đồng xét duyệt học bổng.
Mình đã dành ít nhất sáu tháng từ khi hình thành ý tưởng, liên hệ với giảng viên hướng dẫn để xin nhận xét và hoàn thiện bài dựa trên các góp ý của thầy, trước khi nộp cho hội đồng xét duyệt học bổng.
Thành tích học tập và thư giới thiệu
Các trường đều có những tiêu chuẩn nhất định cho nghiên cứu sinh, trong đó thường yêu cầu phải có bằng thạc sĩ với kết quả khá trở lên. Một số chương trình tiến sĩ còn có yêu cầu cụ thể về ngành học ở các bậc cử nhân, thạc sĩ hoặc phải hoàn thành các môn học bắt buộc nào đó. Việc có thành tích học tập tốt sẽ giúp cho hồ sơ của bạn có tính cạnh tranh hơn, tăng cơ hội nhận học bổng.
Thư giới thiệu là những nhận xét về năng lực học tập, nghiên cứu hoặc làm việc của người đã trực tiếp dạy hoặc làm việc với bạn. Từ đó, người giới thiệu đưa ra đánh giá về việc bạn có khả năng để tiếp tục thực hiện nghiên cứu ở bậc tiến sĩ hay không. Không có yêu cầu cụ thể nào về người giới thiệu nên bạn chỉ cần tìm được một thầy cô từng giảng dạy và hiểu rõ về quá trình học tập của mình để xin thư. Ngoài ra, bạn cũng nên cung cấp một số thông tin về đề tài nghiên cứu hay chương trình mà bạn định học để người viết thư giới thiệu có thể đưa ra những đánh giá tốt và phù hợp dành cho bạn.
Thật kiên trì
Quá trình chuẩn bị hồ sơ và xin học bổng tiến sĩ sẽ mất nhiều thời gian và cần nhiều kiên trì. Với những bạn đang đi làm và muốn theo học tiến sĩ, hãy sắp xếp thời gian thật hợp lý để không ảnh hưởng đến công việc hiện tại mà vẫn đảm bảo việc chuẩn bị hồ sơ đúng tiến độ.
Trong quãng thời gian viết đề cương nghiên cứu, mình vẫn làm công tác học thuật và dạy tiếng Anh ở trung tâm trong giờ hành chính, chỉ dành buổi tối, ngày cuối tuần để viết bài và chuẩn bị hồ sơ. Bên cạnh đó, không phải chương trình tiến sĩ nào cũng có học bổng, bạn nên dành thời gian tìm hiểu kỹ trên website của trường trước khi làm hồ sơ.
Trong khi số lượng ứng viên xin học bổng đến từ mọi nơi trên thế giới, các học bổng lại có hạn nên tính cạnh tranh rất cao. Nếu không được cấp học bổng, bạn cũng đừng vội nản chí. Hãy tìm hiểu đề cương nghiên cứu của mình có điểm nào hoàn thiện hơn được không, để nộp vào trường khác hoặc tìm kiếm các nguồn học bổng đến từ chính phủ hay tổ chức khác.
Hoàng Ngọc Quỳnh
Bài cùng tác giả: