Bác sĩ Huỳnh Trần An Khương, Quản lý Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, cho biết RSV là một trong những tác nhân gây viêm đường hô hấp phổ biến, có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Trẻ nhỏ và người cao tuổi có nguy cơ mắc bệnh nặng do RSV cao nhất. Bệnh có xu hướng gia tăng cao hơn vào các tháng mùa mưa. Dưới đây là 6 thắc mắc thường gặp được bác sĩ Khương giải đáp:

Vaccine RSV phòng bệnh gì?

RSV là virus lây lan mạnh qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc tiếp xúc gián tiếp với các bề mặt, bàn tay dính virus. Virus có thể tồn tại nhiều giờ trên bề mặt và dễ lây lan trong môi trường tập thể như trường học, nhà trẻ, bệnh viện.

Bệnh do RSV thường khởi phát các triệu chứng giống cảm lạnh như ho, sổ mũi, đau họng, đau đầu, mệt mỏi và sốt. Tuy nhiên, ở một số nhóm, đặc biệt là trẻ nhỏ và người cao tuổi, RSV có thể gây nhiễm trùng đường hô hấp dưới nghiêm trọng như viêm tiểu phế quản, viêm phế quản, viêm phổi, suy hô hấp...

Trẻ mắc bệnh nặng có nguy cơ gặp di chứng khò khè kéo dài, hen suyễn, suy giảm chức năng phổi. Hầu hết trẻ dưới 2 tuổi đều đã nhiễm RSV, trong đó khoảng 70% xảy ra trong năm đầu đời.

Ở người cao tuổi, RSV còn có thể làm khởi phát hoặc làm nặng các đợt cấp của bệnh nền hô hấp, tim mạch như hen phế quản, phổi tắc nghẽn mạn tính, suy tim. Mẹ bầu nhiễm RSV khi mang thai có nguy cơ nhập viện cao do tiền sản giật, khò khè, khó thở, viêm phổi, sinh non.

Vaccine RSV là biện pháp phòng ngừa chủ động, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, nhập viện, biến chứng và tử vong do RSV gây ra kể trên.

Ai tiêm được vaccine?

Hiện Việt Nam có loại vaccine RSV được chỉ định tiêm một mũi duy nhất cho phụ nữ mang thai ở tuần 24 đến 36 (hiện chưa có khuyến cáo tiêm thêm ở các thai kỳ tiếp theo) và người từ 60 tuổi trở lên. Thai phụ có thể kết hợp tiêm vaccine RSV với các vaccine khác như cúm mùa, uốn ván đơn. Riêng vaccine phòng bạch hầu - ho gà - uốn ván, mẹ bầu nên chờ tối thiểu hai tuần trước khi tiêm ngừa RSV, để đảm bảo hiệu quả với ho gà tốt nhất. Các thử nghiệm lâm sàng cũng khẳng định tiêm đồng thời không làm tăng phản ứng phụ, các phản ứng tại chỗ.

Vì sao không tiêm vaccine cho trẻ?

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt dưới 6 tháng tuổi, có hệ miễn dịch còn non nớt và chưa hoàn thiện nên dễ nhiễm RSV. Hiện chưa có vaccine RSV cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Trẻ không tự tạo ra kháng thể mà nhận thụ động từ mẹ qua nhau thai. Vì vậy, tiêm vaccine RSV trong thai kỳ cho mẹ là giải pháp hiệu quả bảo vệ trẻ ngay khi chào đời.

Hiệu quả của vaccine ra sao?

Dữ liệu lâm sàng cho thấy, tiêm vaccine RSV cho phụ nữ mang thai giúp giảm 81,8% nguy cơ nhiễm trùng hô hấp dưới nặng do RSV cần chăm sóc y tế trong 90 ngày đầu đời, duy trì hiệu lực bảo vệ 69,4% đến 6 tháng tuổi. Thực tế triển khai tại Argentina trong chương trình tiêm chủng quốc gia cho thấy vaccine giảm 71,3% nguy cơ nhập viện vì RSV ở trẻ dưới 6 tháng tuổi.

Với người lớn tuổi, vaccine giúp giảm đến 88,9% nguy cơ mắc bệnh đường hô hấp dưới do RSV so với nhóm không tiêm. Dữ liệu đời thực cũng cho thấy, vaccine giúp giảm nguy cơ nhập viện do RSV ở người lớn tuổi, suy giảm miễn dịch, bệnh mạn tính khoảng 70-80%.

Người đã mắc RSV trước đó có cần tiêm vaccine?

Khác với các bệnh như sởi có miễn dịch gần như suốt đời, miễn dịch sau nhiễm RSV chỉ tồn tại trong thời gian ngắn. Người từng mắc RSV trước đó vẫn rất cần tiêm vaccine vì miễn dịch với RSV không bền vững, vẫn có thể bị tái nhiễm sau một khoảng thời gian ngắn. Lần mắc sau có thể gây triệu chứng nặng, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người cao tuổi hoặc người có bệnh nền.

Thời điểm tiêm vaccine tốt nhất?

RSV có khả năng bùng phát mạnh hơn vào mùa mưa, lạnh, độ ẩm cao. Tại Việt Nam, RSV có thể lưu hành quanh năm với những giai đoạn cao điểm khác nhau. Mùa RSV ở miền Bắc thường kéo dài từ tháng 10 năm trước đến tháng 3 năm sau, miền Trung từ tháng 7-11, miền Nam từ tháng 5-10. Tuy nhiên, dữ liệu trong nước cho thấy mùa dịch không ổn định cố định như các nước ôn đới. Vì vậy, vaccine được khuyến cáo tiêm càng sớm càng tốt nhằm bảo vệ kịp thời trước nguy cơ lây nhiễm RSV bất kỳ thời điểm nào trong năm.

Lạc Tâm