Theo bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC, dại nằm trong nhóm các bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ tử vong cao nhất. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thống kê Việt Nam ghi nhận từ 70 đến 100 trường hợp tử vong mỗi năm. 8 tháng đầu năm 2023, cả nước có 61 ca tử vong, tăng 17 người so với cùng kỳ năm ngoái.
Giới chức nhận định nguyên nhân chủ yếu là người dân chủ quan phòng bệnh, không tiêm vaccine sau khi bị con vật cắn. Vì vậy, các bước xử trí sau khi bị con vật cắn, cào tiếp tục được nhắc lại, trong đó có biện pháp tiêm chủng, nhằm phòng ngừa bệnh dại.
Rửa vết thương ngay khi bị cắn
Bộ Y tế hướng dẫn người dân rửa kỹ các vết thương dưới vòi nước chảy trong vòng 15 phút với xà phòng hoặc nước sạch khi bị chó mèo cắn, cào hoặc có nguy cơ phơi nhiễm. Sau đó, người dân sát khuẩn vết thương bằng cồn 45-70 độ hoặc cồn iốt nhằm giảm thiểu lượng virus dại tại vết cắn.
Rửa vết thương dưới vòi nước sạch bằng xà phòng ngay sau khi bị cắn. Nguồn: Pexcel
Nếu không có cồn iốt, mọi người có thể dùng rượu, xà phòng các loại, dầu gội, dầu tắm để rửa vết thương ngay sau khi bị cắn. Vết thương không cần băng kín, hạn chế rạch, nặn máu, đắp lá do khiến virus xâm nhập nhanh hơn vào cơ thể.
Không chờ chó mèo chết mới tiêm phòng
Virus gây bệnh xâm nhập vào cơ thể thông qua nước bọt của con vật và các vết cắn, cào, liếm. Sau đó, virus chạy dọc theo các dây thần kinh đến tủy sống và não bộ. Tùy theo vị trí vết cắn, lượng virus đi vào cơ thể, thời gian phát bệnh dại ở mỗi người khác nhau, có thể chưa đến một tuần hoặc trên một năm.
Nếu vết cắn ở vùng đầu, mặt, cổ, đầu ngón tay, nơi có các mút thần kinh và gần với hệ thần kinh trung ương, tốc độ virus di chuyển lên não bộ nhanh hơn, thời gian phát bệnh càng ngắn. Khi khởi phát, tỷ lệ tử vong là 100%.
Do đó, khi bị chó cắn, mọi người cần tiêm vaccine phòng càng sớm càng tốt, không nên chờ chó, mèo chết hoặc xác định bị dại thì mới đi tiêm phòng. Bên cạnh đó, người nhà không nên vội đập chết chó, mèo khi bị cắn mà nên báo chính quyền địa phương để có biện pháp xử lý kịp thời.
Tiêm đủ mũi vaccine và huyết thanh
Người chưa chủng ngừa sẽ được chỉ định phác đồ 4-5 mũi vaccine, tiêm bắp hoặc tiêm trong da. Nếu vết thương ở mức độ nặng, bác sĩ có thể chỉ định tiêm thêm huyết thanh kháng dại.
Nên tiêm phòng dại ngay khi bị cắn, không chờ đến khi chó mèo chết. Ảnh: Tuyết Huỳnh
Người đã tiêm phòng hoặc hoàn thành các mũi cơ bản, chỉ cần tiêm thêm hai mũi khi bị chó, mèo cắn. Người dân cần tiêm đủ mũi, đúng lịch để phòng bệnh hiệu quả nhất.
Ngoài ra, tùy vào tình trạng vết thương, bác sĩ có thể chỉ định tiêm ngừa uốn ván trong vòng 24 giờ đầu sau khi bị cắn, do vi trùng uốn ván có mặt khắp mọi nơi, xâm nhập vào cơ thể qua vết thương hở dù lớn hay nhỏ.
Theo dõi sau tiêm ngừa
Sau khi tiêm vaccine, người dân cần ở lại cơ sở tiêm chủng đủ 30 phút để theo dõi và xử trí phản ứng nếu có, đồng thời theo dõi sức khỏe tại nhà 24-48 giờ đồng hồ. Tiêm vaccine có thể gặp một số phản ứng gồm: đau, quầng đỏ, sưng, ngứa tại chỗ tiêm; toàn thân sốt, đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi.
Mọi người nên uống nhiều nước, ăn đầy đủ chất dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý, tập các môn thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, chạy bộ. Người dân không nên uống rượu bia trong thời gian tiêm vaccine để đảm bảo cơ thể sinh miễn dịch tốt nhất.
Nhật Linh