Nhiệt độ ở thành phố tiền tuyến Bakhmut, vùng Donetsk, miền đông Ukraine, nơi lực lượng Nga đang tìm cách khép vòng vây, đã xuống -11 độ C vào cuối tuần qua và chưa khi nào tăng trên mức đóng băng.
Khi mùa đông đến, bùn lầy và những trận mưa cuối thu sẽ nhường chỗ cho tuyết và cái lạnh tê tái -20 độ C hoặc thậm chí thấp hơn. Tuy nhiên, cả Nga và Ukraine đều có lý do để tiếp tục chiến đấu trong thời tiết khắc nghiệt như vậy.
Trong hơn 9 tháng xung đột ở Ukraine, thời tiết vẫn là bên "trung lập", nhưng tới mùa đông, nó chắc chắn sẽ trở thành một thách thức. Mọi hoạt động tác chiến, kể cả đơn giản nhất, cũng sẽ mất nhiều thời gian hơn để tiến hành trong giá lạnh.
Khi đó, lợi thế che phủ nhờ cây cối sẽ giảm đi nhiều hoặc không còn nữa và các binh sĩ cần trang phục ngụy trang màu trắng khi tuyết rơi dày, phủ lên cảnh vật. Khẩu phần ăn cũng phải tăng lên vì binh lính cần tiêu thụ nhiều calo để giữ ấm cơ thể.
Một binh sĩ Ukraine đốt lửa sưởi ấm trên tiền tuyến ở vùng Donetsk, miền đông nước này. Ảnh: Anadolu Agency.
Trên hết, nơi trú ẩn phù hợp và đảm bảo ấm áp là những yếu tố vô cùng quan trọng, vì các binh sĩ cần hong khô quần áo kịp thời khi bị ướt để đề phòng nguy cơ bị hạ thân nhiệt hoặc tê cóng trong cái lạnh khắc nghiệt, theo các chuyên gia quân sự.
"Huấn luyện, tinh thần chiến đấu và khả năng lãnh đạo trở thành những yếu tố sống còn trong tình cảnh này", Ben Barry, cựu chỉ huy xe tăng quân đội Anh từng tham gia lực lượng NATO ở Bosnia trong mùa đông lạnh giá năm 1995-1996, nhấn mạnh. "Bạn rất dễ mất tinh thần khi trời lạnh... Tại Bosnia, tôi đã nhìn thấy những người lính địa phương run cầm cập, không muốn làm bất cứ điều gì ngoài ngồi lỳ trong boong-ke và uống rượu".
Một yếu tố quan trọng khác trên chiến trường mùa đông là việc bên nào có những biện pháp giữ ấm tốt nhất cho binh sĩ và phương Tây đang hỗ trợ rất tích cực cho Ukraine trên phương diện này. Canada hồi tháng 10 cho biết sẽ gửi 500.000 bộ quần áo mùa đông tới Ukraine, Đức với 100.000 áo khoác ấm và Anh với 25.000 bộ trang bị đầy đủ.
Một số nước Bắc Âu cũng đã tuyên bố đóng góp quân phục mùa đông cho Ukraine. Đối với Kiev, thách thức sẽ là làm thế nào để vận chuyển những thiết bị, dụng cụ giữ ấm tới tiền tuyến nhanh chóng.
Về phần Nga, theo giới quan sát, mùa đông sẽ tạo ra thách thức thực sự. Các tờ báo độc lập tại Nga và một số blogger quân sự gần đây liên tục đề cập đến việc những quân nhân mới nhập ngũ theo lệnh động viên một phần phải tự mua trang phục giữ nhiệt và túi ngủ, thậm chí phải yêu cầu cung cấp bếp củi để sưởi ấm.
Trong chiến tranh với quân đội Napoleon năm 1812 hay chiến dịch chống phát xít Đức năm 1941, Nga đã chiến thắng nhờ lợi thế mùa đông, nhưng họ khi đó chiến đấu với vai trò là bên phòng thủ. Còn trong xung đột tại Ukraine hiện nay, Nga là bên tấn công, với vị thế và hoàn cảnh cũng rất khác.
Do tác chiến ở nơi hoàn toàn xa lạ, lực lượng Nga phải dựa vào các tuyến đường sắt để vận chuyển hàng tiếp tế cho binh sĩ nơi tiền tuyến. Nhưng những tuyến đường sắt này rất dễ bị pháo HIMARS tập kích, ảnh hưởng đến khả năng cung cấp vật tư, hậu cần cho binh sĩ.
Tình hình chiến trường ở Ukraine hiện nay khá giống thời điểm tháng 5 và tháng 6. Ở Donbass, giao tranh trước đây diễn ra căng thẳng ở Sievierodonetsk thì nay đang rất cam go ở thành phố Bakhmut gần đó. Quân Nga tại đây đã được củng cố sức mạnh nhờ lực lượng bổ sung rút từ Kherson và đang nỗ lực chiếm Bakhmut bằng ưu thế từ hỏa lực pháo binh.
Bakhmut không có giá trị chiến lược cao, nhưng một số quan chức quân sự Ukraine cho rằng tổng chỉ huy chiến trường Nga, tướng Sergei Surovikin, có thể đã cam kết với Tổng thống Vladimir Putin rằng ông sẽ chiếm phần còn lại của Donbass, gồm hai tỉnh Donetsk và Lugansk, để đổi lấy việc từ bỏ Kherson.
Nhưng ngay cả khi Bakhmut thất thủ, các thành phố quan trọng khác của tỉnh Donetsk là Kramatorsk và Sloviansk đều nằm cách đó 32-40 km, trong khi tiến độ tấn công của Nga đang diễn ra tương đối chậm.
Bảo vệ Bakhmut sẽ rất khó khăn, nhưng các chỉ huy Ukraine nhiều khả năng muốn tìm cách cố thủ để khiến quân đội Nga kiệt sức trong quá trình chiến đấu giữa mùa đông lạnh giá, đồng thời thăm dò suốt chiều dài mặt trận để tìm kiếm các mắt xích yếu nhất của đối phương để tung ra đòn phản công tiếp theo.
Ukraine sẽ muốn tiếp tục phản công để chứng tỏ họ còn duy trì được động lực sau thành công ở Kherson, song họ vẫn cần thời tiết lạnh giá hơn. Việc di chuyển lực lượng hạng nặng gần như là bất khả thi khi mặt đất lầy lội như hiện tại. Nhưng cơ hội sẽ xuất hiện cho Kiev khi mặt đất đóng băng ở nhiệt độ thấp hơn, cho phép xe tăng, thiết giáp hoạt động dễ dàng hơn để tạo ra một cú đột phá mới.
Lính Ukraine trong chiến hào tại một vị trí chiến đấu bên ngoài khu định cư Zaitseve ở khu vực miền đông Donetsk, hồi tháng 2. Ảnh: Reuters.
Câu hỏi đặt ra hiện nay là liệu Ukraine có thể duy trì lực lượng chiến đấu trong bao lâu nữa tại những mặt trận then chốt. Kiev đạt được chiến thắng hồi tháng 9 ở Kharkov, đông bắc đất nước, và tại Kherson ở miền nam vào tháng 11, khi đối phương đều ở phía bên kia các con sông lớn.
Trong cả hai trường hợp, Nga đều tổ chức rút quân. Cả hai bên hiện tại cũng đều biết rằng mùa xuân, chứ không phải mùa đông, sẽ có tính quyết định. Điều này đồng nghĩa có đủ trang phục, thiết bị giữ ấm để vượt qua mùa đông sẽ quan trọng hơn là nỗ lực tiến công để giành chiến thắng trong thời tiết lạnh giá, bình luận viên kỳ cựu Luke Harding từ Guardian đánh giá.
Vũ Hoàng (Theo Guardian)