Đã bao lâu rồi, chúng ta vẫn lay hoay với các vấn đề giáo dục thế hệ trẻ, và nhìn chung là con người trong xã hội Việt Nam? Trọng trách này đặt lên vai ngành giáo dục. Và khách quan mà nói, ngành này làm chưa tốt.
Mỗi khi có những câu chuyện về sự kém cỏi, hoặc tồi tệ, của một số cá nhân hay bộ phận người dân, mọi trăn trở lại dành cho ngành giáo dục. Khi thanh thiếu niên hư, người ta nghĩ đến "nhà trường và gia đình".
Nhưng câu hỏi đặt ra là nếu gia đình không tốt, thì mong đợi gì ở gia đình? Còn nếu gia đình hoặc cá nhân mà tốt rồi, thì liệu có cần đến nhà trường nữa hay không?
Ở đây, tôi xin bàn đến việc thực học, thực đạo, chứ không nói đến nhu cầu phải có bằng cấp. Vậy, chúng ta cần gì ở con người Việt Nam khi nghĩ đến giáo dục?
>> 'Cần kỷ luật những giáo viên che giấu vụ nữ sinh đánh bạn'
>> 'Giáo dục đạo đức học đường nhiều năm không thay đổi'
Theo tôi, có hai khía cạnh:
- Cá nhân chúng ta cần được giáo dục điều gì?
- Và chúng ta muốn những người xung quanh ta được giáo dục cái gì ? Trả lời được hai câu hỏi này, ta sẽ nhìn thấy vai trò đúng đắn của "gia đình và nhà trường".
Cá nhân chúng ta cần gì? Chúng ta có nhu cầu giỏi các kỹ năng nghề nghiệp, kiến thức phát triển cuộc sống, kiến thức làm kinh tế, kiến thức giải quyết vấn đề... Những điều này phục vụ cho bản thân chúng ta.
Vì thế, giả sử như ngành giáo dục không dạy (chưa nói đến là áp đặt hoặc ra tiêu chuẩn buộc chúng ta phải theo trong quan điểm chủ quan của ngành), thì chúng tôi vẫn phải "tầm sư học đạo". Có cầu, tự khắc có cung và thị trường sẽ điều chỉnh giá cả
Về chất lượng, nói đâu xa, những kỹ năng kiến thức như ngoại ngữ, máy tính, nghệ thuật ...nhà trường phổ thông hay thậm chí đại học dạy kém hơn nhiều cả về chất lẫn về lượng so với các trung tâm, các công ty, các học viện.
Thi cử thì khốn khổ cho cả nước, chứ người ta thi các chứng chỉ tiếng Anh như IELTS, TOEFL, TOEIC ... quy mô quốc tế mà có thấy gì kinh khủng lắm đâu?
Cả một lực lượng nhân tài các lập trình viên, đồ họa kỹ thuật số, nghệ sĩ, thợ bậc ca0... đa số đều không xuất phát từ nhà trường mà đều từ những con đường đi riêng cá nhân.
>>Không thể 'giơ cao đánh khẽ' 5 nữ sinh đánh hội đồng bạn cùng lớp
>> Học sinh Sài Gòn đóng cảnh nhạy cảm - 'thà vẽ đường cho hươu chạy đúng'
Cùng lắm thì trường lớp "chính quy" (ý nói những trường lớp do ngành giáo dục tổ chức và vận hành) chỉ giúp họ có lượng kiến thức cơ bản ban đầu mà thôi. Vì thế, ngành giáo dục đừng nên "cầm đèn chạy trước ô tô", "lo bò trắng răng". Nếu người dân cần học cái gì, xã hội sẽ đáp ứng theo quy luật Cung - Cầu.
- Nhưng ngược lại, chúng ta cần gì ở những người quanh ta? Chúng ta cần họ biết tôn trọng lợi ích của ta, cần họ sống văn minh có ý thức, cần họ hợp tác, cần họ trung thực, tự giác...
Đây là những đặc tính mà tự nhiên tính ích kỷ của con người luôn chống lại. Nếu không có sự giáo dục của xã hội, của nhà trường, đừng đòi hỏi là cá nhân bỗng nhiên tự giác hay mong chờ gia đình của các cá nhân đó dạy họ.
Chẳng hạn một gia đình có lịch sử cha mẹ là dân giang hồ, lấy gì mong họ tự nhiên dạy con họ làm người trí thức, hiền lành? Vì thế, đây mới chính là vai trò định hình giáo dục, bên cạnh đó là phải có sự định hình và hỗ trợ của ngành truyền thông, ngành văn hóa...
Ở vế thứ nhất, không có ngành giáo dục, cá nhân vẫn tự phát triển được trong một xã hội Cung - Cầu. Ở về thứ hai, không có ngành giáo dục, xã hội sẽ rất lộn xộn, bát nháo, tựa như một đội quân ô hợp không có kỷ luật.
Thời đại đã thay đổi. Nhân loại đã thay đổi rất nhiều so với nhiều thập kỷ trước đây. Công nghệ thông tin bùng nổ từ lâu rồi. Chúng ta không thể cứ lạc hậu và đắm đuối với những góc nhìn cũ, quan niệm cũ nay đã lỗi thời.
>> Chia sẻ bài viết của bạn cho trang Ý kiến tại đây.
