Sau những ngày bão gây mưa lớn, nhiều tuyến phố ở các tỉnh miền Bắc ngập sâu, hàng loạt xe máy phải lội nước đến nửa bánh. Dù phần lớn xe vẫn nổ máy và sử dụng được sau khi qua vùng ngập, nước và bùn có thể đã len vào nhiều bộ phận bên trong. Nếu không kiểm tra, vệ sinh và thay thế sớm, người dùng có thể phải chi từ vài trăm nghìn đến vài triệu đồng vì hỏng động cơ, gỉ sét hoặc chập điện.
Xe đang được kiểm tra, sửa chữa tại Hà Nội sau cơn bão Kajiki vào tháng 8/2028. Ảnh: Minh Quân
Thay dầu máy và dầu láp
Dầu máy có vai trò chính là bôi trơn và làm mát buồng đốt. Khi xe lội qua vùng ngập, đặc biệt là ngập quá nửa bánh, nước rất dễ xâm nhập vào khoang máy qua ống thông hơi (breather tube) hoặc khe hở ở que thăm dầu. Khi này, dầu sẽ chuyển màu trắng đục như cà phê sữa, mất hoàn toàn tác dụng bôi trơn. Nếu tiếp tục sử dụng, các chi tiết như piston, xéc-măng, trục khuỷu, bạc đạn sẽ bị mài mòn, dẫn đến kẹt piston, bó máy hoặc gãy tay biên.
Với xe tay ga, cần thay thêm dầu láp (dầu hộp số) vì bộ phận này cũng có ống thông hơi, dễ bị nước lọt vào khiến bánh răng truyền động bị gỉ hoặc mòn nhanh, gây tiếng rít và rung mạnh khi chạy. Một lần thay dầu máy chỉ tốn khoảng 150.000-200.000 đồng, trong khi sửa bó máy có thể mất tới 3-5 triệu đồng.
Làm khô và vệ sinh lọc gió
Lọc gió của xe máy thường nằm ở vị trí khá thấp, đặc biệt với xe tay ga, nên gần như sẽ bị ẩm sau khi xe lội nước. Khi lọc bị ướt hoặc bám bùn, không khí nạp vào buồng đốt bị cản trở, khiến xe hao xăng, giảm công suất và dễ chết máy giữa đường.
Do đó, chủ xe nên tháo nắp hộp lọc gió, kiểm tra miếng lọc. Nếu chỉ ẩm nhẹ, có thể phơi khô dưới nắng hoặc sấy. Nhưng nếu miếng lọc bị bẩn, đen hoặc mốc, chủ xe cần thay mới ngay. Giá một miếng lọc gió từ vài chục đến hơn một trăm nghìn đồng, tùy dòng xe. Trong khi việc để lọc nghẹt lâu ngày có thể khiến xe hao xăng 20-30% và ảnh hưởng đến cảm biến khí nạp.
Nhân viên đang thay thế lọc gió cho xe tay ga. Ảnh: Minh Quân
Kiểm tra và sấy khô bugi
Bugi là nơi tạo tia lửa điện để đốt cháy hỗn hợp xăng - gió, nên chỉ cần một chút ẩm cũng khiến xe đề khó, nổ hụt, hoặc chết máy đột ngột. Sau khi lội nước, chủ xe nên tháo bugi ra kiểm tra đầu sứ và chân kim.
Nếu đầu bugi có dấu hiệu ướt hoặc bám bùn, chủ xe cần lau khô, xịt dung dịch chống ẩm (như RP7) rồi lắp lại. Nếu bỏ qua bước này, phần đầu bugi dễ bị ẩm hoặc gỉ sét, khiến tia lửa đánh yếu, máy nổ không đều, tốn xăng và lâu ngày có thể làm hỏng bộ phận đánh lửa.
Làm khô ống xả và hệ thống truyền động
Ống xả (pô) là nơi dễ giữ nước nhất. Khi xe lội sâu, nước có thể tràn ngược vào trong, khiến pô phát ra tiếng "ọc ọc" hoặc yếu hơi. Chủ xe cần dựng chân chống giữa, nghiêng nhẹ xe để nước thoát ra, rồi nổ máy ở chế độ không tải trong vài phút để hơi nóng khiến nước bốc hơi ra ngoài.
Với xe tay ga, khu vực truyền động bằng dây curoa đặc biệt nhạy nước. Khi nước ngấm vào, dây bị trượt, rung, hoặc phát tiếng rè khi tăng ga. Nếu không tháo ra lau khô kịp thời, dây có thể lão hóa sớm, khiến xe mất truyền động giữa đường vì đứt hoặc nứt dây. Với hệ thống truyền động này, thợ sửa xe sẽ tháo nắp hộp truyền động, lau khô bánh đà, puly và dây curoa, sau đó tra mỡ trục bi để phục hồi độ trơn.
Nước bắn ra từ ống xả của xe tay ga sau khi lội nước. Ảnh: Minh Quân
Kiểm tra phanh, dây ga và ổ khóa
Sau khi ngâm nước, các chi tiết kim loại như má phanh, dây ga, dây phanh và ổ khóa rất dễ rỉ sét, khiến xuất hiện tình trạng phanh kêu tiếng động lạ, bó phanh, tay ga, tay phanh bị rít.
Chủ xe có thể tự rửa sạch bùn cát ở má phanh, sau đó phanh thử nhiều lần ở tốc độ thấp để làm khô má phanh. Dây phanh, dây ga cần xịt dung dịch bôi trơn để tránh khô cứng, còn ổ khóa nên được tra dầu chống rỉ.
Nếu không xử lý những chi tiết trên, lớp rỉ sẽ lan dần vào bên trong, làm đứt dây phanh hoặc kẹt ổ khóa, có thể gây nguy hiểm khi đang chạy.
Kiểm tra hệ thống điện và ắc-quy
Nước lụt có thể len vào các đầu nối điện, công tắc, ổ khóa và hộp điều khiển khi xe lội nước. Nhiều xe vẫn chạy bình thường ngay sau khi lội nước, nhưng vài ngày sau bắt đầu xuất hiện hiện tượng đề yếu, đèn chập chờn, còi kêu nhỏ hoặc chết máy giữa đường, đây là dấu hiệu của việc oxy hóa chân tiếp xúc của các chi tiết hệ thống điện.
Người dùng nên tháo yên, mở nắp bình ắc-quy, kiểm tra các đầu nối, lau khô và xịt dung dịch chống ẩm. Các xe ga đời mới có hệ thống phun xăng điện tử (FI) càng cần kiểm tra kỹ, vì chỉ một mối chập nhỏ cũng có thể khiến bộ điều khiển ECU bị hỏng, chi phí thay mới lên tới vài triệu đồng.
Các bước trên chủ xe có thể tự thực hiện nếu am hiểu kỹ thuật và có đủ dụng cụ cơ bản. Tuy nhiên, với xe tay ga hoặc xe đời mới có nhiều chi tiết điện tử, tốt nhất chủ xe nên mang tới gara uy tín để thợ kiểm tra. Những nơi này có thiết bị sấy, dụng cụ tháo chuyên dụng và dung dịch xử lý chống ẩm, giúp xe được làm khô triệt để và tránh hư hại về sau.
Hồ Tân