"Mọi hoạt động thăm dò, khảo sát và nghiên cứu khoa học tại quần đảo Hoàng Sa mà không được sự cho phép của Việt Nam là xâm phạm chủ quyền và các quyền liên quan của Việt Nam, bất hợp pháp và vô giá trị", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng nói trong cuộc họp báo thường kỳ chiều 8/7.
Tàu nghiên cứu Đại học Trung Sơn trong một chuyến thử nghiệm trên biển. Ảnh: Xinhua.
"Như đã nhiều lần khẳng định, Việt Nam có đầy đủ bằng chứng lịch sử và cơ sở pháp lý để khẳng định chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, cũng như các quyền hợp pháp với các vùng biển của Việt Nam được xác định phù hợp với Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982", bà Hằng nói thêm.
Truyền thông Trung Quốc hồi đầu tuần cho biết tàu nghiên cứu mang tên Đại học Trung Sơn dự kiến thực hiện chuyến đi đầu tiên tới Biển Đông vào tháng 10. Con tàu được đóng tại Nhà máy Đóng tàu Giang Nam Thượng Hải, nơi chế tạo tàu sân bay thứ hai và thứ ba của Trung Quốc.
Yu Weidong, giáo sư thuộc Trường khoa học khí quyển của Đại học Trung Sơn, nói rằng con tàu sẽ tới quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam vào tháng 10 để "nghiên cứu hơi ẩm ở vùng ranh giới phía tây Biển Đông cùng các vùng biển lân cận nhằm có thể cung cấp hỗ trợ khoa học trong phòng chống thiên tai".
Yu cho biết tàu Đại học Trung Sơn sẽ nghiên cứu các lĩnh vực gồm khí quyển đại dương, đáy biển, sinh vật biển và khảo cổ học do Biển Đông là khu vực cung cấp hơi ẩm chính cho các trận mưa ở miền nam Trung Quốc, các trận siêu bão xuất phát từ Biển Đông hàng năm phá hủy nghiêm trọng hệ sinh thái tại nước này.
Truyền thông Trung Quốc gọi tàu nghiên cứu Đại học Trung Sơn là "phòng thí nghiệm di động cỡ lớn trên biển". Tàu dài 113 m, rộng 19,4 m với lượng giãn nước 6.880 tấn, là tàu nghiên cứu lớn nhất của Trung Quốc. 760 mét vuông mặt sàn trên tàu dành cho các phòng thí nghiệm cố định, hơn 610 mét vuông dành cho 10 phòng thí nghiệm di động kiểu container.
Tàu có một sàn đáp trực thăng để chuyển người và thiết bị, đồng thời cho phép vận hành máy bay không người lái (UAV) để mở rộng phạm vi quan sát khoa học trên không, mặt biển và đáy biển. Một radar thời tiết dạng mảng pha sẽ được lắp trên tàu vào năm 2022.
Trung Quốc nói rằng các nghiên cứu hàng hải sẽ phục vụ lợi ích cộng đồng, song các nước ven Biển Đông nghi ngờ điều này. Trung Quốc đơn phương vẽ ra cái gọi là "đường 9 đoạn" nhằm nêu yêu sách chủ quyền phi lý với phần lớn diện tích Biển Đông. Ngoài chiếm đóng trái phép Hoàng Sa, Trung Quốc còn chiếm đóng trái phép nhiều thực thể thuộc Trường Sa của Việt Nam.
Đầu tháng 7/2019, tàu Địa chất Hải dương 8 cùng các tàu hộ tống của Trung Quốc đã xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) và thềm lục địa Việt Nam ở phía nam Biển Đông. Đến cuối tháng 10/2019, nhóm tàu này rời đi. Việt Nam đã nhiều lần lên tiếng phản đối hoạt động nhóm tàu nói trên của Trung Quốc.
Vũ Anh