BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC, khuyến cáo như trên trong bối cảnh TP HCM ghi nhận 507 ca sốt xuất huyết vào tuần giữa tháng 6, tăng hơn 50% so với trung bình 4 tuần trước. Riêng Bệnh viện Nhi đồng 1 ghi nhận 108 ca sốc sốt xuất huyết trong 6 tháng đầu năm, tăng gần gấp đôi so với cùng kỳ năm 2024.
Sốc sốt xuất huyết thường xảy ra vào ngày 3 đến ngày thứ 7 của bệnh, đặc biệt khi chuyển từ sốt cao sang hạ sốt. "Sốc xảy ra đột ngột, thường vào lúc bệnh nhân hoặc người nhà cho rằng đã hồi phục, khiến cả người bệnh và người nhà không kịp xử trí", bác sĩ Chính nói, thêm rằng đây là giai đoạn cực kỳ nguy hiểm.
Bệnh nhi 12 tuổi quê ở Trà Vinh, bị sốc sốt xuất huyết, phải truyền hơn 10 lít máu và chế phẩm máu, đã vượt qua nguy kịch, điều trị tại Bệnh viện Nhi đồng 1. Ảnh: Bệnh viện Nhi đồng 1
Lúc này, virus sốt xuất huyết (Dengue virus) nhanh chóng nhân lên trong các tế bào miễn dịch, kích hoạt phản ứng viêm mạnh mẽ, giải phóng nhiều chất trung gian gây viêm như cytokine. Thành mạch máu bị tổn thương, tăng tính thẩm thấu khiến huyết tương dễ thoát ra ngoài, khiến máu còn lại bên trong cơ thể nhanh chóng bị cô đặc. Thể tích tuần hoàn máu giảm mạnh, khiến các cơ quan không nhận đủ máu và oxy. Nếu không cấp cứu và điều trị kịp thời, người bệnh có thể thiếu oxy toàn thân, suy đa cơ quan như suy gan, suy thận, suy tim, trụy tim, phù phổi cấp, rối loạn đông máu nặng dẫn đến tử vong...
Bên cạnh đó, virus sốt xuất huyết cũng gây ra tình trạng rối loạn đông máu. Virus làm giảm số lượng và giảm chức năng của tiểu cầu, là tế bào giúp cầm máu. Lúc này, cơ thể bị mất máu tự nhiên, có thể chảy máu ồ ạt không kiểm soát kết hợp với giảm thể tích tuần hoàn, có thể gây tử vong.
Theo bác sĩ Chính, người từng mắc sốt xuất huyết có nguy cơ sốc cao hơn nếu tái nhiễm một chủng virus khác do xảy ra cơ chế "tăng cường phụ thuộc kháng thể" (ADE). Virus có bốn type huyết thanh Den-1, Den-2, Den-3 và Den-4. Nếu nhiễm lần thứ hai với một type khác, kháng thể sinh ra từ lần trước không tiêu diệt được virus mới, ngược lại liên kết với type virus mới nhiễm, tạo điều kiện cho mầm bệnh nhân lên nhanh chóng. Lúc này, bệnh tiến triển nhanh, nguy cơ rơi vào sốc nặng cao hơn.
Trẻ tiêm vaccine phòng sốt xuất huyết tại Trung tâm tiêm chủng VNVC. Ảnh: Diệu Thuần
Do đó, để phòng nguy cơ sốc sốt xuất huyết, bệnh nhân cần tuân thủ điều trị. Bệnh nhân cần thăm khám hàng ngày, xét nghiệm kiểm tra số lượng tiểu cầu. Trong giai đoạn hạ sốt hoặc hết sốt từ ngày 3 đến ngày 7, người bệnh không nên chủ quan, nhập viện ngay khi có dấu hiệu như: đau bụng dữ dội, nôn liên tục, chảy máu lợi, chân răng, nôn ra máu, đi cầu phân đen, tay chân lạnh, chảy máu âm đạo không liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt...
Bệnh sốt xuất huyết hiện có thể phòng ngừa nhờ vaccine. Mũi tiêm chỉ định cho trẻ em từ 4 tuổi và người lớn. Hiệu quả bảo vệ của vaccine hơn 80% và giảm nguy cơ nhập viện hơn 90%. Lịch tiêm gồm hai liều cách nhau ba tháng.
Người từng mắc sốt xuất huyết vẫn cần tiêm vaccine. Việc tiêm vaccine sẽ giúp ngăn ngừa tái nhiễm với các chủng virus khác, từ đó giảm nguy cơ bệnh nặng. Phụ nữ nên tiêm vaccine trước mang thai, tốt nhất ba tháng hoặc tối thiểu một tháng.
Anh Ninh