Hiện tượng mao dẫn là hiện tượng chất lỏng tự dâng lên cao trong vùng không gian hẹp mà không cần, thậm chí ngược hướng, với ngoại lực (như trọng lực). Hiện tượng có thể quan sát với nước ở các ống tiết diện nhỏ, các khe rất hẹp giữa hai tấm kính...
Nguyên nhân do chất lỏng có lực dính ướt (lực liên kết giữa chất lỏng và vật liệu chứa nó) và sức căng bề mặt (lực liên kết của chất lỏng ở trên bề mặt). Khi lực dính ướt lớn hơn sức căng bề mặt thì chất lỏng trong ống mao dẫn được kéo lên trên bề mặt chất lỏng một khoảng (giống như trong ống mao dẫn của thực vật).
Ngược lại, nếu lực dính ướt nhỏ hơn sức căng bề mặt (khi ống mao dẫn bằng vật liệu kém dính ướt như lá khoai, lá dọc mùng hoặc chất lỏng có lực căng bề mặt lớn như thủy ngân...) thì chất lỏng trong ống mao dẫn được kéo xuống dưới bề mặt chất lỏng một khoảng.
Kích thước của ống mao dẫn quyết định đến việc vận chuyển nước và chất khoáng từ rễ lên các bộ phận trên cao của thực vật (đường kính ống mao dẫn càng nhỏ thì nước và chất khoáng dâng lên càng cao). Ngoài ra, gió và sự thoát hơi nước ở miệng ống mao dẫn cũng thúc đẩy quá trình vận chuyển nước và chất khoáng lên trên của chúng.
Ngược lại, gió và sự thoát hơi nước ở thực vật có vai trò quyết định đến quá trình thẩm thấu để vận chuyển nước và chất khoáng qua chất gỗ, lá cây. Hiện tượng thẩm thấu trong cây xuất hiện do chênh lệch áp suất nước ở các bộ phận của cây (nước và chất khoáng thẩm thấu từ nơi có áp suất cao tới nơi có áp suất thấp qua chất gỗ, lá...).
Tốc độ thẩm thấu chủ yếu phụ thuộc vào độ chênh lệch của áp suất. Nhìn chung quá trình vận chuyển nước và chất khoáng qua thẩm thấu diễn ra chậm và yếu hơn so với qua mao dẫn. Tốc độ thẩm thấu chịu tác động mạnh từ các yếu tố bên ngoài như gió, độ ẩm môi trường...
Câu 3: Nhiều loài thực vật sau khi bị ngập nước một thời gian nhất định thì bị héo dần và chết là vì: