Xe dẫn tốc là phương tiện chạy phía trước nhóm VĐV dẫn đầu trong một cuộc đua với nhiệm vụ dẫn đường, thiết lập tốc độ ổn định và đôi khi cung cấp thông tin về thời gian. Ở các giải marathon tại Việt Nam, xe đạp được dùng chủ yếu. Tuy nhiên, một số giải gần đây bắt đầu sử dụng ô tô điện với những đặc tính nổi trội như khả năng duy trì tốc độ một cách chính xác và không thải khói ra phía sau, làm khó VĐV.
Năm 2019, huyền thoại marathon thế giới Eliud Kipchoge đi vào lịch sử khi hoàn thành cự ly marathon dưới hai giờ tại thử thách Ineos 1:59 ở Áo. Để đạt được thành tích 1 giờ 59 phút 40 giây - gần như không sai lệch với kịch bản tính toán ban đầu - Kipchoge nhận được sự hỗ trợ toàn diện từ đội pacer (người dẫn tốc) và một chiếc xe điện dẫn tốc được lập trình chính xác.
Xe này được trang bị bảng LED hiển thị thời gian thực, laser định hướng cho pacer, và hệ thống kiểm soát vận tốc với sai số dưới 0,1 km/h. Theo Peter Vint, Giám đốc hiệu suất của Ineos 1:59, chỉ cần xe chạy sai lệch 0,1 km/h trong 42,195 km, Kipchoge có thể đã không phá được mốc lịch sử. Từ đó có thể thấy, xe dẫn tốc không đơn thuần chỉ là "mở đường", mà còn đóng vai trò như một thiết bị hỗ trợ hiệu suất, thậm chí ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả.
Xe dẫn đường có bảng điện tử báo tốc độ, chiếu đèn laser nhằm tối ưu vị trí của pacer và Kipchoge. Ảnh: Ineos.
Dù mang lại nhiều lợi ích chiến thuật, việc sử dụng xe dẫn tốc - đặc biệt là xe chạy xăng hoặc dầu - có thể gây ra những tác động tiêu cực, nhất là trong các giải phong trào có quy mô hàng nghìn người.
VĐV phong trào Đan Quyết - người từng nhiều lần đứng trong top đầu các giải marathon lớn ở Việt Nam - cho rằng xe dẫn tốc cần được kiểm soát kỹ lưỡng về khoảng cách và công nghệ, tránh tạo lợi thế không công bằng. "Nếu xe đi quá gần runner, đặc biệt là loại xe lớn, nó có thể tạo hiệu ứng khí động học, giống như một pacer di động, giúp giảm sức cản gió. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến tính khách quan của cuộc đua", anh nhận định.
Quan trọng hơn, xe chạy bằng động cơ đốt trong còn có thể thải khí và gây tiếng ồn - điều tối kỵ trong một môn thể thao sức bền, nơi hơi thở và nhịp tim đóng vai trò sống còn. Runner hít thở sâu liên tục, nên việc hít phải khí thải từ xe có thể ảnh hưởng đến hô hấp, đặc biệt với những người chạy gần phía sau xe trong quãng đường dài.
Nhiều giải đấu tại Việt Nam thời gian qua bắt đầu chuyển hướng dùng xe điện dẫn tốc. Gần đây nhất, một chiếc Volvo EC40 chạy hoàn toàn bằng điện đã được sử dụng tại giải Aquaman Vietnam tổ chức ở Vũng Tàu.
Tại giải VnExpress Marathon Volvo All-Star 2025 - sẽ diễn ra ngày 20/4 tới tại Hà Nội - ban tổ chức cũng lên kế hoạch đưa xe điện vào hỗ trợ dẫn tốc cho nhóm VĐV elite ở cự ly full marathon trong nửa đầu chặng đua. Đại diện ban tổ chức cho biết: "Chúng tôi chọn xe điện không chỉ vì tính năng kỹ thuật ổn định mà còn vì tính thân thiện môi trường và phù hợp với xu hướng tổ chức các giải chạy xanh".
Xe điện Volvo EC40 dẫn đoàn giải Aquaman Vietnam hồi tháng 12 năm ngoái tại Vũng Tàu. Ảnh:AV
Do cung đường có dạng vòng lặp, cộng thêm cự ly half marathon xuất phát sau, nên xe dẫn tốc sẽ chỉ hoạt động trong nửa đầu chặng (21 km) để đảm bảo an toàn cho các nhóm VĐV, ban tổ chức cho biết. Đây vẫn là quãng đường dẫn tốc dài nhất mà một chiếc ôtô từng thực hiện ở Việt Nam.
Bên cạnh việc giảm thiểu tác động đến môi trường, xe điện còn vận hành êm ái, không gây ồn, giúp giữ nhịp tâm lý và nhịp chạy của VĐV ổn định hơn. Đây là yếu tố quan trọng trong các chặng đua dài, nơi mọi xao nhãng nhỏ đều có thể ảnh hưởng đến thành tích cá nhân.
Ở khía cạnh tổ chức, việc lựa chọn xe điện còn thể hiện định hướng phát triển bền vững, có trách nhiệm của ban tổ chức - điều ngày càng được cộng đồng VĐV và các nhà tài trợ quan tâm.
Xe dẫn tốc là một phần quan trọng của những cuộc đua marathon hiện đại. Nhưng để phát huy hết vai trò hỗ trợ VĐV mà không làm tổn hại đến tính công bằng và trải nghiệm của người tham gia, xe điện đang nổi lên như một giải pháp tối ưu - cả về kỹ thuật lẫn giá trị bền vững. Trong tương lai, việc quy chuẩn hóa loại phương tiện này có thể trở thành xu hướng bắt buộc với các giải marathon chuyên nghiệp tại Việt Nam và quốc tế.
VnExpress Marathon Volvo All-Star 2025 diễn ra ngày 20/4 tại Hà Nội. Hiện, ban tổ chức đang mở đăng ký giai đoạn Super Early Bird với mức giá 750.000 đồng cho cự ly 21km và 950.000 đồng cho cự ly 42km. Bib Regular, bán từ ngày 21/3 tới 10/4, lần lượt có giá 1 triệu đồng và 1,2 triệu đồng cho hai cự ly. Runner quan tâm xác minh thông tin tại đây.
Sự kiện tổ chức bởi Báo điện tử VnExpress, Công ty Cổ phần dịch vụ trực tuyến FPT, với sự đồng hành của Đối tác chính thức Volvo Car Vietnam.
Lan Anh
- Cộng đồng 'dậy sóng' vì huy chương VnExpress Marathon Huế
- Đường chạy phong cách 'ngôi đền tốc độ' của VM Volvo All-Star
- Lịch trình 48 giờ du lịch - chạy bộ ở Huế
- Những yếu tố khiến VnExpress Marathon Volvo All-Star lý tưởng để phá PR
- Huy chương VnExpress Marathon Volvo All-Star lấy cảm hứng từ tốc độ