Chị Hương (32 tuổi, Hà Nội) cho biết bị sổ mũi, ho, đau họng vào tháng trước. Khi đó, chị mang thai hơn một tháng, mới chỉ có túi thai nên không uống thuốc. Tuy nhiên, các triệu chứng kéo dài dai dẳng đến tuần thứ ba, cùng với công việc phải nói nhiều khiến chị Hương ho liên tục.

"Tôi ra hiệu thuốc mua chai siro ho, lọ xịt rửa mũi, viên giải cúm cho bà bầu để dùng 5 ngày, nhưng triệu chứng vẫn không hết. Tôi sợ ảnh hưởng đến em bé khi bệnh cứ dai dẳng", người phụ nữ nói và cho biết mất thêm một tuần nằm viện để kiểm soát triệu chứng cúm.

Tương tự, chị Ngọc (28 tuổi, Bắc Giang) mang thai 37 tuần, ho và sốt 39 độ C suốt 2 ngày qua. Thai phụ mô tả "bị ho đến cứng cả bụng, mệt mỏi, rất khó thở". Tại bệnh viện địa phương, chị được chẩn đoán mắc cúm, nguy cơ sinh non, nhập viện điều trị.

Hai trường hợp nói trên đều chưa tiêm vaccine cúm, cho biết không dự đoán được bệnh cúm trở nặng. Chị Ngọc cho biết: "Mấy người bạn nói rằng họ không tiêm cúm và vẫn khỏe mạnh khi có em bé nên tôi cũng chủ quan. Qua đợt này, tôi mới biết sợ".

BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC, cho biết nhiều phụ nữ có kế hoạch mang thai song chưa chủ động phòng cúm. Họ cho rằng cúm chỉ là bệnh nhẹ, có thể tự khỏi, vì vậy không cần thiết tiêm ngừa.

Thực tế, cúm có tỷ lệ biến chứng nặng cao trên phụ nữ mang thai do miễn dịch cơ thể suy giảm tự nhiên, thay đổi nội tiết tố. Tại Việt Nam chưa có thống kê về tỷ lệ thai phụ phải nhập viện do cúm. Trên thế giới, Mỹ ghi nhận gần 50% số ca nhập viện tại 14 tiểu bang liên quan đến mắc cúm khi mang bầu chỉ trong tháng 12/2022, trong bối cảnh tỷ lệ tiêm phòng cúm ở nước này giảm 10% so với cùng kỳ năm 2021.

Theo bác sĩ Chính, thai phụ mắc cúm thường sốt cao trên 39 độ, toàn thân nhức mỏi, ngạt mũi, đau họng, khó thở, thời gian khỏi bệnh lâu hơn bình thường. Trong đó, sốt khiến nhiệt độ cơ thể tăng cao, tác động tiêu cực đến phôi thai. Virus cúm có thể gây sảy thai, sinh non, thai lưu hoặc dị tật thai nhi như hở hàm ếch, tim bẩm sinh... khi mắc trong 3 tháng đầu thai kỳ.

Biến chứng phổ biến nhất của cúm là viêm phế quản dẫn đến viêm phổi. Trên phụ nữ mang thai, viêm phổi làm tăng nguy cơ thở máy, sử dụng kháng sinh liều cao, ECMO (hệ thống oxy hóa màng ngoài cơ thể), ảnh hưởng an toàn của mẹ và em bé.

Nhiều loại cúm đã có thuốc đặc trị song gây ảnh hưởng thai nhi, do đó không được khuyến cáo sử dụng cho thai phụ. Thai phụ sẽ được điều trị triệu chứng, ví dụ dùng thuốc kháng sinh chống bội nhiễm có chỉ định của bác sĩ, điều dưỡng thông thường bằng cách vệ sinh răng miệng, dùng thuốc nhỏ mũi, chống nhiễm trùng cơ hội...

Tiêm vaccine là biện pháp hiệu quả nhất để phòng cúm cho phụ nữ mang thai, theo bác sĩ Chính. Vaccine cúm được chứng minh giảm khoảng 1/2 nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính và khoảng 72% nguy cơ nhập viện ở thai phụ, 27% tỷ lệ sinh non. Thai phụ tiêm phòng cúm còn giúp truyền kháng thể cho thai nhi, bảo vệ em bé trong 6 tháng đầu đời.

Bác sĩ Chính cho biết Việt Nam sử dụng vaccine cúm bất hoạt, ví dụ Vaxigrip Tetra (Pháp), Influvac Tetra (Hà Lan). Đây là vaccine được chế tạo từ virus có vật chất di truyền đã bị phá hủy, không còn khả năng lây nhiễm nhưng có khả năng kích hoạt phản ứng miễn dịch. Loại vaccine này an toàn với thai phụ, có hiệu quả tốt nhất khi tiêm trước khi mang thai, tiêm trong 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối thai kỳ.

Bên cạnh đó, phụ nữ mang thai cần phòng bệnh bằng cách tránh tiếp xúc người mắc bệnh, nơi đông người, vệ sinh mũi họng và bàn tay, tăng bổ sung dinh dưỡng và tập thể dục rèn luyện sức khỏe, ngủ đủ giấc, giữ tinh thần lạc quan, vui vẻ...

Chi Lê

*Tên bệnh nhân được thay đổi.