Theo Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, khi nói đến tác hại của rượu bia, mọi người thường nghĩ ngay đến hậu quả gây rối loạn tâm thần, xơ gan và tai nạn giao thông. Thực tế hậu quả của uống rượu bia đa dạng và phức tạp hơn rất nhiều. Chúng ẩn họa nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm phổ biến hiện nay.
Rượu bia là nguyên nhân trực tiếp của ít nhất 30 bệnh và nguyên nhân gián tiếp của 200 loại bệnh tật, chấn thương. Thống kê của WHO cho thấy số ca tử vong do hậu quả của rượu bia, các bệnh không lây nhiễm như tim mạch, đái tháo đường và ung thư chiếm tới 46%. Tiếp theo là chấn thương, chủ yếu là tai nạn giao thông và bệnh đường tiêu hóa như xơ gan.
Trong thực tế không thể có một tiêu chuẩn chung uống bao nhiêu rượu bia là có hại . Ảnh: T.P
Tác hại của rượu bia chính là do chất cồn (ethanol) gây ra thông qua 3 cơ chế trực tiếp chính gồm:
- Với liều nhỏ và từ từ, chất cồn gây độc mạn tính cho các cơ quan và mô trong cơ thể, làm tổn thương tế bào và dẫn đến hậu quả là mắc các bệnh mạn tính như ung thư, bệnh lý tim mạch, đái tháo đường...
- Khi uống nhiều, chất cồn gây nhiễm độc cấp tính, tác động lên cấu trúc và dẫn truyền của thần kinh trung ương, làm rối loạn phối hợp động tác, giảm tỉnh táo, rối loạn nhận biết, ảnh hưởng đến hành vi, từ đó gây ra các hậu quả cho người uống và người xung quanh như tai nạn, bạo lực, hành vi nguy cơ...
- Chất cồn là chất hướng thần gây nghiện làm cho người uống phải gia tăng liều dùng và tái sử dụng. Việc uống rượu bia thường xuyên dẫn đến thích nghi thần kinh khiến cho việc giảm liều lượng hoặc ngừng uống sẽ dẫn đến hội chứng "cai rượu". Lệ thuộc rượu bia sẽ gây loạn thần do rượu và dẫn đến mắc các bệnh mạn tính cũng như gây ra các hậu quả trước mắt và gánh nặng lâu dài cho xã hội.
Chất cồn có thể tương tác xấu với các chất hóa học khác trong cơ thể, làm trầm trọng thêm những tổn thương thể chất và tinh thần có sẵn.
Trong thực tế không thể có một tiêu chuẩn chung uống bao nhiêu là có hại vì nguy cơ do uống rượu bia khác nhau phụ thuộc vào tuổi, giới tính và các đặc tính sinh học khác của từng người, cũng như hoàn cảnh và cách thức uống. Thậm chí một số cá nhân dễ bị tổn thương còn bị tăng tính nhạy cảm đối với tính độc, kích thích tâm thần và gây nghiện của rượu bia. Các bằng chứng khoa học cho thấy uống một lượng rất nhỏ rượu bia cũng có thể gây ra các nguy cơ và hậu quả sức khỏe nhất định.
Năm 2016 cơ quan y tế của Anh đã ban hành khuyến nghị mới về sử dụng đồ uống có cồn. Uống rượu bia với bất kỳ mức độ nào cũng làm tăng nguy cơ gây các bệnh ung thư. Nam giới không nên uống quá 14 đơn vị trong một tuần (1 đơn vị cồn của Anh tương đương 8 gram cồn nguyên chất). Các nghiên cứu công bố của châu Âu cũng khẳng định nguy cơ tử vong do bệnh tật và tai nạn thương tích sẽ tăng lên đáng kể nếu một người uống nhiều hơn 2 đơn vị cồn trong một ngày.
Hiện nay một số ý kiến cho rằng nếu uống bia thì ít gây hại cho sức khỏe hơn so với uống rượu. Đây là quan niệm không đúng bởi vì tác hại chủ yếu là do chất cồn trong đồ uống gây ra, không phụ thuộc vào loại đồ uống là bia hay rượu mà phụ thuộc vào lượng uống (tiêu thụ bao nhiêu gam cồn) và cách thức uống, tần suất sử dụng.
Những ngày Tết, Cục Y tế dự phòng khuyến cáo người dân không lạm dụng rượu bia:
- Không nên uống quá hai đơn vị cồn/ngày với nam, một đơn vị cồn/ngày đối với nữ và không uống quá 5 ngày/tuần. Một đơn vị cồn tương đương 10 g cồn nguyên chất chứa trong dung dịch uống, tức khoảng 3/4 chai/lon bia 330 ml (5%) hoặc 1 cốc bia hơi 330 ml hay 1 ly rượu vang 100 ml (13,5%) hoặc 1 chén rượu mạnh 30 ml (40%).
- Không để cho trẻ em và vị thành niên uống rượu bia.
- Cố gắng kiểm soát lượng uống ở mức nguy cơ thấp nhất trong một lần uống.
- Nên uống từ từ, kết hợp vừa ăn vừa uống, uống xen kẽ với nước lọc.
- Phải uống rượu, bia rõ nguồn gốc, đảm bảo chất lượng.
- Tuyệt đối không điều khiển phương tiện cơ giới sau khi uống rượu bia.
- Sau khi uống, không nên tham gia vào các hoạt động ngoài trời hoặc ở những nơi nguy hiểm, không an toàn, dễ bị ngã, va chạm, chấn thương…
Mỹ Lê