Đọc thông tin Hà Nội có ca ho gà đầu tiên trong năm, chị Hoàng Linh (29 tuổi, Sơn Tây, Hà Nội) vội liên hệ trung tâm tiêm chủng để xếp lịch chích ngừa cho các con và ông bà. Chị cho biết nhiều ngày nay, trung tâm y tế hết vaccine, chưa hẹn ngày có. Vì vậy, gia đình không chờ đợi nữa, quyết định tiêm chủng dịch vụ để phòng bệnh sớm.
Còn chị Trần Thị Mai (26 tuổi, ở Gò Vấp, TP HCM) đang mang thai ở tuần 27, vì bận việc nên không tiêm ngừa ho gà, bạch hầu, uốn ván trước mang thai. Do đó, chị được khuyến cáo bổ sung mũi tiêm này sớm để bảo vệ em bé trong những tháng đầu đời.
Trường hợp khác, anh Nam (35 tuổi, Hải Dương) đưa con gái 9 tuổi đi tiêm nhắc vaccine 3 trong 1 phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván. Do sổ tiêm chủng của bé đã bị thất lạc, gia đình không nhớ rõ mũi tiêm của con nên được bác sĩ tư vấn tiêm 3 mũi để có đủ miễn dịch.
Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết, các vaccine được người dân sử dụng nhiều gồm 6 trong 1, 5 trong 1, 4 trong 1, 3 trong 1. Việc nhiều phụ huynh chủ động đưa con và ông bà đi tiêm ngừa là tín hiệu tích cực cho thấy người dân đang rất quan tâm đến vấn đề dự phòng ho gà, căn bệnh chưa được thanh toán hoặc loại trừ hoàn toàn.
Bệnh ho gà từng lưu hành phổ biến tại Việt Nam. Tốc độ lây lan cao hơn cúm, một người bệnh có thể lây cho 12-17 người, theo một số nghiên cứu tại Mỹ. Trong vụ dịch, ho gà thường diễn biến nặng, dễ tử vong do bị bội nhiễm, gây biến chứng viêm phổi, viêm phế quản-phổi ở trẻ dưới 5 tuổi và trẻ suy dinh dưỡng.
Bệnh dễ lây qua đường hô hấp thông qua các giọt bắn khi ho, hắt hơi, hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết ở họng, niêm mạc mũi khi người bệnh nôn hoặc khạc nhổ. 80% tiếp xúc với người mắc có thể bị lây. Người lớn mắc ho gà thường nhẹ hơn, ít gặp cơn ho điển hình hoặc không có triệu chứng nên khó phát hiện và dễ trở thành nguồn lây cho trẻ nhỏ.
Kể từ khi chương trình Tiêm chủng mở rộng được áp dụng, bệnh dần được khống chế. Toàn quốc chỉ ghi nhận rải rác các trường hợp mắc bệnh do không tiêm vaccine phòng bệnh; thường xảy ra ở các khu vực vùng sâu, vùng xa, nơi có tỷ lệ tiêm chủng thấp.
Tuy nhiên, ho gà chưa được thanh toán trên thế giới và Việt Nam, có nguy cơ bùng dịch khi không được phòng ngừa tốt và tỷ lệ bao phủ vaccine giảm thấp. Bài học này đã xảy ra năm 2019 khi tỷ lệ tiêm vaccine 5 trong 1 thấp.
Còn nước Mỹ từng ghi nhận số ca bệnh ho gà gia tăng từ năm 1980 đến năm 2020, trong đó năm 2012 ghi nhận số mắc tăng vọt với 48.000 ca nhiễm. Hầu hết các ca tử vong do ho gà mỗi năm là ở trẻ dưới 3 tháng tuổi. Trong vòng 10 năm, từ năm 2010 đến 2020, mỗi năm ghi nhận 20 trẻ sơ sinh chết vì bệnh này.
Vấn đề bùng phát nhiều loại dịch bệnh khi tỷ lệ bao phủ vaccine các lứa tuổi giảm xuống cũng được đại diện Trung tâm kiểm soát bệnh tật TP HCM (HCDC) cảnh báo tại cuộc họp thường kỳ về tình hình kinh tế - xã hội hôm 30/11. Đại diện này cho biết việc gián đoạn cung ứng vaccine kéo dài có thể khiến trẻ nhỏ không được tiêm chủng đầy đủ, nguy cơ mắc bệnh rất cao, đồng thời dẫn đến nguy cơ bùng phát một số dịch bệnh như bạch hầu, ho gà, sởi...
Trước ca bệnh đầu tiên trong năm và thông tin cả nước đã ghi nhận 31 ca ho gà tính đến 26/11, Sở Y tế Hà Nội khuyến cáo chủng ngừa vaccine có thành phần ho gà là biện pháp phòng bệnh chủ động và hiệu quả nhất. Trẻ được tiêm mũi một khi hai tháng tuổi (có thể tiêm sớm lúc 6 tuần tuổi); mũi hai khi ba tháng tuổi; mũi ba khi bốn tháng tuổi; mũi 4 lúc 18 tháng tuổi.
Bên cạnh tiêm phòng, người dân cần bảo đảm nhà ở, nhà trẻ, lớp học sạch sẽ, thông thoáng và có đủ ánh sáng. Gia đình thực hiện các biện pháp vệ sinh cá nhân cho trẻ như che mũi, miệng khi hắt hơi; giữ vệ sinh thân thể, mũi họng cho trẻ hàng ngày. Khi có dấu hiệu mắc bệnh, hoặc nghi ngờ mắc bệnh ho gà, phụ huynh cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám, cách ly và điều trị.
Bác sĩ Bạch Thị Chính cho biết vaccine ho gà chỉ có ở các loại mũi tiêm phối hợp như 6 trong 1 (phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, Hib, bại liệt), 5 trong 1 (phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, Hib, bại liệt), 4 trong 1 (phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt), 3 trong 1 (phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván). Những trẻ chưa được chủng ngừa đúng lịch cần được chích càng sớm càng tốt để phòng bệnh hiệu quả.
Nếu đã tiêm vaccine hoặc từng mắc bệnh ho gà, trẻ cần tiêm nhắc định kỳ khi 4-6 và 9-15 tuổi, do miễn dịch không tồn tại suốt đời. Người lớn nên rà soát lịch tiêm chủng và tiêm nhắc mỗi 10 năm một lần.
Mộc Thảo
Trong bối cảnh nhiều cơ sở y tế khan hiếm vaccine, Hệ thống tiêm chủng VNVC cung cấp đầy đủ các vaccine quan trọng cho trẻ em và người lớn, có cùng công dụng như 5 trong 1, 6 trong 1, sởi, quai bị, rubella, lao, ho gà, bạch hầu, uốn ván... Ngoài ra, VNVC có nhiều chương trình ưu đãi, chương trình "tiêm vaccine trước, trả chi phí sau" không lãi suất giúp người dân tiếp cận đầy đủ hơn với vaccine chất lượng cao, từ đó nâng cao tỷ lệ bao phủ tiêm chủng trong cộng đồng.