Trong cuộc bỏ phiếu ngày 13/2 tại Thượng viện Mỹ, có tới 43 trong tổng số 50 thượng nghị sĩ Cộng hòa bỏ phiếu phản đối kết tội Trump với cáo buộc kích động cuộc bạo loạn Đồi Capitol ngày 6/1. Chỉ 7 thượng nghị sĩ Cộng hòa quay lưng với cựu tổng thống Mỹ đã cho thấy tầm ảnh hưởng của ông với các thành viên trong đảng suốt 5 năm qua.
Cựu tổng thống Mỹ, người hầu như không được nhìn thấy ở nơi cư trú mới tại Florida kể từ khi rời Nhà Trắng hôm 20/1, vẫn nắm chắc sự ủng hộ. Điều này dường như khiến hầu hết các chính trị gia Cộng hòa phải lựa chọn trung thành với Trump và thận trọng trước cơn thịnh nộ của ông.
Tuy nhiên, sau hai lần bị luận tội, nhiều tháng liên tục tố gian lận bầu cử và đỉnh điểm là cuộc tấn công của những người ủng hộ vào tòa nhà quốc hội đầu tháng trước, Trump cũng là "độc tố chính trị" ở một số khu vực có thể định đoạt các cuộc bầu cử ở Mỹ.
Điều này đã khiến đảng Cộng hòa rơi vào thế khó xử trong bối cảnh họ đang cố gắng xây dựng một liên minh trước thềm cuộc bầu cử năm 2022 để giành quyền kiểm soát quốc hội và cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2024, có thể bao gồm Trump là một ứng cử viên sáng giá.
"Thật khó để tưởng tượng đảng Cộng hòa có thể chiến thắng trong cuộc bầu cử quốc gia mà không có người ủng hộ Trump. Họ đang đối mặt với tình thế tiến thoái lưỡng nan, không thể thắng với Trump, nhưng rõ ràng cũng không thể thắng nếu không có ông ấy", chiến lược gia đảng Cộng hòa Alex Conant cho biết.
Cựu tổng thống Trump tại sự kiện vận động tranh cử ở Florida hồi tháng 10/2020. Ảnh: AP.
Trump chưa thông báo về kế hoạch chính trị dài hạn sau phiên tòa luận tội của Thượng viện, dù ông đã ám chỉ về một cuộc chạy đua vào Nhà Trắng. Cựu tổng thống Mỹ cũng được cho là muốn "trả đũa" những nghị sĩ Cộng hòa đã bỏ phiếu ủng hộ luận tội và kết tội ông lần hai.
"Liệu Trump có tái tranh cử hay không là tùy thuộc vào ông ấy, nhưng cựu tổng thống sẽ có ảnh hưởng rất lớn đến cả định hướng trong chính sách. Bạn có thể gọi đó là một ông vua hay bất cứ điều gì tương tự", một cố vấn nhận định.
Cựu tổng thống Mỹ vẫn giữ vững sự ủng hộ mạnh mẽ từ đảng Cộng hòa trong các cuộc thăm dò, ngay cả sau cuộc bạo loạn Đồi Capitol hôm 6/1. Vài ngày sau cuộc tấn công, một cuộc thăm dò của Reuters/Ipsos cho thấy 70% đảng viên Cộng hòa vẫn ủng hộ hiệu suất công việc của Trump. Một cuộc thăm dò khác cũng cho thấy khoảng 2/3 người được hỏi tự tin rằng cựu tổng thống nên được phép tái tranh cử.
Những người bảo vệ Trump tại Thượng viện lập luận rằng phiên tòa luận tội ông lần hai là vi hiến vì cựu tổng thống đã rời nhiệm sở và phát ngôn của ông trước khi diễn ra cuộc bạo động dựa trên quyền tự do ngôn luận trong hiến pháp.
Các thành viên Dân chủ cho biết nhiều thượng nghị sĩ Cộng hòa sợ bỏ phiếu bằng "lương tâm" để kết tội Trump vì lo ngại có thể bị những người ủng hộ ông trả thù. "Nếu cuộc bỏ phiếu này diễn ra trong bí mật, Trump chắc chắn sẽ bị kết tội", Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Richard Blumenthal nói.
Lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell là một trong số những Thượng nghị sĩ đã bỏ phiếu để tuyên bố trắng án cho Trump, dù sau đó ông vẫn chỉ trích cựu tổng thống phải "chịu trách nhiệm" vì đã kích động bạo lực.
Quan điểm của McConnell đã thể hiện cách một số nhà lãnh đạo đảng Cộng hòa đang cố gắng tạo khoảng cách và hạn chế ảnh hưởng của Trump nhưng vẫn không "chọc tức" cựu tổng thống cùng người ủng hộ cuồng nhiệt của ông.
Tầm ảnh hưởng của Trump cũng được thể hiện rõ ràng trong chuyến thăm của lãnh đạo đảng Cộng hòa Kevin McCarthy đến dinh thự Mar-a-Lago của cựu tổng thống ở Palm Beach, Florida, hồi tháng trước. Chiến lược cho cuộc bầu cử quốc hội năm 2022 là chủ đề ưu tiên trong cuộc gặp của họ.
Chuyến thăm của McCarthy diễn ra chỉ ba tuần sau khi ông khiến Trump tức giận vì nói rằng cựu tổng thống phải có trách nhiệm với cuộc bạo động Đồi Capitol. McCarthy sau đó lại rút lại, nói rằng ông không tin Trump đã kích động cuộc tấn công.
Một vài nghị sĩ Cộng hòa công khai đối đầu Trump cũng phải hứng chịu làn sóng phản ứng dữ dội trong đảng. Chủ tịch Hội nghị đảng Cộng hòa tại Hạ viện Liz Cheney, lãnh đạo cao thứ ba của đảng này tại Hạ viện, đã đối mặt cuộc bỏ phiếu bãi nhiệm sau khi ủng hộ luận tội cựu tổng thống.
Với 145 phiếu thuận và 61 phiếu chống, phe Cộng hòa ở Hạ viện hồi đầu tháng vẫn đồng ý để nghị sĩ Cheney tiếp tục giữ vai trò lãnh đạo. Tuy nhiên, cựu tổng thống Trump đã thề sẽ ủng hộ nỗ lực "hạ bệ" Cheney trong cuộc bầu cử tiếp theo.
Tại Arizona, nơi ủng hộ Tổng thống Joe Biden và bầu một thượng nghị sĩ Dân chủ vào tháng 11 năm ngoái, lãnh đạo đảng Cộng hòa cũng chỉ trích ba thành viên từng xung đột với Trump khi ông còn đương nhiệm, gồm Thống đốc Doug Ducey, cựu thượng nghị sĩ Jeff Flake và Cindy McCain, góa phụ của cố thượng nghị sĩ John McCain.
Lãnh đạo Fox News Lachlan Murdoch tuần này đã phải nói với các nhà đầu tư rằng hãng tin này vẫn tập trung cho quan điểm "cánh hữu" của mình sau khi trải qua khoảng thời gian lao đao hậu Trump.
Nhà đài từng được cựu tổng thống Mỹ yêu thích đã khiến ông nổi đóa khi là một trong những hãng tin đầu tiên dự đoán ông thua ở Arizona trong cuộc bầu cử tổng thống năm ngoái.
Suốt những tháng qua, Trump liên tục chỉ trích Fox News trong khi chuyển sang ca ngợi các đối thủ mới như Newsmax và One America News Network (OAN), hai hãng tin thúc đẩy các cáo buộc về gian lận bầu cử của ông. Mối quan hệ với Trump rạn nứt kéo theo lượng người xem của Fox News sụt giảm mạnh. Lần đầu tiên trong 20 năm, Fox News không còn có thể nói rằng họ là kênh tin tức truyền hình cáp có lượng người xem hàng đầu của Mỹ.
Dù Trump vẫn duy trì quyền lực trong đảng Cộng hòa, một số thượng nghị sĩ đảng này đã nhận định "vết nhơ" từ cuộc bạo loạn Đồi Capitol và những tuyên bố của ông về gian lận bầu cử suốt nhiều tháng sẽ ngăn cơ hội tái đắc cử của ông vào năm 2024.
"Sau khi công chúng Mỹ nhìn thấy toàn bộ câu chuyện được nêu ra trong phiên tòa luận tội, tôi không biết làm cách nào mà Donald Trump có thể được bầu lại vào vị trí tổng thống một lần nữa", Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Lisa Murkowski, người bỏ phiếu đồng ý luận tội Trump hôm 13/2, cho biết.
Việc Trump đã mãn nhiệm và bị chặn khỏi Twitter, mạng xã hội yêu thích của ông, cũng khiến một số đảng viên Cộng hòa cho rằng tầm ảnh hưởng của cựu tổng thống sẽ sớm phai nhạt khi xuất hiện các nhân tố mới.
Thượng nghị sĩ Cộng hòa John Cornyn, một đồng minh của Trump, thẳng thắn nhận định các di sản của cựu tổng thống đã bị thiệt hại vĩnh viễn.
"Thật không may, trong khi Trump đã làm rất nhiều điều tốt đẹp, thì cách ông hành động hậu bầu cử mới là điều mà mọi người nhớ đến. Và với tôi, toàn bộ chuỗi thời gian đó là một bi kịch", Cornyn nói.
Ngọc Ánh (Theo Reuters)