Thổ dân Congo chuẩn bị ném giáo vào trinh sát cơ U-2 của Mỹ bay ở độ cao thấp. Ảnh: CIA.
Một trinh sát cơ U-2 Mỹ bị thổ dân Congo dùng giáo tấn công vào năm 1964 khi thực hiện nhiệm vụ ở quốc gia này. Vụ việc được ghi trong tài liệu nội bộ của Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) có tên "Nghiên cứu tình báo" trong mục có tựa đề "Tổng thống Truman và tên lửa phòng không của Congo" mới được giải mật, Popular Mechanics đưa tin ngày 15/1.
Congo giành độc lập từ tay thực dân Bỉ vào năm 1960 nhưng quốc gia này nhanh chóng lâm vào khủng hoảng chính trị. Sau khi Thủ tướng Congo Patrice Lumumba bị ám sát năm 1961, lực lượng trung thành của lãnh đạo này đổi tên thành Simba, nhận hỗ trợ từ Liên Xô để đối đầu với lực lượng chính phủ do Mỹ hậu thuẫn. Mỹ và Liên Xô đều muốn giành ảnh hưởng tại quốc gia Trung Phi này bởi Congo có nhiều tài nguyên, đặc biệt là quặng urani.
CIA triển khai các chuyến bay trinh sát thăm dò lực lượng Simba vào năm 1964 khi nhận được tin lực lượng này bắt giữ con tin. Khi bay qua khu vực Stanleyville, nay là Kisangani, phi công U-2 bất ngờ khi một thổ dân xuất hiện phi giáo vào máy bay. Ngọn giáo không gây thiệt hại cho trinh sát cơ U-2 nhưng buộc phi công phải đổi hướng bay,
Phó Giám đốc CIA khi ấy là trung tướng Marshall Carter gọi đùa ngọn giáo là "tên lửa phòng không của Congo" khi báo cáo với Tổng thống Harry Truman về vụ việc.
"Một hệ thống tên lửa đất đối không chưa hoàn thiện. Phiên bản Mark 1, Mod 1 với hệ thống dẫn đường quán tính thủ công, bệ phóng di động có khả năng làm móp méo khi va chạm, tuy nhiên độ chính xác không cao, xác suất trượt mục tiêu chưa xác định. Chưa xác định được khả năng triển khai phóng lại", tướng Carter báo cáo.
Truman bật cười sau báo cáo hài hước của tướng Carter và đưa ra lời khuyên: "Tôi mong sẽ có người khuyên viên phi công lần sau bay cao hơn một chút. Tưởng tượng xem lý lịch của một phi công trẻ ghi rằng anh ta bị hạ bởi một ngọn giáo gây ra tác động thế nào".
Chiến dịch giải cứu con tin do Mỹ và Bỉ phối hợp có tên Dragon Rouge diễn ra thành công sau đó, tất cả con tin được giải cứu và lực lượng Simba bị đánh bại. Sau chiến dịch can thiệp của liên quân, trung tướng quân đội Congo Mobutu Sese Seko lên nắm quyền và đổi tên nước thành Zaire. Chính quyền Zaire bị coi là một trong những chế độ độc tài tồi tệ nhất thế kỷ 20.
Trinh sát cơ U-2 của Mỹ. Ảnh: US Air Force.
Nguyễn Tiến